Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Bài 1: Vào phủ Chúa Trịnh (Trích: “Thượng kinh kí sự”)

D. Tiểu thuyết chương hồi 
 Tên hiệu của tác giả Lê Hữu Trác là: 
Tuệ Tĩnh 
B. Bạch Vân cư sĩ 
C. La Sơn phu tử 
D. Hải Thượng Lãn Ông. 
2. Tác phẩm : 
a/ Thể loại : 
Kí sự 
b/ Xuất xứ : 
- Trích trong “Thượng kinh kí sự” ( chữ Hán), được xếp ở cuối bộ “Hải Thượng y tông tâm lĩnh” 
- Hoàn thành năm 1783 
+ Thái độ xem thường danh lợi và khẳng định y đức của người thầy thuốc. 
c/ Nội dung : 
+ Cuộc sống xa hoa, uy quyền của chúa Trịnh 
+ Tác giả dùng từ thánh chỉ Trịnh Sâm và Trịnh Cán có dụng ý gì? 
-Em hãy kể ra những đối tượng phục vụ trong phủ chúa và cho biết dụng ý của tác giả? 
N1 
N2 
 - Em hãy trình bày suy nghĩ về quang cảnh và cuộc sống nơi phủ chúa ? 
N3 
- Không khí khám bệnh cho thế tử được tác giả miêu tả ntn? 
N4 
-Theo em cách viết ký của Lê Hữu Trác có gì đặc sắc? 
+ Tác giả dùng từ thánh chỉ Trịnh Sâm và Trịnh Cán có dụng ý gì? 
  Lên án sự lộng quyền của nhà chúa 
-Em hãy kể ra những đối tượng phục vụ trong phủ chúa và cho biết dụng ý của tác giả? 
  Người phục vụ là một “guồng máy” với số lượng đông đúc, tấp nập - rộn ràng - đi lại như mắc cửi. 
 Lên án cuộc sống xa hoa chốn thâm cung và uy quyền tột bậc của phủ chúa cùng với hệ thống ăn bám dựa dẫm vào uy quyền nhà chúa rất lớn. 
 - Em hãy trình bày suy nghĩ về quang cảnh và cuộc sống nơi phủ chúa ? 
  Cảnh phủ chúa cực kì xa hoa tráng lệ, từ “ cửa sau ”đến “ cửa lớn ” tới “ nội cung ” đều lộng lẫy với màu sắc chủ đạo là đỏ - vàng. 
- Cuộc sống nơi phủ chúa giàu sang tột đỉnh nhưng ngột ngạt, âm u, thiếu hẳn sự thanh thoát khí trời  là nguyên nhân mầm bệnh của thế tử và triều đại vua Lê- chúa Trịnh cuối thế kỷ 19. 
- Không khí khám bệnh cho thế tử được tác giả miêu tả n hư thế nào ? 
  Không khí hối hả - tấp nập - khẩn trương, trang nghiêm nhưng hài hước với nhiều luật lệ . 
 + Vào phủ : có thánh chỉ - kiệu rước- người dẹp đường- có thẻ - người dẫn lối - truyền lạy 4 lạy. 
+ Khi khám : phải nín thở ngồi chờ - xin phép thế tử- được lệnh ngồi khám - lệnh không được xem mặt... 
+ Khám xong : chờ lệnh - lạy 4 lạy - lệnh viết tờ khải - lệnh cho về nơi trọ - lệnh không được đi chơi. 
 Lên án uy quyền tối thượng của phủ chúa còn hơn cả vua. 
-Theo em cách viết ký của Lê Hữu Trác có gì đặc sắc? 
+ Quan sát tỉ mỉ, ghi chép trung thực, tả cảnh sinh động 
+ Đan xen giữa văn và thơ làm tăng chất trữ tình 
 + Bộc lộ một thái độ kín đáo ,thường để cho sự vật tự nói. 
1. Quang cảnh và cung cách sinh hoạt trong phủ chúa Trịnh : 
a/ Quang cảnh trong phủ chúa : 
Khi vào phủ : 
qua mấy lần cửa, cây cối um tùm 
- Khi vào phủ phải qua nhiều lần cửa, với “những dãy hành lang quanh co nối nhau liên tiếp” , ở mỗi cửa đều có vệ sĩ canh gác, “ai muốn ra vào phải có thẻ” 
Trong khuôn viên phủ chúa có điếm “Hậu mã quân túc trực” để chúa sai phái đi truyền lệnh. 
Trong điếm cột và bao lơn lượn vòng 
Vườn hoa trong phủ chúa “Cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương” 
 Đẹp như chốn bồng lai 
- Bên trong phủ là những nhà “Đại đường”, “Quyển bồng”, “gác tía”, với kiệu son, võng điều, đồ nghi trượng sơn son thếp vàng và “những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy ”. 
“Cột đều sơn son thếp vàng ” 
Đồ dùng tiếp khách ăn uống toàn là “mâm vàng, chén bạc”. 
- Đến nội cung của thế tử phải qua năm sáu lần trướng gấm . Trong phòng thắp nến, có sập thếp vàng , ghế rồng sơn son thếp vàng, trên ghế bày nệm gấm, màn là che ngang sân ,“xung quanh lấp lánh, hương hoa ngào ngạt”. 
 Lộng lẫy, sang trọng, uy nghiêm 
Sắp xếp sự việc diễn ra sau đây đúng theo trình tự: 
1. Thánh chỉ 2 .Qua mấy lần trướng gấm 3. Vườn cây ,hành lang 4. Bắt mạch kê đơn 5. Vào cung 6. Nhiều lần cửa 7 . Hậu mã quân túc trực 8 . gác tía, phòng trà 9. Cửa lớn, đại đường, quyển bồng 10. Hậu mã quân túc trực 11 . về nơi trọ 12 . Hậu cung . 
Quang cảnh trong cung 
Có rất nhiều cửa 
Vườn hoa rất đẹp 
Điếm “Hậu mã quân túc trực” 
Có “Đại đường”, “Gác tía” 
 Cảnh ở phủ chúa cực kì lộng lẫy, không đâu sánh bằng. 
Hãy tìm những