Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 45: Đồng chí

!Đêm nay rừng hoang sương muốiĐứng cạnh bên nhau chờ giặc tớiĐầu súng trăng treo. 
2-1948 
ĐỒNG CH Í 
Sáng tác cuối năm 1948 (thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp), in trong tập “Đầu súng trăng treo” 
HOÀN CẢNH SÁNG TÁC 
Chính Hữu tâm sự: “Tôi bị ốm, sốt rét ác tính nhưng không có thuốc men gì cả. Đơn vị vẫn hành quân và để lại một dồng chí chăn sóc tôi. Không có đồng chí đó, có lẽ tôi đã bỏ mạng. Sự ân cần của đồng chí đó khiến tôi nhớ những lần đau ốm được mẹ, được chị chăm sóc. Đấy là những gợi ý đầu tiên của bài thơ Đồng chí ” 
Ph ư ơng thức biểu đạt 
Tự sự 
Miêu tả 
Biểu cảm 
Đề tài, chủ đề 
Ngợi ca t ình đồng chí, đồng đội thắm thiết, sâu nặng của những người lính cách mạng dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ và lí tưởng chiến đấu. 
Nhà th ơ đã định nghĩa một khái niệm rất mới “Đồng chí”, bằng th ơ với những cụm từ dân dã quen thuốc: n ư ớc mặn đồng chua, đất cày lên sỏi đá, áo ánh rách vai, vài mảnh vá; miệng c ư ời buốt giá  để bộc lộ một thứ tình cảm mới trong xã hội đã và đang liên kết, gắn bó cộng đồng lại thành sức mạnh. Đó là tình cảm của những ng ư ời nghèo khổ đến với nhau vì một mục đích và chung một mục đích: tình giai cấp, tình của những ng ư ời nông dân mặc áo lính. 
(Theo Tạp chí Phê bình văn học, tháng 3 năm 2004) 
Nhận định về tác phẩm 
Ông không phải là người thường xuyên có mặt và gây tiếng vang lớn trong quá trình phát triển thơ ca cách mạng, nhưng ngay ở thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp, ông đã có 1 dấu mốc quan trọng với bài Đồng chí, khiến nhiều đồng nghiệp, đồng chí phải ngỡ ngàng. Thậm chí thơ ông còn cắm những mốc son, mang tính chất định vị, định hướng cho cả dàn hợp ca thơ ca cách mạng xét cả về nội dung tư tưởng lẫn phong cách sáng tác. 
(Theo vanvn.net) 
Nhận định về tác phẩm 
7 câu thơ đầu: Cơ sở của tình đồng chí. 
10 câu thơ tiếp: Những biểu hiện của tình đồng chí 
3 câu thơ cuối: Bức tranh đẹp về người lính 
BỐ CỤC 
II. Đọc hiểu văn bản 
1. Cơ sở của tình đồng chí 
Quê hương anh nước mặn, đồng chuaLàng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.Anh với tôi đôi người xa lạTự phương trời chẳng hẹn quen nhau,Súng bên súng, đầu sát bên đầu,Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ.Đồng chí ! 
Quê hương anh nước mặn, đồng chua Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá. 
 Thành ngữ sóng đôi 
 N hững người lính nông dân ra đi từ những miền quê nghèo khó 
 Tương đồng về cảnh ngộ xuất thân 
Anh với tôi đôi người xa lạ 
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau , 
Súng bên súng , đầu sát bên đầu , 
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ . 
 Ngôn ngữ bình dị, mộc mạc 
 Chung lý tưởng 
 Sẵn sàng chia sẻ khó khăn gian khổ. 
C ơ sở tình đồng chí: 
Chung hoàn cảnh xuất thân: từ miền quê nghèo khó 
Chung lí tưởng, mục đích: lên đường vì Tổ quốc 
Chung hoàn cảnh chiến đấu gian khổ 
Câu đặc biệt “Đồng chí!” 
Chủ đề của bài thơ 
Khẳng định tình đồng chí, đồng đội giữa hai người lính 
Nhịp cầu nối đoạn 1 và đoạn 2 
Tiến trình hình thành 
Xa lạ 
Chung lí t ư ởng 
Tri kỉ 
Đồng chí 
Nghệ thuật 
Cấu trúc song hành 
Thành ngữ 
Biện pháp hoán dụ 
Thông cảm, chia sẻ cùng nhau chiến đấu là nguồn cội của tình đồng chí keo sơn 
2. Những biểu hiện của tình đồng chí 
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày 
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay 
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính. 
Tôi với anh biết từng cơn ớn lạnh 
Sốt run người quầng trắng ướt mồ hôi. 
Áo anh rách vai 
Quần tôi có vài mảnh vá 
Miệng cười buốt giá 
Chân không giày 
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay. 
Ruộng nương anh gửi bạn thân càyGian nhà không mặc kệ gió lung lay Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính. 
Không gian thân thuộc, bình dị 
Sự gắn bó nghĩa tình, sâu sắc 
Sự thấu hiểu tâm tư, thông cảm cho nhau 
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh 
Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi 
Áo anh rách vai 
Quần tôi có vài mảnh vá 
Miệng cười buốt giá 
Chân không giày 
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay . 
Những biểu hiện của tình đồng chí 
Thấu hiểu 
Đồng cam cộng khổ 
Yêu th ư ơng gắn bó 
Hoàn cảnh 
Nỗi lòng