Bài giảng Tập làm văn Lớp 4 - Tiết 40: Cấu tạo bài văn miêu tả cây cối - Phan Thị Xuân Thảo

ừng đoạn . 
Bãi ngô 
 Bãi ngô quê em ngày càng xanh tốt . Mới dạo nào những cây ngô còn lấm tấm như mạ non. Thế mà chỉ ít lâu sau , ngô đã thành cây rung rung trước gió và ánh nắng . Những lá ngô rộng dài , trổ ra mạnh mẽ , nõn nà . 
Đoạn 1 
 Giới thiệu bao quát về bãi ngô , tả cây ngô từ khi còn lấm tấm như mạ non đến khi trở thành những cây ngô lá rộng dài , nõn nà . 
 Trên ngọn , một thứ búp như kết bằng nhung và phấn vươn lên . Những đàn bướm trắng , bướm vàng bay đến , thoáng đỗ rồi bay đi . Núp trong cuống lá , những búp ngô non nhú lên và lớn dần . Mình có nhiều khía vàng vàng và những sợi tơ hung hung bọc trong làn áo mỏng óng ánh . 
Đoạn 2 
 Tả hoa ngô và búp ngô ở giai đoạn đơm hoa kết trái . 
 Trời nắng chang chang , tiếng tu hú gần xa ran ran . Hoa ngô xơ xác như cỏ may. Lá ngô quắt lại rủ xuống . Những bắp ngô đã mập và chắc , chỉ còn chờ tay người đến bẻ mang về . 
 Nguyên Hồng 
Đoạn 3 
 Tả hoa ngô và lá ngô giai đoạn bắp ngô đã mập và chắc có thể thu hoạch được . 
4 
I. NHẬN XÉT 
5 
2. Đọc lại bài Cây mai tứ quý . Trình tự miêu tả trong bài ấy có điểm gì khác bài Bãi ngô ? 
Cây mai tứ quý 
 Cây mai cao trên hai mét , dáng thanh , thân thẳng như thân trúc . Tán tròn tự nhiên xoè rộng ở phần gốc , thu dần thành một điểm ở đỉnh ngọn . Gốc lớn bằng bắp tay , cành vươn đều , nhánh nào cũng rắn chắc . 
 Mai tứ quý nở bốn mùa , cánh hoa vàng thẫm xếp làm ba lớp . Năm cánh dài đỏ tía như ức gà chọi , đỏ suốt từ đời hoa sang đời kết trái . Trái kết màu chín đậm , óng ánh như những hạt cườm đính trên tầng áo lá lúc nào cũng xum xuê một màu xanh chắc bền . 
 Đứng bên cây ngắm hoa , xem lá , ta thầm cảm phục cái mầu nhiệm của tạo vật trong sự hào phóng và lo xa : đã có mai vàng rực rỡ góp với muôn hoa ngày Tết , lại có mai tứ quý cần mẫn , thịnh vượng quanh năm . 
 Theo Nguyễn Vũ Tiềm 
6 
2. Đọc lại bài Cây mai tứ quý . Trình tự miêu tả trong bài ấy có điểm gì khác bài Bãi ngô ? 
Cây mai tứ quý 
 Cây mai cao trên hai mét , dáng thanh , thân thẳng như thân trúc . Tán tròn tự nhiên xoè rộng ở phần gốc , thu dần thành một điểm ở đỉnh ngọn . Gốc lớn bằng bắp tay , cành vươn đều , nhánh nào cũng rắn chắc . 
Đoạn 1 
 Giới thiệu bao quát về cây mai ( chiều cao , dáng , thân , tán , gốc , cành , nhánh .) 
 Mai tứ quý nở bốn mùa , cánh hoa vàng thẫm xếp làm ba lớp . Năm cánh dài đỏ tía như ức gà chọi , đỏ suốt từ đời hoa sang đời kết trái . Trái kết màu chín đậm , óng ánh như những hạt cườm đính trên tầng áo lá lúc nào cũng xum xuê một màu xanh chắc bền . 
Đoạn 2 
Đi sâu tả cánh hoa , trái cây . 
 Đứng bên cây ngắm hoa , xem lá , ta thầm cảm phục cái mầu nhiệm của tạo vật trong sự hào phóng và lo xa : đã có mai vàng rực rỡ góp với muôn hoa ngày Tết , lại có mai tứ quý cần mẫn , thịnh vượng quanh năm . 
 Theo Nguyễn Vũ Tiềm 
Đoạn 3 
Cảm nghĩ của người miêu tả . 
7 
 Đoạn 1 : 
Giới thiệu bao quát về bãi ngô , tả cây ngô từ khi còn lấm tấm như mạ non đến khi trở thành những cây ngô lá rộng dài , nõn nà . 
 Đoạn 2 : 
Tả hoa ngô và búp ngô ở giai đoạn đơm hoa kết trái . 
 Đoạn 3 : 
Tả hoa ngô và lá ngô giai đoạn bắp ngô đã mập và chắc có thể thu hoạch được . 
 Đoạn 1 : 
Giới thiệu bao quát về cây mai ( chiều cao , dáng , thân , tán , gốc , cành , nhánh .) 
Đoạn 2: 
Đi sâu tả cánh hoa , trái cây . 
Đoạn 3 : 
Cảm nghĩ của người miêu tả . 
Cây mai tứ quý 
Bãi ngô 
8 
Bài văn miêu tả bãi ngô theo trình tự nào ? 
Bài văn miêu tả bãi ngô theo từng thời kì phát triển của cây ngô . 
Bài văn miêu tả cây mai tứ quý theo trình tự nào ? 
Bài văn miêu tả cây mai tứ quý theo từng bộ phận của cây . 
Khác nhau 
Giống nhau 
Bài cây mai tứ quý và bài bãi ngô cùng tả về cây cối và đều có 3 phần : Mở bài , thân bài , kết bài . 
9 
Bài văn miêu tả cây cối thường có 3 phần 
 ( mở bài - thân bài - kết luận ) 
+ Mở bài : Tả hoặc giới thiệu bao quát về cây . 
+ Thân bài : Tả từng bộ phận của cây hoặc tả từng thời kì phát triển của cây . 
+ Kết bài : Nêu ích lợi của cây , ấn tượng đặc biệt hoặc tình cả