Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 74: Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật

hơi. 
Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong bể máu . 
Loại ngôn ngữ 
Thể loại 
Đặc điểm 
Ví dụ 
Ngôn ngữ tự sự 
Truyện ký, tiểu thuyết 
Miêu tả, trần thuật 
Mỗi bước đi, tôi làm điệu nhún nhẩy, rung lên rung xuống hai chiếc râu c ho ra kiểu cách con nhà võ. 
Ngôn ngữ thơ 
Các thể thơ, ca dao, hò vè 
Giàu hình ảnh, nhạc điệu 
Công cha như núi Thái Sơn 
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. 
Ngôn ngữ sân khấu 
Kịch, chèo, tuồng 
T ính cá thể hóa 
“Tôi không muốn sống như thế này mãi! Tôi chán cái chỗ ở không phải là của tôi này lắm rồi!” 
3. Phân loại 
4. Chức năng 
Trong đầm gì đẹp bằng sen 
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng 
Nhị vàng bông trắng lá xanh 
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn . 
Thông tin về cây Sen: Nơi sinh sống, cấu tạo, hương vị, nơi sống và vẻ đẹp của sen ở bùn lầy 
Khẳng định và nuôi dưỡng một tư tưởng : cái đẹp có thể hiện hữu và bảo tồn trong môi trường có nhiều cái xấu . 
Đặc điểm tính chất của 
sự vật sự việc,hiện tượng 
Biểu hiện cái đẹp v à khơi gợi, nuôi dưỡng cảm xúc thẩm mĩ 
CHỨC NĂNG THÔNG TIN 
CHỨC NĂNG THẨM MĨ 
Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật 
Khái niệm: gợi hình , gợi cảm 
I. Ngôn ngữ nghệ thuật. 
Phân loại: tự sự, thơ, sân khấu 
Phạm vi sử dụng: + Văn bản nghệ thuật. 
+ Lời nói hàng ngày. 
+ Phong cách ngôn ngữ khác . 
Chức năng: thông tin, thẩm mĩ 
CỦNG CỐ 
CÂU HỎI 1 
Điểm khác biệt cơ bản của ngôn ngữ nghệ thuật so với các phong cách ngôn ngữ khác? 
A. Dùng nhiều từ tượng thanh 
B. Dùng nhiều biện pháp tu từ 
C. Dùng nhiều từ tượng hình 
D. Dùng nhiều từ láy 
ĐÁP ÁN 
CỦNG CỐ 
CÂU HỎI 2 
Chức năng chính của ngôn ngữ nghệ thuật là gì? 
A. Giải trí và tuyên truyền 
D. Thông tin và thẩm mĩ 
C. Nhận thức và giao tiếp 
B. Giáo dục và tuyên truyền 
ĐÁP ÁN 
II. Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật 
Tính hình tượng 
 a. Ví dụ 
 Bánh trôi nước – Hồ Xuân Hương 
 Thân em vừa trắng lại vừa tròn, 
 Bảy nổi ba chìm với nước non . 
 Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn 
 Mà em vẫn giữ tấm lòng son 
II. Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật 
BT thảo luận nhóm 
GV chia lớp thành 4 nhóm: TLN nội dung: Tính hình tượng biểu hiện qua bài Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương (Chuẩn bị ở nhà bằng sơ đồ tư duy qua việc trả lời các câu hỏi) 
Bài thơ có những từ ngữ hình ảnh nào đánh chú ý? Từ ngữ hình ảnh đó diễn tả nội dung gì? 
Để diễn tả nội dung tác giả đã sử dụng BPNT nào? 
Nội dung nào quy định giá trị của bài thơ? Từ nội dung đó gợi cho ta những cách hiểu nào về bài thơ? 
BÁNH TRÔI NƯỚC 
ND quyết định : Thân phậm và phẩm chất người phụ nữ trong XHPK 
Gợi ra ý nghĩa : 
Lời than thân của số phận bất hạnh 
Tiếng nói tượng trưng cho quyền sống, quyền hạnh phúc của người phụ nữ trong XHPK bị vùi dập vẫn giữ gìn phẩm giá cao đẹp “lòng son” 
Tiếng nói phản kháng chế độ phong kiến 
BPNT : Ẩn dụ tượng trưng : chiếc bánh trôi đại diện cho người phụ nữ trong XHPK 
Từ ngữ : Thân em, trắng, tròn 
Hình ảnh : Bảy nổi ba chím, rắn nát, tấm lòng son 
Nội dung : 
Miêu tả hình ảnh chiếc bánh trôi: cách làm, hình dáng, màu sắc 
Thân phận và phẩm chất người phụ nữ trong XHPK 
S o sánh bài thơ “Bánh trôi nước” với một văn bản khác 
 Bánh trôi nước 
 (Hồ Xuân Hương) 
Thân em vừa trắng lại vừa tròn, 
Bảy nổi ba chìm với nước non. 
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn 
Mà em vẫn giữ tấm lòng son 
Bánh trôi : Là một loại bánh được làm bằng bột gạo say để lắng dẻo và đường phèn. Chiếc bánh có hình tròn, trong có nhân đường phèn. Khi nặn xong cho bánh vào nôi nước đã đun sôi, khuấy nhẹ chờ bánh nổi lên là được. Bánh ăn rất ngon, ngọt. 
Bài thơ Bánh trôi nước mang tính hình tượng, đa nghĩa 
b. Kết luận 
- Khái niệm: Tính hình tượng là khả năng tạo ra những hình tượng nhờ cách diễn đạt ngôn ngữ có hình ảnh, màu sắc, âm thanh, biểu tượng  
- Để tạo ra hình tượng ngôn ngữ, người viết thường dùng rất nhiều phép tu từ: so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, nói quá, nói giảm nói tránh 
- Tính hình tượng giúp cho ngôn ngữ nghệ thuật có tính đa nghĩa . 
2. Tính truyền cảma. Ví dụ 1: Bánh trôi nướ