Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Bài 19: Các thành phần biệt lập

anh phải cười vậy thôi. 
Nếu không có những từ ngữ in đâm thì nghĩa sự việc của câu chứa chúng có khác đi không ?vì sao? 
- Ý nghĩa sự việc không thay đổi. 
- Vì các từ in đậm không tham gia diễn đạt ý nghĩa sự việc ,chỉ thể hiện cách nhìn sự việc của người nói. 
I/ THÀNH PHÂN TÌNH THÁI : 
1/ Ví dụ : SGK/18 
a/ Chắc 
b/ Có lẽ 
Cao 
Thấp 
* Các từ in đậm không tham gia diễn đạt ý nghĩa sự việc 
Nhận định của người nói đối với sự việc, thể hiện độ tin cậy 
Từ phân tích trên bạn 
hãy cho biết thành phần 
tình thái được dùng để 
làm gì ? 
2/ Kết luận : Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách dùng của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu. 
Tiết 98: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP 
Lưu ý: 
Trong giao tiếp ngoài những yếu tố tình thái thể hiện độ tin cậy của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu như: 
 Chắc hẳn, chắc là, chắc chắn..(chỉ độ tin cậy cao) 
 Hình như, dường như, hầu như, có vẻ như(chỉ độ tin cậy thấp) 
- Ta còn gặp: 
- Những yếu tố tình thái gắn với ý kiến của người nói như: Theo tôi, ý ông ấy, theo anh.. 
 VD: Theo anh, anh thấy sự việc như thế nào? 
- Những yếu tố tình thái chỉ thái độ của người nói đối với người nghe như: à, ạ, a, hả, hử, nhé, nhỉ, đây, đấy(đứng cuối câu) 
 VD: Mai đi lúc 7 giờ nhé! 
II/ THÀNH PHÂN CẢM THÁN: 
1 / Ví dụ: SGK/18 
(Kim Lân, Làng ) 
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ SaPa ) 
 Vui sướng 
b/Trời ơi 
Tiếc rẻ 
2 / Kết luận: Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lí của người nói (vui, buồn, mừng, giận,.) 
a/Ồ, 
Các từ in đậm trong những câu trên có chỉ sự vật hay sư việc gì không ? 
Nhờ những từ ngữ nào trong câu mà chúng ta hiểu được tại sao người nói kêu ồ hoặc kêu trời ơi 
sao mà độ ấy vui thế . 
, chỉ còn có năm phút! 
Các từ in đậm được dùng để làm gì? 
Dùng để bộc lộ tâm lí người nói 
Từ những phân tích trên em 
hãy cho biết thành phần cảm 
thán được dùng để làm gì? 
Tiết 98: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP 
 THẢO LUẬN 
Nhận xét về thành các phần tình thái và cảm thán trong câu, có ý kiến cho rằng: Hai thành phần này tuy khác nhau về công dụng nh ư ng chúng lại có những đ ặc đ iểm chung . Em có đ ồng ý với ý kiến đ ó không? Vì sao? 
Gợi ý: Muốn biết sự giống và khác nhau của các phần tình thái và cảm thán trong câu, cần dựa vào: 
- Công dụng của từng thành phần. 
- Đặc đ iểm của các thành phần đ ó: có tham gia vào cấu trúc ngữ pháp của câu không? Có tham gia vào việc diễn đ ạt nghĩa sự việc của câu không? 
Tiết 98: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP 
Sự giống và khác nhau giữa các phần tình thái và cảm thán trong câu: 
* Khác nhau: 
 Thành phần tình thái đư ợc dùng đ ể thể hiện cách nhìn của ng ư ời nói đ ối với sự việc đư ợc nói đ ến trong câu. 
 Thành phần cảm thán đư ợc dùng đ ể bộc lộ tâm lý của ng ư ời nói ( vui, buồn, mừng, giận ) 
*Giống nhau : 
 Đều không tham gia vào việc diễn đ ạt nghĩa sự việc của câu. 
 Đều không tham gia vào cấu trúc ngữ pháp của câu. 
 Thành phần biệt lập. 
II/ THÀNH PHÂN CẢM THÁN: 
1/ Ví dụ: SGK/18 
 Vui sướng 
b/ Trời ơi 
Tiếc rẻ 
2/ Kết luận: Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lí của người nói (vui, buồn, mừng, giận,.) 
a/ Ồ, 
Dùng để bộc lộ tâm lí người nói 
- Đều không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu nên được gọi là thành phần biệt lập . 
Tiết 98: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP 
III/ LUYỆN TẬP: 
Bài tập 1: Tìm các thành phần tình thái,cảm thán trong những câu sau đây: 
a/ Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều. ( Kim Lân , Làng ) 
b/Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác , nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài. 
 ( Nguyễn Thành Long , Lặng lẽ SaPa ) 
c/ Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu . 
 ( Nguyễn Quang Sáng , Chiếc lược ngà ) 
d/Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái