Bài giảng Ngữ văn Khối 10 - Tiết 1+2: Tổng quan văn học Việt Nam

ưu giữ, hoàn thiện văn học dân gian. 
Ví dụ 
Văn học dân gian Văn học viết 
Văn học viết Văn học dân gian 
 Hỡi cô tát nước bên đàng 
 Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi. 
 (Bàng Bá Lân) 
Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm 
Đất là nơi con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc 
 (Đất nước - Nguyễn Khoa Điềm) 
II. Quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam 
Văn học trung đại 
(Sản phẩm của văn hóa phương Đông) 
Văn học hiện đại 
(Sản phẩm của sự kết hợp giữa văn hóa phương Đông truyền thống và văn hóa phương Tây) 
Văn học từ TK X 
hết TK XIX 
Văn học từ đầu TK XX Cách mạng 
tháng Tám 1945 
Văn học từ Cách mạng tháng Tám 1945 hết TK XX 
7 
8 
9 
10 
11 
Trí thức Tây học- lực lượng sáng tác chính của VHVN từ đầu TK XX- CMT8. 
Table 
Tiêu chí 
Văn học trung đại 
Văn học hiện đại 
Đội ngũ tác giả chuyên nghiệp, lấy việc sáng tác làm nghề nghiệp 
Trí thức, nhà Nho, tầng lớp quý tộc; văn chương chưa thành một nghề 
Chữ Quốc ngữ 
- Thực dân Pháp xâm lược nước ta giao lưu văn hóa với các nước phương Tây. 
 Cách mạng tháng Tám thành công, đất nước giành độc lập. 
Công cuộc đổi mới 1986. 
Xã hội phong kiến hình thành, phát triển và suy thoái, chịu ảnh hưởng của văn hóa phương Đông. 
3. Lực lượng sáng tác 
2. Văn tự 
1. Hoàn cảnh lịch sử 
Chữ Hán, chữ Nôm 
Table 
Tiêu chí 
Văn học trung đại 
Văn học hiện đại 
Tả thực, chi tiết, đề cao cá tính sáng tạo, khẳng định “cái tôi” cá nhân. 
Tính phi ngã; ước lệ, tượng trưng, tính sùng cổ 
Chủ nghĩa yêu nước và văn học gắn liền với công cuộc giải phóng dân tộc 
Phản ánh công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, sự nghiệp CNH – HĐH đất nước 
Phản ánh con người toàn diện 
Cảm hứng yêu nước, nhân đạo và hiện thực 
5. Thi pháp 
4. Nội dung 
VÍ DỤ VỀ CHỮ VIẾT : 
Chữ Hán 
Chữ Nôm 
VÍ DỤ VỀ THI PHÁP: 
Nguyễn Du tả Kiều: 
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh 
 (Truyện Kiều) 
 Ước lệ, tượng trưng, lấy thiên nhiên làm chuẩn mực 
 Nam Cao tả Chí Phèo 
 Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất cơng cơng, hai mắt gườm gườm trông gớm chết. 
 (Chí Phèo) 
. Tố Hữu tả : Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi 
 Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng 
 Tả thực, chi tiết, lấy con người làm chuẩn mực, làm trung tâm. 
Table 
Tiêu chí 
Văn học trung đại 
Văn học hiện đại 
Có sự đổi mới, hiện đại: Thơ Mới, tiểu thuyết, phóng sự, kịch nói 
-Tiếp nhận hệ thống thể loại của văn học Trung Quốc: hịch, chiếu, biểu, cáo 
- Ngoài ra còn có các thể loại sáng tạo của văn học dân tộc: thơ lục bát 
Nhờ có báo chí và in ấn, tác phẩm VH đi vào đời sống nhanh hơn => Đời sống văn học sôi nổi, năng động hơn. 
Phần nhiều sáng tác bó hẹp trong giai cấp phong kiến. 
Thơ Mới, tiểu thuyết Tự lực văn đoàn; văn học HTPP; văn xuôi chống Pháp; thơ, tiểu thuyết 
Thơ văn yêu nước và thơ thiền Lí – Trần; thơ văn Nguyễn Trãi, Nguyễn Du 
7. Thành tựu tiêu biểu 
8. Thể loại 
6. Đời sống văn học 
Table 
Tiêu chí 
Văn học trung đại 
Văn học hiện đại 
VH hiện đại có thể chia làm 2 giai đoạn lớn: 
+ VH từ đầu thế kỉ XX – Cách mạng tháng Tám 1945 
+ VH từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến hết thế kỉ XX 
VH trung đại được chia làm 4 thời kì phát triển với nội dung xuyên suốt là lòng yêu nước, tinh thần nhân đạo và tính hiện thực. 
+ Từ TK X đến hết TK XIV. 
+ Từ TK XV đến hết TK XVII 
+ Từ TK XVIII đến nửa đầu TK XIX. 
+ Nửa cuối thế kỷ XIX. 
9.Giai đoạn phát triển 
VHVN với những khả năng và sự sáng tạo đã xây dựng được vị trí riêng trong văn học nhân loại. 
18 
III. CON NGƯỜI VIỆT NAM QUA VĂN HỌC 
1. Con người Việt Nam trong thế giới tự nhiên 
- Con người nhận thức, cải tạo, chinh phục thiên nhiên. 
- Tình yêu thiên nhiên, con người và thiên nhiên là bạn tri âm 
+ VHDG : ca ngợi sự tươi đẹp của thiên nhiên 
+ VHTĐ : Thiên nhiên gắn bó với lý tưởng đạo đức thẩm mỹ của nhà Nho 
+ VHHĐ : Thiên nhiên thể hiện tình yêu quê hương đất nước, yêu cuộc sống và đặc biệt là tình yêu đôi lứa. 
2. Con người Việt Nam trong quan hệ quốc gia,