Bài giảng Tin học Lớp 11 - Bài 2: Các thành phần cơ bản của ngôn ngữ lập trình

/c++ so với PASCAL có bổ sung thêm một số kí tự như: “ \ ! ? % | 
Không được phép dùng bất kì kí tự nào ngoài các kí tự quy định trong bảng chữ cái khi viết chương trình. 
Cú pháp 
b 
Ghép các cặp từ sau đây sao cho phù hợp với quy tắc sử dụng trong tiếng Việt ! 
thì 
nên 
Nếu 
Vì 
Không những 
mà còn 
Dựa vào cú pháp người lập trình và chương trình dịch biết tổ hợp nào của các kí tự trong bảng chữ cái là hợp lệ, nhờ đó có thể mô tả chính xác thuật toán để máy thực hiện. 
Là bộ quy tắc để viết chương trình, gồm những quy định viết từ và tổ hợp từ của mỗi ngôn ngữ. 
Hãy cùng tham gia trò chơi sau: 
Ngữ nghĩa 
c 
xác định ý nghĩa thao tác cần thực hiện, ứng với tổ hợp kí tự dựa vào ngữ cảnh của nó. 
Ví dụ: 
Xác định ý nghĩa của kí tự “+” trong các biểu thức sau: 
Với A, B là các đại lượng nhận giá trị số nguyên. 
Với M, N là các đại lượng nhận giá trị số thực. 
A + B 
M + N 
Kí tự “+” là phép cộng hai số nguyên. 
Kí tự “+” là phép cộng hai số thực. 
Ngữ nghĩa xác định tính chất và thuộc tính của các tổ hợp kí tự tạo thành các dòng lệnh trong chương trình. 
2. Một số khái niệm 
Tên 
a 
 Dùng để xác định các đối tượng trong chương trình. 
Tên đặt theo quy tắc được xác định của ngôn ngữ lập trình và từng chương trình dịch cụ thể. 
Turbo Pascal 
C++ 
Tên là một dãy liên tiếp các kí tự gồm: chữ cái, chữ số, dấu gạch dưới . 
Độ dài tên ≤ 127 kí tự. 
Bắt đầu tên bằng chữ cái hoặc dấu gạch dưới. 
Không phân biệt chữ hoa và thường. 
 Độ dài tên tuỳ ý. 
 Có phân biệt chữ hoa và thường. 
Ví dụ: 
 Baitap S X1 SO_LUONG _R2 PI 
Một số ngôn ngữ lập trình phân biệt ba loại tên sau: 
Tên dành riêng (Từ khoá) : là những tên được ngôn ngữ lập trình dùng với ý nghĩa xác định mà không được dùng với ý nghĩa khác. 
Tên do người lập trình đặt: sử dụng theo ý nghĩa riêng, xác định bằng cách khai báo trước khi sử dụng. 
Tên chuẩn: dùng với ý nghĩa xác định nào đó được quy định trong các thư viện của ngôn ngữ lập trình, nhưng người lập trình có thể khai báo và dùng với ý nghĩa khác. 
Ví dụ: 
BAITAP, A, X1, CHUVI, SO_LUONG,  
Tên do người lập trình đặt 
COUT, CLRSCR, CIN 
BYTE, REAL, ABS... 
Tên chuẩn 
MAIN, INCLUDE, VOID, WHILE, IF 
PROGRAM, USE, VAR, BEGIN, END 
Tên 
dành riêng 
C/ C++ 
Pascal 
Loại tên 
Hằng và biến 
b 
 Hằng là đại lượng có giá trị không thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình. 
 Hằng số học là các số nguyên và số thực, có hoặc không dấu. 
 Hằng lôgic là các giá trị TRUE hoặc FALSE. 
 Hằng xâu là chuỗi kí tự bất kì, khi viết đặt trong cặp dấu nháy. 
Ví dụ: 
Bài toán: 
Tính chu vi (CV), diện tích (S) hình tròn với bán kính (R) bất kì được đưa vào từ bàn phím. 
Hãy xác định các đại lượng có trong bài toán trên? 
Đại lượng có giá trị không đổi 
Đại lượng có giá trị thay đổi 
Pi=3.14 
R, CV, S 
C/ C++ 
Pascal 
Loại hằng 
 3 0 -8 +15 
 2.5 5.0 -12.79 +6.8 0.2 
 -2.259E02 1.7E-3 
Hằng số học 
TRUE FALSE 
Hằng lôgic 
“Tin hoc” 
“ 12345 ” 
‘Tin hoc’ 
‘12345’ 
Hằng xâu 
là những đại lượng được đặt tên, dùng để lưu trữ giá trị và giá trị có thể được thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình. 
Tên biến mang giá trị của biến tại từng thời điểm thực hiện chương trình. 
 CV, R và S là các biến 
Trong ví dụ trên:	 
 Biến 
Các đoạn chú thích đặt trong chương trình nguồn giúp người đọc dễ dàng nhận biết ý nghĩa của chương trình đó. 
Chú thích không làm ảnh hưởng đến nội dung chương trình nguồn và được chương trình dịch bỏ qua. 
Chú thích 
c 
Program VD1; 
uses crt; { khai bao thu vien} 
BEGIN { bat dau ct} 
 {in TB ra man hinh} 
Write(‘ Xin chao cac ban lop 11’); 
readln;	 
END. 
Trong Pascal, chú thích được đặt giữa cặp dấu { } hoặc (* *) 
Trong C++, chú thích được đặt giữa cặp dấu /* và */ 
Ghi nhớ! 
 Các thành phần cơ bản của ngôn ngữ lập trình: 
 Bộ chữ cái. 
 Các khái niệm cơ bản của ngôn ngữ lập trình: 
 Tên: 
 Tên dành riêng (Từ khoá). 
Tên chuẩn. 
 Cú pháp. 
 Ngữ nghĩa. 
Tên do người dùng đặt. 
 Các đại lượng: 
 Hằng.