Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 121: Sang thu

y vừa trải qua chiến tranh, cuộc sống thanh bình đã trở lại. Trong cái mơ hồ phảng phất gió thu và lá thu đang ngả màu, nhà thơ đã trèo lên cây ổi chín vàng trong cả một vườn ổi bạt ngàn ở nơi này 
	Bài thơ bật lên từ đó, ngay khi nhà thơ còn ngồi trên cây ổi, những vần thơ được “được làm trong đầu” chứ chưa đụng chạm gì đến giấy bút. “ Bài thơ hình thành rất nhanh và chính tôi cũng lấy rất làm tâm đắc nên thuộc lòng rồi “nhâm nhi” đọc suốt buổi không chán ...”. 
	 ( Yên Khương ) 
 * Hướng dẫn đọc: 
 Giọng nhẹ nhàng, nhịp chậm, khoan thai, cảm xúc trầm lắng thoáng chút suy tư. 
 SANG THU 
Bỗng nhận ra hương ổi 
Phả vào trong gió se 
Sương chùng chình qua ngõ 
Hình như thu đã về 
Sông được lúc dềnh dàng 
Chim bắt đầu vội vã 
Có đám mây mùa hạ 
Vắt nửa mình sang thu 
Vẫn còn bao nhiêu nắng 
Đã vơi dần cơn mưa 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
Trên hàng cây đứng tuổi. 
	 1977 
(Hữu Thỉnh, Từ chiến hào đến thành phố , 
 NXB Văn học, Hà Nội, 1991) 
Thể thơ: 5 chữ 
Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp với miêu tả. 
 Nhân vật trữ tình: Tác giả 
 Mạch cảm xúc: Cảm xúc ngỡ ngàng trước những tín hiệu báo mùa thu đến -> nhận ra mùa thu hiện hữu ở cảnh vật -> lắng sâu suy ngẫm về những biến đổi âm thầm trong lòng cảnh vật. 
SANG THU 
Khổ 1 
Ngỡ ngàng 
Bất giác 
Tín hiệu 
báo mùa 
Khổ 2 
Ngây ngất 
Tri giác 
Đất trời 
chuyển mình 
Khổ 3 
Trầm ngâm 
Suy ngẫm 
Biến đổi 
âm thầm 
của cảnh vật 
II. Tìm hiểu chi tiết: 
Khổ 1: Những tín hiệu báo thu sang 
	Bỗng nhận ra hương ổi 
	Phả vào trong gió se 
	Sương chùng chình qua ngõ 
	Hình như thu đã về 
=> Mùa thu đã hiển diện nhưng trong một không gian hẹp của ngõ nhỏ, thoang thoảng hương ổi, gió se, sương giăng mắc mơ hồ, bịn rịn Chỉ có tâm hồn thi nhân nhạy cảm, tinh tế mới ngỡ ngàng nhận ra hơi thở của mùa thu trong những biến động nhẹ nhàng như vậy. 
II. Tìm hiểu chi tiết 
2. Khổ 2: Quang cảnh đất trời sang thu 
 Sông được lúc dềnh dàng 
 Chim bắt đầu vội vã 
 Có đám mây mùa hạ 
 Vắt nửa mình sang thu 
 Thảo luận nhóm 
 * Nhóm 1: 
1. Cảnh vật đất trời sang thu được tác giả cảm nhận bằng những hình ảnh nào? Nhận xét các hình ảnh đó? 
2. Phát hiện những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn thơ. Nêu tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó? 
 * Nhóm 2: 
1. Cảm nhận của em về tình cảm, cảm xúc của tác giả được thể hiện trong khổ thơ? 
2. Bình luận về một hình ảnh đẹp trong khổ thơ? 
II. Tìm hiểu chi tiết: 
Khổ 2: Quang cảnh đất trời sang thu 
	Sông được lúc dềnh dàng 
	Chim bắt đầu vội vã 
	Có đám mây mùa hạ 
	Vắt nửa mình sang thu 
 	“Khi tôi viết bài thơ này tôi đã liên tưởng đến những đám mây mùa Hạ () Thế nhưng có gì ngăn cảm xúc của tôi lại theo chiều hướng đấy... Mây mùa Hạ thường chứa nhiều màu sắc, thậm chí đầy giông bão tựa hồ những ước mơ khao khát của tuổi trẻ.() chẳng phải ước mơ nào cũng trở thành hiện thực. 
 Ðó giống như là một chân lý và con người phải biết ý thức được một điều rằng không thể đạt được hết những ước vọng tốt đẹp của mình, nhất là những ước vọng đó lại được sinh ra ở thời tuổi trẻ. Sự dang dở, sự mất mát là một hiện thực chúng ta buộc phải chấp nhận trong cuộc sống của mình. Ngay cả người lính cũng vậy. Rất nhiều đồng đội của tôi đã nằm lại ở tuổi còn rất trẻ ở ngưỡng mùa đẹp nhất của cuộc đời. Vì thế nên đám mây trong thơ ấy chỉ “vắt nửa mình sang Thu” thôi. Nửa còn lại đã trở thành ký ức”. 
	 Yên Khương 
Nhà thơ Hữu Thỉnh tự bạch với “Sang thu” 
	 Thứ Sáu, 23/05/2008 00:53 (TT&VH)   
=> Nhà thơ cảm nhận sự khẩn trương trong mạch vận động của Thu. Cái tài của Hữu Thỉnh là dùng không gian để tả thời gian. Nhịp cầu mong manh của thời gian giữa mùa hạ - sang thu được quan sát và cảm nhận bằng cả tâm hồn một cách rất tinh tế. 
II. Tìm hiểu chi tiết: 
Khổ 2: Quang cảnh đất trời sang thu 
	Sông được lúc dềnh dàng 
	Chim bắt đầu vội vã 
	Có đám mây mùa hạ 
	Vắt nửa mình sang thu 
Vẫn còn bao nhiêu nắng 
Đã vơi dần cơn mưa 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
Trên hàng cây đứng tuổi. 
II. Tìm hi