Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Bài 35: Ưu thế lai - Nguyễn Quốc Thể

bắp ngô ở 2 dòng t ự th ụ phấn; b) Cây và b ắ p c ủ a cơ th ể lai F 1 
I/ Tìm hiểu hiện tượng ưu thế lai: 
Ưu thế lai là gì? Cho ví dụ v ề ưu thế lai ở động vật và thực vật . 
* Ưu thế lai là hiện tượng cơ thể lai F1 khoẻ hơn, sinh trưởng nhanh phát triển mạnh, chống chịu tốt, các tính trạng hình thái và năng suất cao hơn trung bình giữa hai bố mẹ hoặc vượt trội hơn cả hai dạng bố mẹ. 
* Vd: Cây Bắp lai, g à, vịt, lợn, bò 
Qua quan sát hình trên và nghiên cứu SGK, HS trả lời câu hỏi sau: 
II/ Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai . 
 Vì hầu hết các cặp gen ở trạng thái dị hợp chỉ có các gen trội có lợi mới được biểu hiện ở cơ thể lai F1. 
Tại sao khi lai 2 dòng thuần, ưu thế lai biểu hiện rõ nhất? 
Ví d ụ : Một dòng mang 2 gen tr ộ i lai v ới m ộ t dòng mang m ộ t gen tr ộ i s ẽ cho con lai F 1 mang 3 gen tr ộ i có l ợ i. 
P: AAbbCC x aaBBcc F1: A aBbCc 
II/ Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai . 
 Vì ở đời sau có hiện tượng phân li tạo ra các kiểu gen đồng hợp về các gen lặn có hại, vì vậy số cặp gen dị hợp giảm. 
Tại sao ưu thế lai biểu hiện rõ 
nhất ở thế hệ F1, sau đó giảm dần qua các thế hệ? 
 Muốn duy trì ưu thế lai phải dùng biện pháp nhân giống vô tính bằng giâm, chiết, ghép, nuôi cấy mô 
Muốn duy trì ưu thế lai chúng ta phải sử dụng 
biện pháp nào? 
II/ Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai . 
 S ự t ậ p trung các gen tr ộ i có l ợ i ở cơ th ể lai F 1 là m ộ t nguyên nhân c ủ a hi ệ n tư ợ ng ưu th ế lai 
 Ưu thế lai biểu hiện rõ nhất ở F1 sau đó giảm dần qua các thế hệ. 
 C ơ sở của hiện tượng ưu thế lai: (SGK) 
- Muốn duy trì ưu thế lai phải dùng biện pháp nhân giống vô tính bằng giâm, chiết, ghép, nuôi cấy mô 
* Tiểu kết: 
III/ Các phương pháp tạo ưu thế lai 
1/ Phương pháp tạo ưu thế lai ở cây trồng 
+ Lai khác dòng: Tạo hai dòng thuần chủng (bằng cách cho tự thụ phấn) rồi cho giao phấn với nhau. 
+Lai khác thứ: Để kết hợp giữa tạo ưu thế lai và tạo giống mới. 
Con người đã tiến hành tạo ưu thế lai ở cây 
trồng bằng phương pháp nào? 
Trong hai phương pháp trên, phương pháp nào được 
sử dụng phổ biến hơn? 
Phương pháp lai khác dòng được sử dụng phổ biến hơn. 
* Lai kinh tế : Là phép lai giữa cặp vật nuôi bố mẹ thuộc hai dòng thuần khác nhau rồi dùng cơ thể lai F 1 làm sản phẩm, không dùng nó làm giống. 
2/ Phương pháp tạo ưu thế lai ở vật nuôi 
Người ta đã tiến hành tạo ưu thế lai ở vật 
nuôi bằng phương pháp nào? Cho ví dụ. 
*Ví dụ: Ở lợn, Con cái là Ỉ Móng Cái lai với con đực thuộc giống Đại Bạch L ợn con mới đẻ nặng 0,8 kg, tăng trọng nhanh, tỉ lệ thịt nạc cao hơn. 
 * Vì thế hệ sau các gen lặn gây hại ở trạng thái đồng hợp sẽ được biểu hiện tính trạng. 
Tại sao người ta không dùng con lai kinh tế để nhân giống? 
2/ Phương pháp tạo ưu thế lai ở vật nuôi 
* Tiểu kết : HS điền vào bảng sau: 
Các phương pháp tạo ưu thế lai 
Phương pháp tạo ưu thế lai ở cây trồng 
Phương pháp tạo ưu thế lai ở vật nuôi 
* Lai kinh tế : Là phép lai giữa cặp vật nuôi bố mẹ thuộc hai dòng thuần khác nhau rồi dùng cơ thể lai F 1 làm sản phẩm, không dùng nó làm giống. 
+ Lai khác dòng : Tạo hai dòng thuần chủng (bằng cách cho tự thụ phấn) rồi cho giao phấn với nhau. 
+ Lai khác thứ : Để kết hợp giữa tạo ưu thế lai và tạo giống mới. 
* Ví dụ: Ở lợn, Con cái là Ỉ Móng Cái lai với con đực thuộc giống Đại Bạch L ợn con mới đẻ nặng 0,8 kg, tăng trọng nhanh, tỉ lệ thịt nạc cao hơn. 
* Ví dụ: Ở ngô lai F 1 năng suất cao hơn từ 25 30% so v ới giống hiện có 
GI ỐNG NGÔ LAI 
LỢN MÓNG CÁI 
LỢN LAN ĐƠ RAT 
BÒ VÀNG THANH HOÁ 
BÒ HÔNXTAINƠ (HÀ LAN) 
GÀ ĐÔNG CẢO 
GÀ RI 
Câu 1 : Phép lai nào tạo ra ưu thế lai lớn nhất? 
Lai khác dòng. 
Lai cùng dòng. 
Lai khác thứ. 
Lai khác loài. 
a 
b 
c 
d 
HS làm bài tập trắc nghiệm sau: 
Câu hỏi 2 : Vì sao từ F 2 trở đi, ưu thế lai giảm dần? 
Tỉ lệ dị hợp tăng 
Xuất hiện cả đồng hợp lẫn dị hợp. 
Tỉ lệ đồng hợp lặn có hại tăng. 
Tỉ lệ đồng hợp giảm, tỉ lệ dị hợp tăng. 
a 
b 
c 
d 
Câu 3 : Phép lai nào dưới đây gọi là kinh tế? 
Lai ngô Việ