Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 112: Câu trần thuật đơn có từ “là”

loại hay cụm từ loại nào đảm nhận ? 
1. Nghe ba tiếng trống là phải vào lớp ngay . 
 C V(là+CĐT ) 
2. Hạnh phúc là đấu tranh . 
 C V(là+ĐT ) 
3. Điểm trung bình 8.0 là giỏi rồi . 
 C V(là+CTT ) 
? Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau đây điền vào trước vị ngữ của các câu trên : không , không phải , chưa , chưa phải . 
a) ... không phải là người huyện Đông Triều . 
b) ... không phải là loại truyện dân gian kể về ... 
c) ... chưa phải là một ngày trong trẻo sáng sủa . 
d) ... không phải là dại . 
 Cấu trúc phủ định : 
... không phải ( chưa phải ) + là + danh từ ( cụm danh từ ) 
Trong câu trần thuật đơn có từ là : 
- Vị ngữ thường do từ là kết hợp với danh từ(cụm danh từ ) tạo thành.Ngoài ra,tổ hợp giữa từ là với động từ(cụm động từ ) hoặc tính từ(cụm tính từ ) cũng có thể làm vị ngữ . 
- Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định,nó kết hợp với các cụm từ không phải,chưa phải . 
a) Bà đỡ Trần / là người huyện Đông Triều . 
b) Truyền thuyết / là loại truyện dân gian kể về các nhân 
 vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ , thường có yếu tố tưởng tượng , kì ảo . 
c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô / là một ngày trong trẻo , 
 sáng sủa . 
d) Dế Mèn trêu chị Cốc / là dại . 
1.Vị ngữ của câu nào trình bày cách hiểu về sự vật,hiện tượng,khái niệm nói ở chủ ngữ . 
 VN câu b 
2.Vị ngữ của câu nào có tác dụng giới thiệu sự vật,hiện tượng,khái niệm nói ở chủ ngữ . 
 VN câu a 
3.Vị ngữ câu nào miêu tả đặc điểm,trạng thái của sự vật,hiện tượng,khái niệm nói ở chủ ngữ . 
4.Vị ngữ của câu nào thể hiện sự đánh giá đối với sự vật,hiện tượng.khái niệm nói ở chủ ngữ . 
Câu định nghĩa 
Câu giới thiệu 
VN câu c 
Câu miêu tả 
VN câu d 
Câu đánh giá 
Hãy xác định kiểu câu trần thuật đơn có từ là trong những câu sau : 
a.Tiếng Việt là một thứ ngôn ngữ trong sáng,giàu đẹp . 
 Câu miêu tả 
b.Cô ấy là em họ tôi . 
 Câu giới thiệu 
c.Phó từ là những từ chuyên đi kèm động từ,tính từ để bổ sung ý nghĩa cho động từ,tính từ . 
 Câu định nghĩa 
d.Thơ của Bác là câu hát của tình thương . 
 Câu đánh giá 
Thảo luận nhóm : Mỗi nhóm đặt một câu trần thuật đơn có từ “ là ”. 
Nhóm 1: Câu định nghĩa 
Nhóm 2: Câu giới thiệu 
Nhóm 3: Câu miêu tả 
Nhóm 4: Câu đánh giá 
III. Luyện tập : 
Bài tập 1+2 
 Tìm câu trần thuật đơn có từ “ là ” trong những câu dưới đây và xác định CN,VN trong những câu vừa tìm được.Cho biết những câu đó thuộc những kiểu nào ? 
Nhóm 1: câu a 
Nhóm 2: câu c 
Nhóm 3: câu d 
Nhóm 4: câu e 
a) Hoán dụ là gọi tên sự vật , hiện tượng,khái niệm 
 C V 
 này bằng tên của một sự vật , hiện tượng , khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình , gợi cảm cho sự diễn đạt . 
 Câu định nghĩa 
c) Tre là cánh tay của người nông dân [...]. 
 C V 
Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ . 
 C V 
[... ] Nhạc của trúc , nhạc của tre là khúc nhạc của đồng 
 C V 
quê . 
 ( Thép Mới ) 
 Câu miêu tả 
d) Bồ các là bác chim ri 
 C V 
 Chim ri là dì sáo sậu 
 C V 
 Sáo sậu là cậu sáo đen 
 C V 
 Sáo đen là em tu hú 
 C V 
 Tu hú là chú bồ các . 
 C V 
 Câu giới thiệu 
e) Khóc là nhục . Rên , hèn . Van, yếu đuối 
 C V 
 Và dại khờ là những lũ người câm 
 C V 
 Trên đường đi những bóng âm thầm 
 Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng . 
 ( Tố Hữu ) 
 Câu đánh giá 
Dặn dò : 
- Về nhà học bài , nắm vững đặc điểm và các kiểu câu trần thuật đơn có từ là . 
- Làm hoàn chỉnh các bài tập trong sách giáo khoa . 
- Soạn văn bản : Lao xao 
 * Đọc văn bản . 
 * Tìm hiểu thế giới loài chim . 
 * Sưu tầm câu thơ,ca dao,tục ngữ,thành ngữ nói về loài chim