Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Bài 49: Quần xã sinh vật

hôm nay 
Bài 49 : QUẦN XÃ SINH VẬT 
 Đầm sen có thể gọi là quần thể sinh vật được không ? Vậy gọi là gì cùng tìm hiểu ở phần I 
+ Cá nhân quan sát tranh dưới đây : 
I/ Thế nào là quần xã sinh vật 
* Kết hợp đọc thông tin SGK trao đổi nhóm nội dung sau 
+ Trong ao có những quần thể sinh vật nào cùng sống ? 
+ Thứ tự xuất hiện các quần thể trong ao đó ? 
+ Các quần thể có mối quan hệ sinh thái như thế nào ? 
Đáp án 
- Quần thể cá , tôm , ốc , rong,bèo ... - Quần thể thực vật xuất hiện trước , động vật xuất hiện sau . - Quan hệ cùng loài , quan hệ khác loài . 
+ Tiếp tục quan sát các tranh sau : 
 Quần xã sinh vật là tập hợp những quần thể sinh vật khác loài cùng sống trong 1 khoảng không gian xác định , cùng có mối quan hệ gắn bó như 1 thể thống nhất nên quần xã có cấu trúc tương đối ổn định , các sinh vật trong quần xã thích nghi với môi trường sống của chúng . 
 Ví dụ : Hoang mạc , rừng ngập mặn 
 
 
 - Rừng ngập mặn , rừng mưa nhiệt đới , đầm sen , ao cá đều là quần xã sinh vật . Vậy quần xã sinh vật là gì ? 
 HOANG MẠC 
 + Cá nhân trả lời nội dung sau : trong một bể cá người ta thả nhiều loài cá : cá mè , cá trắm cỏ , ... Vậy bể cá đó có được coi là quần xã sinh vật không ? Vì sao ? 
Đáp án 
- Không , vì tuy nhiều loài cá nhưng chỉ ngẩu nhiên nhốt chung nên chúng không có mối quan hệ thống nhất với nhau . 
II/ Những dấu hiệu điển hình của quần xã 
+ Cá nhân quan sát bảng các đặc điểm của quần xã sau và nêu rõ quần xã sinh vật có những dấu hiệu điển hình nào ? 
Đặcđiểm 
Các chỉ số 
Thể hiện 
Số lượng các loài trong quần xã 
Độ đa dạng 
Độ nhiều 
Độ thường gặp 
Mức độ phong phú về số lượng loài trong quần xã 
Mật độ cá thể của từng loài trong quần xã 
Tỉ lệ % số địa điểm bắt gặp 1 loài trong tổng số địa điểm quan sát 
Thành phần loài trong quần xã 
Loài ưu thế 
Loài đặc trưng 
Loài đóng vai trò quan trọng trong quần xã 
Loài chỉ có ở một quần xã hoặc có nhiều hơn hẳn các loài khác 
- Dấu hiệu cơ bản của quần xã là thành phần và số lượng các loài sinh vật 
+ Dựa vào bảng các nhóm trao đổi nội dung sau : Số lượng các loài 	 được đánh giá và thể hiện như thế nào ? 
 
 - Số lượng các loài sinh vật được đánh giá qua độ đa dạng , độ nhiều , độ thường gặp,thành phần các loài được thể hiện qua việc xác định loài ưu thế , loài đặc trưng 
 
+ ví dụ :- Thực vật có hạt là quần thể ưu thế ở quần xã sinh vật trên cạn .- Quần thể cây cọ là quần thể đặc trưng cho quần xã sinh vật đồi ở Phú Thọ . 
III/ Mối quan hệ gi ữa ngoại cảnh và quần xã 
+HS đọc ví dụ SGK ghi nhớ kiến thức 
 1/ Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã 
 + Ví dụ ( SGK) 
 
+ Cá nhân quan sát tranh sau : 
Số lượng sâu tăng 
Số lượng chim ăn sâu tăng 
Khi số lượng chim tăng cao , chim ăn hết nhiều sâu 
Số lượng sâu giảm 
+ Nhận xét gì về mối quan hệ số lượng giữa sâu và chim ? 
+ Đ iều kiện ngoại cảnh ảnh hưởng đến quần xã như thế nào ?( Hoạt động nhóm ) 
- Sự thay đổi chu kỳ ngày đêm , chu kỳ mùa dẫn đến hoạt động theo chu kỳ của sinh vật . 
- Điều kiện thuận lợi , thực vật phát triển động vật củng phát triển . 
- Số lượng loài động vật này khống chế số lượng loài động vật khác . 
+ Cá nhân HS rút kết luận về quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã ? 
 - Khi ngoại cảnh thay đổi dẫn tới số lượng cá thể trong quần xã thay đổi và luôn được khống chế ở mức độ phù hợp với môi trường . 
 
+ Tìm thêm ví dụ về quan hệ giữa ngoại cảnh ảnh hưởng tới số lượng của 1 quần thể trong quần xã . 
Ví dụ : Sự phát triển của mèo liên quan đến sự phát triển của chuột 
2/ Cân bằng sinh học 
+ Cá nhân trả lời cân bằng sinh học là gì ? 
 - Cân bằng sinh học là trạng thái mà số lượng cá thể mỗi quần thể trong quần xã dao động quanh mức cân bằng nhờ khống chế sinh học . 
 
 +Theo em , khi nào có sự cân bằng sinh học trong quần xã ? 
 - Có sự cân bằng sinh học trong quần xã khi số lượng cá thể luôn luôn được khống chế ở mức độ nhất định phù hợp với khả năng của môi trường . 
 
- Yêu cầu HS liên hệ thực tếND :+ Tác động nào của c