Bài giảng Hóa học Lớp 8 - Tiết 13: Hoá trị (Tiết 1)

, Hãy cho biết hóa trị của các ngu y ên tố Cl, O, N theo bảng sau ? 
O 
H 
H 
N 
H 
H 
H 
Cl hóa trị I 
O hóa trị II 
N hóa trị III 
Xung quanh Cl có 1 liên kết 
Xung quanh O có 2 liên kết 
Xung quanh N có 3 liên kết 
( Q uy ­ íc : mçi v¹ch ngang gÜ­a 2 kÝ hiÖu biÓu thÞ 1 ho¸ trÞ cña mçi bªn nguyªn tö ) 
 HOÁ TRỊ ( TiÕt 1) 
Tiết 13 
I. HOÁ TRỊ CỦA MỘT NGUYÊN TỐ ĐƯỢC XÁC ĐỊNH BẰNG CÁCH NÀO? 
? Hãy xác định s ố nguyên t ử H trong các hợp ch ấ t trªn : 
CTHH 
S è nguyên tử H 
Hoá trị các nguyên t è 
( Cl,O,N ) trong h îp chÊt 
 HCl 
 H 2 O 
 NH 3 
1. Cách xác định : 
1 
2 
3 
 Cl ( I) 
O ( II) 
N ( III) 
a) q uy ­ íc H ho¸ trÞ I 
? NhËn xÐt sè nguyªn tö H vµ ho¸ trÞ cña nguyªn tè trong hîp chÊt t­¬ng øng 
 HOÁ TRỊ ( TiÕt 1) 
Tiết 13 
Dùa vào kh ¶ năng liªn kÕt víi nguyªn tö H. Nghĩa là: Mét nguyªn tö nguyªn tè kh¸c(nhãm nguyªn tö ) liªn kÕt ®­ îc víi bao nhiªu nguyªn tö H thì nãi nguyªn tè ® ã ( nhãm nguyªn tö ) cã ho¸ trÞ bÊy nhiªu . 
1, C¸ch x¸c ® Þnh : 
 a, Quy ­ íc :H ho¸ trÞ I 
I. HOÁ TRỊ CỦA MỘT NGUYªN TỐ ĐƯỢC XÁC ĐỊNH BẰNG CÁCH NÀO? 
Mét sè nhãm nguyªn tö th­êng gÆp : Hi®r«xit(OH ), Nitrat(NO 3 ),Sunfat(SO 4 ),Cacbonat(CO 3 ),Photphat(PO 4 ) 
 HOÁ TRỊ ( TiÕt 1) 
Tiết 13 
VD1: ? X¸c ® Þnh ho¸ trÞ cña nhãm (SO 4 ) trong hîp chÊt H 2 SO 4 
Nhãm SO 4 cã ho¸ trÞ II vì nhãm SO 4 liªn kÕt ®­ îc víi 2H 
VD2: ? X¸c ® Þnh ho¸ trÞ cña c¸c nhãm PO 4 ; CO 3 ; SO 3 trong c¸c hîp chÊt sau : 
 H 3 PO 4 ; H 2 CO 3 ; H 2 SO 3 
® ¸p ¸n: 
 Nhãm PO 4 ho¸ trÞ III 
 Nhãm CO 3 ho¸ trÞ II 
 Nhãm SO 3 ho¸ trÞ II 
® ¸p ¸n: 
 HOÁ TRỊ ( TiÕt 1) 
Tiết 13 
I. HOÁ TRỊ CỦA MỘT NGUYÊN TỐ ĐƯỢC XÁC ĐỊNH BẰNG CÁCH NÀO? 
1. Cách xác định : 
Na 2 O 
CO 2 
b) D ùa vµo sù liªn kÕt víi Oxi (O ho¸ trÞ II) 
O ho¸ trÞ II 
O ho¸ trÞ II 
Em hãy xác định hóa trị của các nguyên tố khác khi liên kết với Oxi ? 
Tên gọi 
CTHH 
Cấu tạo 
Hóa trị 
Giải thích 
Natri oxit 
Na 2 O 
O 
Canxi oxit 
CaO 
Ca=O 
Cacbon đioxit 
CO 2 
O=C=O 
Na 
Na 
Na hóa trị I 
Ca hóa trị II 
C hóa trị IV 
Xung quanh Na có 1 liên kết 
Xung quanh Ca có 2 liên kết 
Xung quanh C có 4 liên kết 
( Quy ­ íc : mçi v¹ch ngang gÜ­a 2 kÝ hiÖu biÓu thÞ 1 ho¸ trÞ 
 cña mçi bªn nguyªn tö ) 
Tương tự nhanh hơn, ta cũng dựa vào số nguyên tử O mà tính hóa trị của các nguyên tố khác. 
V D 1 : SO 3 thì S có hóa trị VI (vì 1 nguyên tử O có hóa trị II mà S liên kết với 3 nguyên tử O ) 
V D 2:X¸c ® Þnh ho¸ trÞ cña Fe, S, K trong c¸c hîp chÊt sau : FeO , SO 2 , K 2 O 
® ¸p ¸n: 
 Fe(II ) vì 1 nguyªn tö Fe liªn kÕt víi 1 ngyªn tö O 
 S(IV) vì 1 nguyªn tö S liªn kÕtvíi 2 nguyªn tö O 
 K(I) vì 2 nguyªn tö K liªn kÕt víi 1 nguyªn tö O 
Hóa trị của nguyên tố (hay nhóm nguyên tử) 
 là con số biểu thị khả năng liên kết 
của nguyên tử nguyên tố này 
 với nguyên tử nguyên tố khác 
Vậy Hóa trị là gì? 
Mét sè ho¸ trÞ cña c¸c nguyªn tè th­êng gÆp : ( B¶ng trang 42) 
H, Cl , Na, K, Ag: ho¸ trÞ I 
Mg, O, Ba , Ca, Zn : ho¸ trÞ II 
Al: ho¸ trÞ III 
Fe: ho¸ trÞ II vµ III 
Cu: Ho¸ trÞ I Vµ II 
II. QUI TẮC HÓA TRỊ: 
Ta kiểm chứng một số công thức : 
Chú ý : Dù hóa trị là số La Mã nhưng khi tính toán vẫn như số bình thường . 
Ví dụ : Hóa trị I ( như số 1); Hóa trị IV ( như số 4) 
CTHH 
Tích của hóa trị và chỉ số của nguyên tố thứ nhất 
Tích của hóa trị và chỉ số của nguyên tố thứ hai 
Mối quan hệ của 2 tích 
K 2 O 
Al 2 O 3 
III II 
I II 
I x 2 
(kết quả là 2) 
III x 2 
(kết quả là 6) 
II x 1 
(kết quả là 2) 
II x 3 
(kết quả là 6) 
I x 2 = II x 1 
III x 2 = II x 3 
Vậy em nào hãy rút ra qui tắc hóa trị? 
QUI TẮC HÓA TRỊ: 
Trong công thức hóa học, tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố kia. 
Theo QTHT: x x a = y x b 
	 Lưu ý: 
Công thøc chung :	 
	 A x B y 
a 
b 
	 x x a ≠ y x b 
------> Công thức ho¸ häc sai 
a,b : là ho¸ trị của A,B x,y : là chỉ số của A,B 
Ví dụ : 
CTHH 
x  a 
y  b 
AlCl 
 CO 4 
II 
IV 
I 
III 
SAI 
 ≠ 
4 x II 
1 x IV