Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 40: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự - Trường THCS Đinh Xá

u hôm 
 Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? 
 Buồn trông ngọn nước mới sa, 
Hoa trôi man mác biết là về đâu? 
Buồn trông nội cỏ rầu rầu, 
 Chân mây mặt đất một màu xanh xanh 
 Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, 
 Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. 
 (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du) 
Vì sao em biết đó là những câu thơ tả cảnh? 
Tìm những câu thơ tả tâm trạng Kiều? 
Vì sao em biết đó là những câu thơ tả tâm trạng Kiều? 
Miêu tả những suy nghĩ của Kiều về 
nỗi nhớ cha mẹ, về Kim Trọng, về 
 thân phận buồn tủi của chính mình 
 => Không quan sát được trực tiếp. 
Tả cảnh sắc thiên nhiên ở lầu 
Ngưng Bích : núi trăng, con thuyền cánh hoa, đồng cỏ 
=>Những cảnh ấy có thể quan sát được trực tiếp qua các giác quan. 
Bài 8 – Tiết 40 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
1.Đọc lại đ oạn trích 
“Kiều ở lầu Ng ư ng Bích.” 
* Những câu thơ tả cảnh 
Những câu thơ miêu tả nội tâm 
 (Tâm trạng): 
Kiều ở lầu Ngưng Bích 
 Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân, 
 Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung. 
Bốn bề bát ngát xa trông, 
 Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia. 
Buồn trông cửa bể chiều hôm 
 Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? 
 Buồn trông ngọn nước mới sa, 
Hoa trôi man mác biết là về đâu? 
Buồn trông nội cỏ rầu rầu, 
 Chân mây mặt đất một màu xanh xanh 
 Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, 
 Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. 
 (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du) 
Miêu tả những suy nghĩ của Kiều về 
nỗi nhớ cha mẹ, về Kim Trọng, về 
 thân phận buồn tủi của chính mình 
 => Không quan sát được trực tiếp. 
Tả cảnh sắc thiên nhiên ở lầu 
Ngưng Bích : núi trăng, con thuyền cánh hoa, đồng cỏNhững cảnh ấy có thể quan sát được trực tiếp qua các giác quan. 
Những câu thơ tả cảnh trên có phải chỉ để 
tả nguyên cảnh không ? Hay qua đó ta có 
thể hiểu được tâm trạng của Kiều ? 
Từ những câu thơ tả cảnh=> thấy được tâm 
trạng bên trong của Kiều. 
Vậy miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là gì? 
 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựngnhân vật, làm cho nhân vật sinh động. 
` 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
 1. Đoạn trích: “Kiều ở lầu Ngưng Bích” 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
2. Đoạn văn: (Trích Lão Hạc – Nam Cao) 
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão nghẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. 
 Đoạn văn: 
 (Trích: Lão Hạc – Nam Cao) 
 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựngnhân vật, làm cho nhân vật sinh động. 
Bài 8 – Tiết 40 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
Qua các từ ngữ miêu tả đó, em nhận thấy tâm trạng của Lão Hạc như thế nào ? 
Dằn vặt, đau khổ, ân hận, day dứt 
 khi bán con Vàng 
Từ những ví dụ trên em thấy người 
 ta có những cách nào để miêu tả 
nội tâm nhân vật ? 
Có hai cách miêu tả nội tâm nhân vật 
 Trực tiếp bằng cách diễn tả ý nghĩa cảm xúc, tình cảm của nhân vật. 
 Gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt cử chỉ, trang phục của nhân vật. 
` 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
 1. Đoạn trích: “Kiều ở lầu Ngưng Bích” 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
2. Đoạn văn: (Trích Lão Hạc – Nam Cao) 
 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựngnhân vật, làm cho nhân vật sinh động. 
Bài 8 – Tiết 40 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
Có hai cách miêu tả nội tâm nhân vật 
 Trực tiếp bằng cách diễn tả ý nghĩa cảm xúc, tình cảm của nhân vật. 
 gián tiếp băng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt cử chỉ, trang phục của nhân vật. 
II. Ghi nhớ : (SGK) 
 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự 
sự là tái hiện nh ữ ng ý nghĩ, cảm 
xúc và diễn biế