Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 28: Lời tiễn dặn

 Nội dung : Lời của nhân vật trong truyện kể lại câu chuyện tình yêu, hôn nhân của vợ chồng mình. 
Đôi trẻ 
 yêu nhau 
tha thiết 
Chàng trai và cô gái cùng sinh ra và 
 lớn lên bên nhau 
Tình yêu 
tan vỡ 
Đoàn tụ - 
hạnh phúc 
Họ yêu nhau tha thiết 
Cha mẹ cô gái ép gả cô cho nhà giàu 
Chàng trai đau khổ, quyết ra đi làm giàu để 
 về xin cưới cô gái. 
Khi chàng trai trở về, cô gái phải về nhà chồng. 
Chàng trai đau đớn đi theo tiễn dặn 
Ở nhà chồng, cô gái bị hành hạ rồi bị bán đổi 
Người đổi được cô gái chính là chàng trai 
năm xưa 
Chàng trai cô gái đoàn tụ, sống hạnh phúc 
 bên nhau 
“Hát T iễn dặn lên, gà ấp phải bỏ ổ, cô gái quên hái rau, anh đi cày quên cày. Nghe tiễn dặn, không biết hát cũng phải hát, không biết khóc cũng phải khóc” 
3. Đoạn trích “L ờ i tiễn d ặn ” 
 Đoạn 1 ( 24 câu đầu ) - lời tiễn dặn thứ nhất : 
Đoạn 2 ( Phần còn lại ) - lời tiễn dặn thứ hai : 
 Tâm trạng của chàng trai và của cô gái trên đường cô gái về nhà chồng 
 Tâm trạng, tình cảm của chàng trai lúc ở nhà chồng của của cô gái. 
- Nội dung: Tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn cô gái về nhà chồng và phải chứng kiến cảnh cô gái bị ng ười chồng đánh đập . 
- Bố cục : 2 phần 
II. Đọc hiểu v ă n bản 
1. Chất truyện (Yếu tố tự sự) 
Nhân vật chính: Chàng trai, cô gái 
Tình huống: Yêu nhau tha thiết mà phải chia lìa 
 Chi tiết, sự việc chính: chàng trai tiễn cô gái về nhà chồng; cô gái dùng dằng ngóng trông, chờ đợi ; chàng trai an ủi, động viên, thề nguyền chung thủy 
2 . Chất th ơ (yếu tố trữ tình) 
Học sinh thảo luận 4 nhóm 
Thời gian : 5 phút. 
CÂU HỎI THẢO LUẬN NHÓM 
. Câu hỏi nhóm 1 : Phân tích câu th ơ mô tả hành động ,tâm trạng của cô gái trên đường về nhà chồng. Cách mô tả ấy biểu lộ tình yêu của chàng trai với cô gái nh ư thế nào? 
Câu hỏi nhóm 2: Diễn biến tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn người yêu về nhà chồng như thế nào? Phân tích những câu th ơ , dẫn chứng thể hiện tâm trạng ấy? 
Câu hỏi nhóm 3: T hái độ, cử chỉ , tâm trạng của chàng trai đối với cô gái trong những ngày anh còn lưu lại ở nhà chồng của cô được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật nào? 
Câu hỏi nhóm 4: Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật của trích đoạn? Chỉ ra tác dụng của các biện pháp ấy trong việc thể hiện tâm trạng của nhân vật trữ tình? 
“Chỗ tinh vi của truyện ở đây là đã day vào cái vô lí, cái ngang trái của cuộc đời dường như để tô đậm cái không – thể - hiểu – nổi , thường được gọi là số mệnh . ” 
(Nhà nghiên cứu Đỗ Bình Trị nhận xét về tình huống truyện trong truyện thơ Tiễn dặn người yêu ). 
III. Tổng kết 
- Nghệ thuật 
Kết hợp giữa tự sự và trữ tình. 
Sử dụng hình thức đ iệp. 
Những hình ảnh giản dị, giàu tính biểu t ượng . 
- Nội dung 
Tình yêu tha thiết của đô i trai gái. 
Khát vọng tự do sống trong tình yêu , hạnh phúc. 
 Ý thức phản kháng xã hội. 
→ Thể hiện sâu sắc nội tâm nhân vật và mang ý nghĩa nhân đạo sâu sắc.