Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 68: Phương pháp thuyết minh

ho bài văn thuyết minh đạt kết quả . 
II. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH:   
1. Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã học ở THCS: 
Nêu định nghĩa; liệt kê; nêu ví dụ; d ù ng số liệu; so sánh; phân loại, phân tích. 
II. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH:   
1. Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã học ở THCS: 
* Tìm hiểu các ngữ liệu: 
Câu hỏi: 
- Hãy cho bi ế t tác giả của mỗi đoạn trích đã sử dụng ph ươ ng pháp thuyết minh nào? 
- Phân tích tác d ụ ng của từng phương pháp trong việc làm cho sự vật, hiện tượng được thuyết minh càng thêm chuẩn xác, sinh động và hấp dẫn? 
II. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH:   
1. Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã học ở THCS: 
* Tìm hiểu các ngữ liệu: 
VĂN BẢN 
PHƯƠNG PHÁP 
TÁC DỤNG 
 1 
 - Liệt kê 
- Giải thích 
- C ông lao tiến cử người tài giỏi của Trần Quốc Tuấn. 
- Tăng tính thuyết phục, tính chân thực lịch sử, g iúp hiểu rõ vấn đề. 
 2 
- Phân tích . 
- Giải thích . 
- Lí do thay đổi bút danh của Ba- sô. 
- Lí giải được vấn đề, cung cấp hiểu biết mới bất ngờ, thú vị. 
 3 
- Nêu số liệu 
- So sánh . 
- C ấu tạo của tế bào trong cơ thể người. 
- T ính khoa học, hấp dẫn, ấn tượng. 
 4 
- Phân tích . 
- Giải thích . 
- M ột loại hình nhạc cụ dân tộc. 
- Cung cấp thêm hiểu biết mới cho người đọc. 
II. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH:   
1. Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã học ở THCS: 
2. Tìm hiểu thêm một số phương pháp thuyết minh: 
a ) Thuyết minh bằng cách chú thích: 
“ Ba Sô là một thi sĩ - Người hành hương danh tiếng sống ở Nhật vào thế kỷ XVII. Ba Sô là bút danh. Trong thực tế, đây là bút danh thứ ba của ông. Dưới những vần thơ đầu tiên, ông ký là Mu – nê – phu – sa. Mười năm sau, ông chọn cái tên Tô – Sây, có nghĩa là “Đào xanh”, để tỏ long ngưỡng mộ nhà thơ Trung Hoa đời Đường danh tiếng Lí Bạch (705 – 762) – vì hai chữ “Lí Bạch” vốn có nghĩa là “Mận trắng”. Mãi cho đến năm 36 tuổi, khi đã là một nhà thơ có uy tín và nhiều người theo học, ông mới đổi bút danh là Ba – sô”. 
Phương pháp định nghĩa 
Phương pháp chú thích 
- Nêu ra những thuộc tính cơ bản của đối tượng để phân biệt đối tượng này với đối tượng khác, trong đó các đối tượng thường cùng loại với nhau. 
- Đảm bảo tính chuẩn xác và độ tin cậy cao. 
- Nêu ra một tên gọi khác, hoặc một cách nhận biết khác, có thể chưa phản ánh đầy đủ những thuộc tính bản chất của đối tượng. 
- Có tính linh hoạt, mềm dẻo, có tác dụng đa dạng hoá văn bản và phong phú hoá cách diễn đạt. 
Nội dung phiếu học tập số 2: 
Câu 1: Vì không nếu được đặc điểm bản chất giúp người đọc phân biệt được Ba-sô với các nhà văn, nhà thơ khác. 
Câu 2: Ph ươ ng pháp chú thích. 
Câu 3,4: - Giống : Có cùng cấu trúc A là B. 
 - Khác: 
II. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH:   
1. Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã học ở THCS: 
2. Tìm hiểu thêm một số phương pháp thuyết minh: 
a ) Thuyết minh bằng cách chú thích: 
b) Thuyết minh bằng cách giảng giải nguyên nhân - kết quả: 
CÂU HỎI THẢO LUẬN: 
1. Đoạn văn viết về: (1) Niềm say mê cây chuối của Ba-sô; (2) Lai lịch của bút danh Ba-sô. Theo anh (chị), trong hai mục đích ấy, mục đích nào là chủ yếu? Vì sao ? 
2. Các ý của đoạn văn có mối quan hệ nhân quả với nhau không? Nếu có thì đâu là nguyên nhân và đâu là kết quả ? 
3. Vì sao có thể nói rằng mối quan hệ ấy đã được trình bày một cách hợp lí và sinh động, để nhờ đó hình ảnh của Ba-sô hiện lên cụ thể, hấp dẫn hơn? 
II. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH:   
1. Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã học ở THCS: 
2. Tìm hiểu thêm một số phương pháp thuyết minh: 
a ) Thuyết minh bằng cách chú thích: 
b) Thuyết minh bằng cách giảng giải nguyên nhân - kết quả: 
- Mục đích (2) là chủ yếu vì nói về niềm say mê cây chuối của Ba-Sô là để nói đến lai lịch bút danh Ba-sô. Đây là thông tin cần thiết mà người viết muốn giói thiệu cho người đọc. 
- Các ý trong đoạn văn có quan hệ nhân – quả: 
+ Ý chỉ nguyên nhân: Niềm “say mê” cây chuối 
+ Ý chỉ kết quả: Ông lấy bút danh “Ba-sô” (Cây chuối). 
- Hợp lí, sinh động vì: Dùng cách