Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 37: Tỏ lòng - Đường Thị Thanh Hoài

ch đọc sách ngâm thơ , tính tình phóng khoáng ” “ có chí làm việc lớn”( Đại Việt sử kí toàn thư ) 
+ Là một tướng tài thời Trần có công lớn trong hai cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên ( lần I: 1285, lần II: 1287) 
A.Giới thiệu chung : 
Em hãy nêu những nét vắn tắt về tác giả Phạm Ngũ Lão ? 
Còn lại 2 bài thơ : 
+ Thuật hoài ( Tỏ lòng ) 
+ Viếng Thượng tướng quốc 
công Hưng Đạo ĐạiVương(VãnThượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại 
Vương ) 
Khu mộ Phạm Ngũ Lão ở làng Phù Uûng - Hưng Yên ( ngày nay ) 
2. Tác phẩm : 
 Bài thơ ra đời trong không khí quyết chiến thắng giặc Mông - Nguyên của quân và dân nhà Trần . 
b. Chủ đề : 
Qua tâm sự của tác giả , ta thấy được hình ảnh người trai thời Trần hiện ra với vẻ đẹp hùng dũng cao cả và ý chí quyết tâm bảo vệ đất nước thể hiện rõ nét hào khí Đông A 
Bài thơ Thuật hoài được sáng tác trong hoàn cảnh nào ? 
Xác định chủ đề bài thơ ? 
a.Hoàn cảnh sáng tác 
c. Thể loại : 
 + Thơ chữ Hán 
 + Thất ngôn tứ tuyệt ( tuyệt cú ) 
Bài thơ được viết theo thể loại nào ? 
Tỏ lòng ( Thuật hoài )- Phạm Ngũ Lão 
B.Đọc – Tìm hiểu văn bản 
Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu 
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu . 
Nam nhi vị liễu công danh trái 
Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu . 
Múa giáo non sông trải mấy thu 
Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu . 
Công danh nam tử còn vương nợ , 
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu . 
I.Đọc tìm hiểu nghĩa một số từ ngữ , hình ảnh : 
Dịch thơ 
Phiên âm 
1. Đọc : đúng , hùng tráng , chậm rãi , nhịp 4/3. 
2. Bố cục : 
 Chia theo hai nửa - tiền giải , hậu giải : 
 Hai câu đầu : hình tượng con người và hình tượng quân đội thời Trần . 
Hai câu sau : vẻ đẹp tâm hồn , nhân cách , lý tưởng của nhà thơ . 
Bài thơ có thể chia làm mấy phần ? 
Đặt tiêu đề cho mỗi phần ? 
° Chia theo từng câu : 
° Câu 1 – khai : hình tượng con người thời Trần 
° Câu 2 – thừa : hình tượng quân đội nhà Trần . 
° Câu 3 – chuyển : tâm tình của tác giả - món nợ công danh . 
° Câu 4- hợp : nỗi hỗ thẹn của tác giả . 
 1.Hai câu đầu : 
+ Chỉ ra điểm khác nhau giữa nguyên tác và câu thơ dịch ? 
+ Không gian , thời gian có gì đáng lưu ý ? 
+ Vóc dáng và tư thế con người như thế nào ? 
+ Giải thích từ “ tam quân ”? Tác giả muốn khẳng định điều gì qua từ đó ? 
+ Sức mạnh của quân đội nhà Trần qua câu thơ thứ 2 như thế nào ? 
+ Hào khí Đông A được tác giả thể hiện ra sao ? 
+ Nghệ thuật ? 
 2.Hai câu sau : 
+ Nợ công danh được hiểu theo nghĩa nào ? 
+ Vũ hầu là ai ? Em biết gì về Khổng Minh Gia Cát Lượng ? 
+ Tại sao tác giả lại “ thẹn ” ? Ý nghĩa của nỗi “ thẹn ” này ? 
+ Vẻ đẹp tâm hồn , nhân cách , lý tưởng của nhà thơ được thể hiện như thế nào ? 
 II.Tìm hiểu văn bản : 
Tỏ lòng ( Thuật hoài )- Phạm Ngũ Lão 
Học sinh thảo luận nhóm 5 phút . 
Nhóm 1 + 2 hai câu đầu . 
 Nhóm 3 + 4 hai câu sau . 
 II.Tìm hiểu văn bản : 
Tỏ lòng ( Thuật hoài )- Phạm Ngũ Lão 
 Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu , ( Múa giáo non sông trải mấy thu ) Tam quân tì hổ khí thôn ngưu . ( Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu )  
1.Hai câu đầu : hình tượng con người và hình tượng quân đội thời Trần . 
Chiến sĩ đấu võ  Khắc gốm 
Hoành sóc = múa giáo 
 II.Tìm hiểu văn bản : 
Tỏ lòng ( Thuật hoài )- Phạm Ngũ Lão 
 Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu ,  ( Múa giáo non sông trải mấy thu ) 
- Tư thế ấy được đặt trong 
 + Không gian : Giang sơn (non sông ) : rộng lớn 
 + Thời gian : cáp kỉ thu ( trải qua mấy thu ) : dài lâu . 
hình ảnh mũi giáo được đo bằng kích thước non sông và hình ảnh người tráng sĩ được đo bằn