Bài giảng Ngữ văn Khối 10 - Văn bản: Tấm Cám

iểu văn bản 
 1. Hoàn cảnh, thân phận của Tấm trước khi vào cung 
 2 . Quá trình đấu tranh giành lại hạnh phúc của Tấm 
III. Tổng kết 
3 
I. Tìm hiểu chung 
1. Khái niệm: (SGK/18) 
2. Phân loại: Có 3 loại 
 C ổ tích thần kì 
 Cổ tích l oài vật 
 Cổ tích sinh hoạt 
TẤM CÁM 
 (Truyện cổ tích) 
3. Đặc trưng 
Có sự tham gia của các yếu tố thần kì vào tiến trình phát triển của truyện. 
4. Truyện cổ tích Tấm Cám 
- Thuộc loại cổ tích thần kì. 
- Trên thế giới có 564 kiểu . 
Benizara và Kakezara 
- Bố cục: 2 phần 
4 
Phần 1 : Từ đầu đến “hằn học của mẹ con Cám” (SGK/69) Hoàn cảnh, thân phận của Tấm trước khi vào cung  
Phần 2 : P hần còn lại 
Quá trình đấu tranh giành lại hạnh phúc của Tấm 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
5 
Phần 2 (phần còn lại ): Quá trình đấu tranh giành lại hạnh phúc của Tấm 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
6 
II. Đọc – hiểu văn bản:  1 . Tấm - trước khi vào cung: 
a . Hoàn cảnh, thân phận 
- Cuộc sống nghèo khó. 
- Mồ côi mẹ từ nhỏ. 
- Sau mấy năm cha cũng mất . 
→ Tấm ở với dì ghẻ - mẹ của Cám. 
=> Hoàn cảnh đáng thương, côi cút. 
7 
II. Đọc – hiểu văn bản:  1. Tấm - trước khi vào cung: 
b. Mâu thuẫn, xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám 
 Nhân vật 
 Sự kiện 
MẸ CON CÁM 
TẤM 
Đi bắt tép 
Nuôi cá bống 
Đi xem hội 
Thử giày 
Nhận xét 
Chăm chỉ bắt tép 
Chăm chút, bầu bạn 
cùng cá bống. 
Cố gắng nhặt thóc ra 
thóc , gạo ra gạo. 
Hồn nhiên . 
Hiền lành, chăm chỉ, thật thà → KHÓC 
Lừa Tấm để lấy giỏ tép 
Lừa Tấm đi chăn trâu 
đồng xa, giết bống. 
Trộn lẫn thóc với gạo bắt Tấm nhặt. 
Tham vọng, hơm hĩnh. 
L uôn tìm cách triệt tiêu 
 niềm vui, niềm hi vọng 
 của Tấm. 
Hãy nhận xét về hành động của mẹ con Cám và phản ứng của Tấm. 
Mâu thuẫn, xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám phản ánh mâu thuẫn của các lực lượng đối lập nào? 
MẸ GHẺ 
CON CHỒNG 
MÂU THUẪN GIA ĐÌNH 
Hãy nêu cách thức giải quyết mâu thuẫn của nhân dân ta trong truyện. 
8 
C ách thức giải quyết mâu thuẫn : BỤT→ Yếu tố kì ảo 
9 
2. Tấm – sau khi vào cung 
TẤM 
MẸ CON CÁM 
Mâu thuẫn và xung đột giữa tấm và 
 mẹ con Cám phản ánh sự đối lập của các thế lực nào? 
Hái cau 
Chặt cây 
Chim vàng anh 
Giết chim 
Cây xoan đào 
Chặt cây 
Khung cửi 
Đốt khung cửi 
Quả thị → Kiếp người 
Bị trừng trị 
THIỆN 
ÁC 
Nhân dân ta đã giải quyết mâu như thế nào? 
10 
CHIIM VÀNG ANH 
CÂY XOAN ĐÀO 
KHUNG CỬI 
QUẢ THỊ 
Những vật bình dị, thân thương , 
 giàu giá trị thẩm mĩ 
Cách thức giải quyết mâu thuẫn:  Tấm đấu tranh mạnh mẽ, quyết liệt 
11 
THẢO LUẬN NHÓM 
 Ở mỗi lần hóa thân , Tấm có những lời nói , cử chỉ như thế nào? Nhận xét về cô Tấm qua mỗi lần hóa thân. 
NHÓM 1 
CHIM VÀNG ANH 
NHÓM 2 
NHÓM 3 
NHÓM 4 
CÂY XOAN ĐÀO 
KHUNG CỬI 
QUẢ THỊ 
12 
2. Tấm – sau khi vào cung * Quá trình hóa thân 
=> Báo hiệu một cô Tấm đầy sức phản kháng đã đứng lên. 
13 
2. Tấm – sau khi vào cung * Quá trình hóa thân 
=> Tấm lòng mãi không phai dù trải qua bao thăng trầm 
14 
2. Tấm – sau khi vào cung * Quá trình hóa thân 
=> L ên tiếng tố cáo tội ác , tuyên chiến với kẻ thù 
15 
2. Tấm – sau khi vào cung * Quá trình hóa thân 
Dọn dẹp nhà cửa, nấu cơm, têm trầu cho bà lão 
Thị ơi thị 
Thị rụng bị bà 
Bà để bà ngửi 
Chứ bà không ăn 
=> Kết thúc đoạn đường bất hạnh và mở ra cuộc sống viên mãn, hạnh phúc. 
Theo em, vì sao từ quả thị, cô Tấm lại có thể bước ra và trở lại thành người? 
=> Cô Tấm lương thiện, trong sang, thủy chung, ý thức được nỗi oan ức và giá trị của mình. 
16 
* Ý nghĩa của quá trình hóa thân 
+ Phản ánh tính chất gay gắt, quyết liệt của cuộc chiến đấu giữa thiện - ác. 
+ Chứng minh sức sống mãnh liệt không thể bị tiêu diệt của cái thiện. 
+ Quan niệm luân hồi của đạo Phật. 
+ Ước mơ của nhân dân: niềm tin vào chân lí và công bằng xã hội. 
17 
* Bài học rút ra : 
- Phải tự đấu tranh bảo vệ và xây dựng hạnh phúc thì hạnh phúc mới bền lâu. 
- Hạnh phúc thực sự là hạnh phúc bắt nguồn từ cái thiện. 
 Bài tập vận dụng  Viết một