Bài giảng Ngữ văn 8 - Bài: Nói giảm nói tránh

hỉ lắm . 
? H ai cách nói sau đây có điểm gì giống và khác nhau? Bạn thích cách nói nào hơn ? vì sao ? 
? Từ “thi thể” trong câu sau có nghĩa là gì? Tại sao tác giả lại diễn đạt như vậy? 
- Ngày mồng một đầu năm hiện lên thi thể em bé ngồi giữa những bao diêm (trích Cô bé bán diêm, An- đéc-xen) 
Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác , thì đồng bào cả nước, đồng chí trong đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột. 
 ( Hồ Chí Minh, Di chúc) 
 2 . Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.	 (Tố Hữu, Bác ơi! )  
Nhóm 1: 
3. Lượng con ông Độ đây mà....Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn . ( Hồ Phương, Thư nhà )  
 Những từ in đậm trong các đoạn trích trên có nghĩa là gì? Tại sao người viết lại dùng cách diễn đạt đó? Bạn có nhận xét gì về cách diễn đạt này? 
Đều chỉ cái chết 
Giảm nhẹ sự thương tiếc 
đau buồn 
1. . Tôi sẽ đi gặp... 
=> Tôi sẽ chết 
2. Bác đã đi ... 
=> Bác đã chết 
3.Bố mẹ chẳng còn.. 
=> Bố mẹ đã chết. 
 ? Câu văn sau đề cập đến nội dung gì? Vì sao trong câu văn tác giả dùng từ “bầu sữa” mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa? 
 Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng. 
- Nội dung: Cảm giác sung sướng hạnh phúc của bé Hồng khi ở trong lòng mẹ 
=>Tránh cảm giác thô tục, thiếu lịch sự 
Nhóm 2: 
 bầu sữa = vú mẹ 
1.Con dạo này lười lắm 
 2.Con dạo này không được chăm chỉ lắm . 
 => Tránh cảm giác nặng nề, thiếu tế nhị 
Nhóm 3: 
? H ai cách nói sau đây có điểm gì giống và khác nhau? Bạn thích cách nói nào hơn ? Vì sao ? 
- Giống: Đều là lời chê trách, phê bình về sự lười biếng của con. 
Cách 2: diễn đạt tế nhị , nhẹ nhàng hơn đối với người tiếp nhận 
=> Tránh cảm giác ghê sợ 
	“Ngày mồng một đầu năm hiện lên thi thể em bé ngồi giữa những bao diêm”  
 (Trích Cô bé bán diêm, An- đéc-xen) 
 Thi thể = xác chết 
Nhóm 4: 
? Từ “thi thể” trong câu sau có nghĩa là gì? Tại sao tác giả lại diễn đạt như vậy? 
- Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ chết 
- Bác đã chết rồi, sao Bác ơi ! 
- Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ đã chết. 
- Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu vú nóng của người mẹ 
 - Con dạo này lười lắm 
- Ngày mồng một đầu năm hiện lên xác chết em bé 
- Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác 
- Bác đã đi rồi, sao Bác ơi ! 
- Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn 
- Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ 
 - Con dạo này không được chăm chỉ lắm. 
- Ngày mồng một đầu năm hiện lên thi thể em bé 
Diễn đạt khô cứng, thiếu cảm xúc, thiếu tế nhị. 
Diễn đạt uyển chuyển, tế nhị. 
* Ghi nhớ: (SGK/108) 
	Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự. 
NÓI GIẢM, NÓI TRÁNH 
Tên gọi khác 
Khinh ngữ 
( Nói nhẹ) 
Uyển ngữ 
( Nói vòng) 
Nhã ngữ 
( Nói thanh nhã) 
 Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác , thì đồng bào cả nước, đồng chí trong đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.  (Hồ Chí Minh, Di chúc ) 
Dùng cách nói vòng 
 Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.	 (Tố Hữu, Bác ơi )  
Nhóm 1: 
Nhóm 2: 
Dùng từ đồng nghĩa. 
 Lượng con ông Độ đây mà....Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn .	 
 (Hồ Phương, Thư nhà )   
Nhóm 3: 
Nhóm 4: 
Dùng cách nói phủ định bằng từ trái nghĩa 
a. Anh ấy bị bệnh nặng thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ. 
b. Anh ấy bị thế thì không được lâu nữa đâu chị ạ. 
a. Anh ấy bị bệnh nặng thế thì không sống được lâu nữa đâu chị ạ. 
Dùng cách n ói trống ( tỉnh lược) 
CẶP ĐÔI