Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 47: Cảm xúc mùa thu (Đỗ Phủ)

hạy nạn ở Qùy Châu . 
- “ Cảm hứng mùa thu ” là bài th ơ có vị trí đ ặc biệt trong cả chùm th ơ “ nó bao quát cả bảy bài sau mà “ nỗi lòng qu ê cũ ” là chỗ “ vẽ rồng chấm mắt” cả cả 8 bài th ơ . 
3/ Bố cục : 
2 phần ( tiền giải – hậu giải ) - 4 câu đ ầu : cảnh thu . - 4 câu sau : nỗi lòng nh à th ơ. 
Bài th ơ có thể chia mấy phần ? Tại sao chia nh ư vậy ? 
II/ Đ ọc , giải nghĩa từ khó : 1/ Đ ọc diễn cảm với giọng trầm buồn , u uất , da diết , thể hiện nỗi niềm thương nhớ qu ê hương của nh à th ơ.  
2. Giải nghĩa từ khó 
- Cây phong 
- Vu Sơn , Vu Giáp 
- Tiếng chày đ ập áo 
- Đá nh mất từ “ lưỡng ” ( khai ): nở 2 lần 
* Câu 1 – 2: So Sánh bản dịch với nguyên tác : 
+ chưa sát hai từ “đ iêu thương ”: tiêu đ iều , xơ xác , bi thương 
III. Đ ọc hiểu bài th ơ:  a. 4 câu đ ầu : Cảnh thu  
Hình ả nh rừng phong và khí thu có đ ặc đ iểm gì? Tâm trạng ẩn sau cảnh là gì? 
Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san 
Ngọc lộ đ iêu thương phong thụ lâm 
+ đá nh mất hai từ chỉ đ ịa danh : “Vu  Sơn , Vu Giáp ”: 12 ngọn núi cao vút và ba cái kẽm là thắng cảnh nổi tiếng hùng vĩ , hoang sơ  
So sánh bản dịch với nguyên tác , chỉ ra đ iểm dịch chưa sát ? Đ iều gì đã mất đi? 
Câu 3 – 4:  Mây Lưng trời  Sóng Mặt đ ất 
=> Cảnh sắc thu mang dấu ấn của của đ ịa phương Qùy Châu ( vừa thâm u, vừa hùng vĩ ); cảnh sắc ấy mang dấu ấn phong cách th ơ Đỗ Phủ : TRầM UấT, BI TRáNG 
Hình ả nh mây và núi ở núi Vu, kẽm Vu có đ ặc đ iểm gì? Có theo lẽ thường mùa thu Đư ờng thi không ? 
Tái thượng phong vân tiếp đ ịa âm 
b. 4 câu sau : Nỗi lòng của nh à th ơ  
*- Câu 5-6 : bằng cách đ ồng nhất nhiều sự vật hiện tượng : 
+ Đ ồng nhất giữa tình và cảnh 
 ( nhìn hoa cúc nở trông nh ư xòe ra những cánh hoa bằng nước mắt) 
+ Đ ồng nhất giữa hiện tại và qu á khứ ( giọt lệ hiện tại cũng là giọt lệ của qu á khứ gần – qu á khứ xa . 
Khóm cúc,con thuyền có đ ặc đ iểm gì? Cảm nhận của em về tâm sự của nh à th ơ? 
 + Đ ồng nhất giữa sự vật và con người : con thuyền cô đ ộc hay chính cuộc đ ời cô đ ộc của nh à th ơ ( dây buộc thuyền cũng là dây thắt chặt lòng người về chốn cũ vườn xưa )  
 Hai câu th ơ biểu hiện lòng nhớ qu ê một cách sinh đ ộng , tha thiết và sâu lắng của nh à th ơ . 
* Hai câu 7-8 : 
Bằng cách lấy cảnh ngụ tình :- Cảnh rộn ràng của mọi người may áo rét .- Tiếng chày đ ập áo cũ để chuẩn bị cho mùa đô ng tới ở thành Bạch Đế.  Cảnh sinh hoạt của người dân nơi đ ất khách qu ê người làm nao lòng người khách tha hương , càng dấy lên nỗi nhớ qu ê hương đ ến quằn quại, tha thiết đ ến đ ớn đau. 
Hai câu cuối miêu tả âm thanh gì? ý nghĩa ? 
 Hai câu th ơ biểu hiện lòng nhớ qu ê một cách sinh đ ộng và tha thiết , sâu lắng của nh à th ơ .  
IV. Tổng kết 
Bài th ơ đạt đ ến vẻ đ ẹp mẫu mực của Đư ờng thi : hàm súc , chấm phá, gợi tả, u buồn , cảnh tình hoà quyện . Đ ồng thời mang đ ậm dấu ấn phong cách th ơ Đỗ Phủ : hình ả nh vận đ ộng mạnh mẽ , không tĩnh lặng mà rộn rã âm thanh đ ời thường , sôi đ ộng , nóng hổi hơi thở cuộc sống 
Bài th ơ là bức tranh chứa hồn thu Qu ì Châu . Qua đ ó bộc lộ nỗi nhớ nh à, nhớ qu ê đ ến tái tê, lòng yêu nước , thương dân sâu nặng 
Dấu Đư ờng thi và dấu ấn phong cách th ơ Đỗ Phủ ? 
Xin chân thành cảm ơn!