Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiết 92: Nước Đại Việt ta

ỷ nguyên độc lập. 
- Thừa lệnh Lê Lợi, Nguyễn Trãi viết bài cáo công bố trước thiên hạ vào ngày 17 tháng Chạp năm Đinh Mùi 1428. 
- “Bình Ngô đại cáo: Được coi là bản tuyên ngôn độc lập thứ 2 của nước ta sau bài “Nam quốc sơn hà”. 
Tiết 92 NƯỚC ĐẠI VIỆT TA 
NƯỚC ĐẠI VIỆT TA 
Từng nghe: 
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân, 
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo, 
Như nước Đại Việt ta từ trước, 
Vốn xưng nền Văn Hiến đã lâu, 
Núi sông bờ cõi đã chia, 
Phong tục Bắc Nam cũng khác, 
Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời gây nền độc lập, 
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên, mỗi bên xưng đế một phương, 
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau, 
Song hào kiệt đời nào cũng có. 
Vậy nên: 
Lưu Cung tham công nên thất bại, 
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong, 
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô, 
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã, 
Việc xưa xem xét, 
Chứng cớ còn ghi. 
2. Tác phẩm 
a) Hoàn cảnh ra đời 
b) Cáo 
- Do vua chúa, tướng lĩnh, thủ lĩnh phong trào viết; 
- Mục đích: Trình bày một chủ trương hay công bố một kết quả của một sự nghiệp để mọi người cùng biết; 
- Hình thức: Được viết bằng văn vần, văn biền ngẫu hoặc văn xuôi. 
Tiết 92 NƯỚC ĐẠI VIỆT TA 
(Trích Bình Ngô Đại cáo- Nguyễn Trãi) 
SO SÁNH: CHIẾU, HỊCH, CÁO 
Chiếu 
- Giống nhau: 
+ Do vua, tướng lĩnh biên soạn 
+ Thể văn nghị luận, kết cấu chặt chẽ, lập luận sắc bén, viết bằng văn xuôi hoặc văn vần. 
Hịch 
Dùng để ban bố mệnh lệnh 
Dùng để cổ vũ, kêu gọi, khích lệ tinh thần, cũng có khi khuyên nhủ, răn dạy thần dân và người dưới quyền 
Cáo 
Trình bày một chủ trương hay công bố một kết quả của một sự nghiệp để mọi người cùng biết. 
Tiết 94. NƯỚC ĐẠI VIỆT TA 
- Nguyễn Trãi - 
I. GIỚI THIỆU 
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN 
1. Đọc 
2. Bố cục (3 phần) 
1 
Hai câu đầu: Nguyên lí nhân nghĩa 
2 
Tám câu tiếp: Chân lí về độc lập, chủ quyền của dân tộc 
3 
Sáu câu cuối: Sức mạnh của nhân nghĩa, độc lập 
BỐ CỤC 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
3. Phân tích 
a) Nguyên lí nhân nghĩa 
Cốt lõi tư tưởng nhân nghĩa yên dân và trừ bạo : 
- Yên dân là làm cho dân được hưởng thái binh, hạnh phúc. 
- Trừ bạo là tiêu diệt kẻ thù xâm lược giặc (giặc Minh) 
 Muốn cho yên dân thì phải trừ bạo. T ư tưởng nhân nghĩa gắn liền với yêu nước chống xâm lược, lấy dân làm gốc. 
 Qua hai câu đầu, ta hiểu cốt lõi tư tưởng 
nhân nghĩa của 
Nguyễn Trãi là gì? 
 Như nước Đại Việt ta từ trước,    Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,    Núi sông bờ cõi đã chia,   Phong tục Bắc Nam cũng khác.   Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời xây nền độc lập    Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương,    Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,    Song hào kiệt đời nào cũng có. 
Để khẳng định chủ quyền dân tộc, tác giả đã khẳng định những yếu tố nào ? 
(8 câu tiếp) 
3. Phân tích 
a) Nguyên lí nhân nghĩa 
b) Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền 
Tác giả đưa ra 5 yếu tố : 
- Nền văn hiến lâu đời 
- Lãnh thổ riêng 
- Phong tục tập quán riêng 
- Lịch sử riêng 
- Chủ quyền , anh hùng hào kiệt 
-> Liệt kê c hứng cứ hùng hồn , giàu s ứ c thuyết phục, gi ọ ng đi ệ u đanh thép , lời văn biền ngẫ u. 
=> K hẳng định Đại Việt là một quốc gia có độc lập chủ quyền, là một nước tự lực tự cường, có thể vượt mọi thử thách để đi đến độc lập . 
	Bài thơ thần "Nam quốc sơn hà", đã nêu ra những yếu tố cơ bản để xác định chủ quyền dân tộc: có hoàng đế riêng, có lãnh thổ riêng, có "sách trời" (thần linh) bảo hộ, công nhận và có đưa ra lời chân lí khẳng định: quân xâm lược sẽ thất bại nếu cứ cố tình xâm phạm tới Đại Cồ Việt. 
	Bài “Nước Đại Việt ta” kế thừa hai yếu tố để khẳng định chủ quyền dân tộc: có hoàng đế và có lãnh thổ riêng biệt ; bổ sung thêm: nền văn hiến lâu đời, cương vực lãnh thổ rõ ràng, riêng biệt, có phong tục tập quán , lối sống riêng, có lịch sử gắn liền với các triều đại phong kiến đã qua, có nhân tài hào kiệt đời nào cũng có. 
Nam quốc sơn hà Nam đế cư 
Tiệt nhiên phận định tại thiên thư 
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm 
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư. 
Hỡ