Bài giảng Tập làm văn Lớp 4 - Tiết 41: Luyện tập quan sát cây cối

a qu ả sầu riêng . 
Tả cây ng ô từ nhỏ tới lúc trưởng thành . 
Tả cây gạo vào mùa hoa . 
Tả hoa và trái sầu riêng . 
Tả hoa và bỳp ngụ non. 
Tả cây gạo lúc hết mùa hoa . 
Tả thân , cành , lá sầu riêng . 
Tả hoa ng ô, lá ng ô, bắp ng ô lúc thu hoạch. 
Tả cây gạo lúc qu ả đã gi à. 
Trình tự quan sát 
Quan sát từng bộ phận của cây 
Quan sát từng thời kì phát triển của cây ( của bông gạo) 
b) Tác gi ả đã quan sát bằng những giác quan : 
 * Sầu riêng : Quan sát bằng thị giác (mắt): để thấy hoa , trái , dáng thân , cành , lá. Khứu giác ( mũi ): để thấy hương thơm của trái .Vị giác ( lưỡi ): để thấy vị ngọt , béo ngậy của trái sầu riêng . 
 * Bãi ng ô: Quan sát bằng thị giác (mắt): để thấy cây,l á, búp , hoa , bắp,bướm trắng, bướm vàng . Thính giác (t ai): để nghe tiếng tu hú gọi mùa trái chín . 
 * Cây gạo: Quan sát bằng thị giác (mắt): để thấy cây , cành , hoa , qu ả gạo,chim chóc . Thính giác (t ai): để nghe tiếng chim hót trong vòm lá. 
c) Hình ả nh so sánh : 
Bài Sầu riêng : 
 + Hoa sầu riêng thơm ngát nh ư hương câu , hương bưởi . Cánh hoa nhỏ nh ư vảy cá, hao hao giống cánh sen con. 
 + Trái lủng lẳng dưới cành trông giống những tổ kiến . Sầu riêng thơm mùi thơm của mít chín quyện với hương bưởi , béo cái béo của trứng gà, ngọt cái vị của mật ong gi à hạn. 
Bài Bãi ng ô: 
 + Cây ng ô lúc nhỏ lấm tấm nh ư mạ non. 
 + Búp nh ư kết bằng nhung và phấn . 
 + Hoa ng ô xơ xác nh ư cỏ may. 
Bài Cây gạo: 
 + Cánh hoa gạo đ ỏ rực quay tít nh ư chong chóng . 
 + Hai đ ầu qu ả gạo thon vút nh ư con thoi . 
 + Cây gạo nh ư treo rung rinh hàng ngàn nồi cơm gạo mới . 
Hình ả nh nhân hoá: 
Bài Bãi ng ô: 
 + Búp ng ô non núp trong cuống lá. 
 + Bắp ng ô chờ tay người đ ến bẻ . 
Bài Cây gạo: 
 + Cây gạo gi à mỗi năm lại trở lại tuổi xuân . 
 + Cây trở về với dáng vẻ xanh mát trầm tư. Cây đ ứng im , cao lớn , hiền lành . 
 + Các múi bông nở đ ều , chín nh ư nồi cơm chín đ ội vung mà cười ... 
e) Đ iểm giống và khác nhau giữa cách miêu tả một loài cây và miêu tả một cây cụ thể : 
* Giống : Đ ều phải quan sát kĩ và sử dụng mọi giác quan ; tả các bộ phận của cây ; tả khung cảnh xung quanh cây ; dùng các biện pháp so sánh , nhân hoá để khắc hoạ sinh đ ộng , chính xác các đ ặc đ iểm của cây ; bộc lộ tình cảm của người tả. 
* Khác : Tả cả loài cây cần chú ý đ ến các đ ặc đ iểm phân biệt loài cây này với loài cây khác . Tả một cây cụ thể phải chú ý đ ến đ ặc đ iểm riêng của cây đ ó - đ ặc đ iểm làm nó khác biệt với các cây khác cùng loài . 
2. Quan sát một cây mà em thích trong khu vực trường em ( hoặc nơi em ở) và ghi lại những gì em quan sát đư ợc . Chú ý kiểm tra xem :a) Trình tự quan sát của em có hợp lí không ?b) Em đã quan sát bằng những giác quan nào ?c) Cái cây em quan sát có gì khác với các cây khác cùng loài ? 
Theo dõi và chú ý kiểm tra xem :a) Ghi chép có bắt nguồn từ thực tế quan sát không ? 
 b) Trình tự quan sát của bạn có hợp lí không ?c)Bạn đã quan sát bằng những giác quan nào ?d) Cái cây bạn quan sát có gì khác với các cây khác cùng loài ?