Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 93: Câu cảm thán

lộ trực tiếp cảm xúc 
của người nói( người viết). 
6 
Hình 1 
Hình 2 
Hình 3 
Hình 4 
Hoạt động cặp đôi: 
Em hãy đặt câu cảm thán cho mỗi bức tranh sau: 
7 
Hình 1 
Ôi , mặt trời mọc trên biển đẹp quá! 
- Chao ôi, cảnh vịnh Hạ Long đẹp xiết bao ! 
Hình 2 
-Trời ơi, đau bụng quá ! 
- Ôi, đau bụng quá! 
- Chao ôi, mệt ! 
Hình 3 
9 
-Trời ơi, dịch cúm cô rô na thật nguy hiểm ! 
-Sự hi sinh của các bác sĩ thật lớn biết bao! 
- Chao ôi, họ thật anh hùng! 
10 
1. Đặc điểm hình thức và chức năng : 
 - Câu cảm thán là câu có những từ ngữ cảm thán như: ôi, than ôi,hỡi ơi,chao ôi, trời ơi, thay, xiết bao, biết baoDùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói( người viết). 
Khi viết đơn, biên bản, 
 hợp đồng hay giải một 
 bài toán,  có thể dùng 
câu cảm thán 
 không? Vì sao? 
Tiết 86. CÂU CẢM THÁN 
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 
Độc lập- Tự do- Hạnh phúc 
*** 
Vũ Tiến, ngày 25 tháng 01 năm 2020. 
GIẤY ĐỀ NGHỊ 
 Kính gửi: Cô giáo chủ nhiệm lớp 8A 
 Trường THCS Vũ Tiến. 
 Tập thể lớp 8A chúng em xin trình bày với cô một việc như sau: 
 Tấm bảng đen của lớp em do sử dụng đã lâu, nay bị mờ, các bạn ngồi cuối lớp rất khó theo dõi nội dung bài giảng của các thầy, cô giáo ghi trên bảng. 
 Chúng em kính đề nghị cô giáo cho sơn lại bảng kịp thời để việc học tập trên lớp được tốt hơn. 
 Em cảm ơn cô biết bao nhiêu! 
 Thay mặt lớp 8A 
 Lớp trưởng: 
 Linh 
 Nguyễn Diệu Linh 
12 
1. Đặc điểm hình thức và chức năng : 
Như vậy, câu cảm thán thường được sử dụng trong những trường hợp nào? 
 - Câu cảm thán là câu có những từ ngữ cảm thán như: ôi, than ôi,hỡi ơi,chao ôi, trời ơi, thay, xiết bao,Dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói( người viết). 
- Sử dụng chủ yếu trong: 
 + Văn chương 
 + Ngôn ngữ nói hằng ngày. 
Khi viết đơn, biên bản, hợp 
đồng hay trình bày kết quả giải 
 một bài toán,  không dùng 
 câu cảm thán. 
 ( Ở dạng nói thì câu cảm thán 
có ngữ điệu cảm thán như: nhấn 
 giọng ở các từ ngữ cảm thán , có 
giọng thay đổi phù hợp 
với cảm xúc .) 
Tiết 93. CÂU CẢM THÁN 
a. Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết... 	 ( Nam Cao, Lão Hạc ) 
b. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối 
	 Thời oanh liệt nay còn đâu? 
	 ( Thế Lữ, Nhớ rừng) 
-Từ cảm thán: ôi, than ơi, chao ôi, hỡi ơi. có thể tạo thành một câu đặc biệt mà cũng có thể là một bộ phận biệt lập trong câu và thường đứng ở đầu câu. 
1. Đặc điểm hình thức và chức năng : 
Tiết 93 . CÂU CẢM THÁN 
Hỡi ơi lão Hạc! 
Than ôi! 
Than ôi! 
C.Chao ôi,ba tháng hè sao mà dài như một thế kỉ. 
D. Con nhớ mẹ biết chừng nào ! 
E.Tình cảm mẹ dành cho con ấm áp biết bao ! 
C.Chao ôi,ba tháng hè sao mà dài như một thế kỉ . 
D. Con nhớ mẹ biết chừng nào! 
 E.Tình cảm mẹ dành cho con ấm áp biết bao! 
- Các từ cảm thán: xiết bao, biết bao, biết chừng nào... đứng sau những từ ngữ mà nó bổ nghĩa . 
Hỡi ơi lão Hạc! 
14 
 - Con nín đi !... - Cầm lấy tay tôi này! 	 
Trong ví dụ có 2 câu cũng kết thúc bằng dấu chấm than có phải là câu cảm thán không ? Vì sao? 
=> Không phải câu cảm thán vì không có từ ngữ cảm thán. 
1. Đặc điểm hình thức và chức năng : 
Lưu ý : Dù kết thúc bằng dấu chấm than và có thể cũng dùng để bộc lộ cảm xúc nhưng nếu không có từ ngữ cảm thán thì câu đó không phải là câu cảm thán. 
Tiết 93. CÂU CẢM THÁN 
2. Luyện tập : 
15 
Kĩ thuật khăn trải bàn: 
Nhóm 1: 
Hãy đặt các câu cảm thán có các từ: xiết bao, ôi, chao ôi, trời ơi. 
Nhóm 2: 
Hãy chuyển 2 câu sau thành các câu cảm thán : 
 - Anh đến muộn quá. 
 -Trăng đêm nay đẹp. 
Nhóm 3 : 
Đóng vai người con trai lão Hạc trong văn bản “ Lão Hạc” để đặt các câu cảm thán nói về người cha đáng kính của mình? 
Nhóm 4 : 
Đặt câu cảm thán theo yêu cầu: 
- Trước tình cảm của một người thân dành cho mình. 
 Khi nhìn thấy mặt trời mọc. 
16 
Bài tập 1 / 44 . Tìm các câu cảm thán có trong những đoạn trích sau. Giải thích vì sao đó là các câu cảm thán? 
Than ôi ! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời ! Thế đê 
không sao cự lại đư