Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 43: Thực hành phép tu từ ẩn dụ hoán dụ

 i hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. 
Các hình thức hoán dụ 
+ Lấy bộ phận để chỉ toàn thể 
+ Lấy vật chứa đựng gọi vật bị chứa 
+ Lấy dấu hiệu sự vật để gọi sự vật 
+ Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng 
I. ÔN TẬP 
 Bài tập 1. SGK tr 135 
THỰC HÀNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ 
(1) 
 Trăm năm đành lỗi hẹn hò, 
 Cây đa bến cũ, con đò khác đưa. 
(1) Cây đ a bến cũ 
 Con đò 
n ơ i gặp gỡ, kỷ niệm x ư a, cố định , không đổi 
di chuyển, đổi thay 
Tâm trạng tiếc nuối vì mối tình lỗi hẹn 
 Thuyền ơi có nhớ bến chăng 
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền. 
(2) 
Người con trai 
(nay đây, mai đó) 
Người con gái 
 (đợi chờ) 
Thuyền 
(di chuyển) 
 Bến 
 (nơi neo đậu, cố định) 
Khẳng định tấm lòng thuỷ chung dù xa cách 
(2) 
II. THỰC HÀNH 
1. Tìm và phân tích ẩn dụ – hoán dụ 
I. ÔN TẬP 
 Bài tập 1, SGK tr135 
(2) L ời nhớ mong, chờ đợi , thủy chung son sắt. 
(1) L ời xót xa, tiếc nuối vì không vẹn câu thề. 
Căn cứ: Mối quan hệ song song, tương đồng giữa các hình ảnh. 
 Đặt các hình ảnh trong sự liên tưởng (so sánh ngầm ) và trong từng văn cảnh cụ thể. 
THỰC HÀNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ 
 Thuyền ơi có nhớ bến chăng 
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền 
(1) 
(2) 
Khác nhau: 
 Trăm năm đành lỗi hẹn hò 
 Cây đa bến cũ, con đò khác đưa 
Thảo luận nhóm 
Nhóm 1 
Nhóm 4 
Bài tập I.2 (2), SGK tr 136 
“Kháng chiến ba ngàn ngày không nghỉ 
 Bắp chân, đầu gối vẫn săn gân”. 
( Tố Hữu – Ta đi tới ) 
Nhóm 3 
 Tìm và phân tích hoán dụ trong 2 câu thơ 
 Bài tập II.2.a 
SGK tr 137 
II. THỰC HÀNH 
I. ÔN TẬP 
Nhóm 2 
 Bài tập I.2 (3) , 
SGK tr 136 
THỰC HÀNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ 
1. Tìm và phân tích ẩn dụ – hoán dụ 
Tìm và phân tích phép ẩn dụ trong đoạn văn sau: 
“Vứt đi những thứ văn nghệ ngòn ngọt, bày ra sự phè phỡn thỏa thuê hay cay đắng chất độc của bệnh tật, quanh quẩn vài tình cảm gầy gò của cá nhân co rúm lại. Chúng ta muốn có những cuốn tiểu thuyết, những câu thơ thay đổi được cả cuộc đời người đọc – làm thành người, đẩy chúng ta lên một sự sống trước kia chỉ đứng xa nhìn thấp thoáng”. 
 (Nguyễn Đình Thi, Nhận đường ) 
Nhóm 1 : Tìm và phân tích phép ẩn dụ trong đoạn văn sau: 
1. Tìm và phân tích ẩn dụ – hoán dụ 
II. THỰC HÀNH 
THỰC HÀNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ 
Tìm và phân tích phép ẩn dụ trong đoạn văn sau: 
“Vứt đi những thứ văn nghệ ngòn ngọt , bày ra sự phè phỡn thỏa thuê hay cay đắng chất độc của bệnh tật , quanh quẩn vài tình cảm gầy gò của cá nhân co rúm lại . Chúng ta muốn có những cuốn tiểu thuyết, những câu thơ thay đổi được cả cuộc đời người đọc – làm thành người , đẩy chúng ta lên một sự sống trước kia chỉ đứng xa nhìn thấp thoáng ”. 
 (Nguyễn Đình Thi, Nhận đường ) 
Tác dụng: + Thái độ không tán thành, không đồng tình đối với văn chương thoát li và tình cảm nghèo nàn. 
	 + Giàu hình ảnh, sinh động, cụ thể. 
Văn nghệ ngòn ngọt 
Tình cảm gầy gò 
văn chương lãng mạn, thoát li đời sống, ru ngủ con người, không có tính chiến đấu 
tình cảm cá nhân nghèo nàn, nhỏ bé, yếu đuối uỷ mị. 
Nhóm 1: Tìm và phân tích phép ẩn dụ trong đoạn văn sau: 
II. THỰC HÀNH 
THỰC HÀNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ 
1. Tìm và phân tích ẩn dụ – hoán dụ 
 Ơi con chim chiền chiện 
 Hót chi mà vang trời 
 Từng giọt long lanh rơi 
 Tôi đưa tay tôi hứng 
 ( Thanh Hải , Mùa xuân nho nhỏ ) 
Giọt 
Âm thanh tiếng chim 
Hứng 
Trân trọng, nâng niu 
Ca ngợi vẻ đẹp của 
 thiên nhiên, đất nước 
II. THỰC HÀNH 
Nhóm 2 : Tìm và phân tích ẩn dụ trong đoạn thơ 
THỰC HÀNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ 
 Ơi con chim chiền chiện 
 Hót chi mà vang trời 
 Từng giọt long lanh rơi 
 Tôi đưa tay tôi hứng. 
 ( Thanh Hải, Mùa xuân nho nhỏ) 
1. Tìm và phân tích ẩn dụ – hoán dụ 
THỰC HÀNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ 
Ba ngàn ngày 
(khoảng 9 năm) 
Sức mạnh thể chất 
 của người chiến sĩ