Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Văn bản: Khi con tu hú

ột làm sao, chết uất thôi 
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu! 
KHI CON TU HÚ 
2. Tác phẩm 
Hoàn cảnh sáng tác 
Xuất xứ 
Thể loại 
Bố cục 
M ời n hóm 2 lên trình bày sự chuẩn bị về tác phẩm 
Hoàn cảnh sáng tác 
Sáng tác tháng 7/1939 khi tác giả bị bắt giam trong nhà lao Thừa Phủ (Huế). 
Nhà lao Thừa Phủ 
Nhà giam số 9 
Xuất xứ 
In trong tập thơ “Từ ấy” (phần 2) 
Từ ấy 
(1937 - 1946) 
Máu lửa 
(1937 - 1939) 
Xiềng xích 
(1939 - 1942) 
Giải phóng 
(1942 - 1946) 
Bế tắc 
Giác ngộ 
Bị bắt vào tù 
Khi con tu hú 
Thể loại 
Lục bát 
Bố cục 
2 phần 
6 câu đầu: Cảnh đất trời vào hè 
4 câu cuối: Tâm trạng người tù 
II. Đọc hiểu văn bản 
Nhan đề: Khi con tu hú 
Chỉ là vế phụ của một câu trọn ý 
Mở ra bao nhiêu liên tưởng 
“Khi chim tu hú gọi bầy là khi mùa hè đến người tù cách mạng 
(nhân vật trữ tình) càng cảm thấy ngột ngạt trong phòng giam 
chật chội, càng thèm khát cháy bỏng cuộc sống tự do tưng 
bừng ở bên ngoài” 
Nhan đề bài thơ đã gợi mạch cảm xúc của toàn bài 
1. Bức tranh mùa hè 
Đọc thầm khổ thơ 1 + Hoàn thiện sơ đồ gợi ý 
Trình bày ra giấy A0 trong 5 phút 
Đại diện lên trình bày trong 2 phút 
Bức tranh mùa hè 
Những tín hiệu mùa hè 
Những đặc sắc nghệ thuật 
Thế giới c ảm xúc, tâm hồn người nghệ sĩ 
Hình ảnh, cảnh vật 
Màu sắc 
Âm thanh 
H ư ơng vị 
Cách lựa chọn từ 
Phép liệt kê 
Phép đảo ngữ 
Những tín hiệu mùa hè 
Hình ảnh 
Màu sắc 
Âm thanh 
H ư ơng vị 
Trời - rộng, cao 
Khoáng đạt, tự do 
Diều sáo - lộn nhào 
Vàng - Lúa chiêm, bắp 
Xanh - Vườn, trời 
Hồng - Nắng 
Rực rỡ, tươi tắn 
Tiếng tu hú 
Tiếng ve ngân 
Tiếng sáo diều 
Vui tươi, rộn rã 
Lúa chín 
Trái cây ngọt dần 
Ngọt ngào 
Khi con tu hú gọi bầy 
Lúa chiêm đang chín,trái cây ngọt dần 
Vườn râm dậy tiếng ve ngân 
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào 
Trời xanh càng rộng càng cao 
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không... 
 Hương vị ngọt ngào 
 Âm thanh rộn rã 
 Màu sắc tươi tắn 
 Không gian khoáng đạt 
 Bức tranh mùa hè bình dị, tươi vui, giàu sức sống 
Tâ m hồn ng ư ời nghệ sĩ 
Lòng yêu cuộc sống, niềm khao khát tự do + Sức sống tuổi trẻ, hồn thơ lãng mạn 
Giúp nhà thơ vẽ nên bức tranh mùa hè từ tiếng chim tu hú rộn ràng ấy 
2. Tâm trạng người tù 
Đọc thầm khổ thơ 1 
Hoàn thiện PBT trong 5 phút 
Đại diện lên trình bày trong 2 phút 
CÁC TỪ NGỮ/ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT 
Nhịp th ơ (câu 8;9): 
...... 
Từ ngữ chỉ trạng thái, cảm xúc, hành động: 
Kiểu câu theo mục đích nói (câu th ơ 8;9;10): 
Giọng điệu th ơ : 
............. 
HIỆU QUẢ BIỂU ĐẠT CỦA CÁC TỪ NGỮ/ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT 
...... 
...... 
...... 
.. 
...... 
.. 
...... 
.............. 
CẢM NHẬN VỀ TÂM TRẠNG CỦA NG Ư ỜI CHIẾN SĨ 
...... 
...... 
...... 
.. 
...... 
.. 
...... 
.............. 
Ta nghe / hè dậy / bên lòng 
Mà chân muốn đạp tan phòng, / hè ôi! 
Ngột làm sao , / chết uất thôi 
Con chim tu hú / ngoài trời / cứ kêu! 
Ngắt nhịp bất th ư ờng ở câu 8 và 9 
Động từ mạnh: dậy, đạp tan, ngột, chết uất 
Từ cảm thán: ôi, làm sao, thôi, cứ 
Ẩn dụ: đạp tan phòng = Phá tan xiềng xích nô lệ 
 Trạng thái: Đau khổ, u uất, ngột ngạt 
Khi con tu hú gọi bầy 
Lúa chiêm đang chín,trái cây ngọt dần 
Vườn râm dậy tiếng ve ngân 
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào 
Trời xanh càng rộng càng cao 
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không... 
Ta nghe hè dậy bên lòng 
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi! 
Ngột làm sao, chết uất thôi 
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu! 
KHI CON TU HÚ 
Tâm trạng người tù khi nghe tiếng chim tu hu kêu ở đoạn thơ đầu và ở đoạn cuối có gì 
khác nhau? 
MỞ ĐẦU BÀI TH Ơ 
KẾT THÚC BÀI TH Ơ 
Gợi cảnh đất trời bao la, tưng bừng sự sống lúc vào hè , tâm trạng náo nức hoà vào cảnh vật 
Gợi niềm chua xót đau khổ - tâm trạng u uất, bực bội, khao khát tự do 
 Con tu hú to nhất họ, nó kêu “tu hú” là mùa tu hú chín; không sai một tẹo nào. Cả làng có mỗi cây tu hú ở vườn ông Tấn. Tu hú đỗ ngọn cây tu hú mà kêu. Quả chín đỏ, đầy ụ như mâm xôi gấc. Tiếng tu hú hiếm hoi; quả hết, nó bay đi đâu