Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 51: Chí Phèo

1946) 
Nhan đề khái quát, súc tích và đầy đủ nhất, nhấn mạnh vào vị trí trung tâm và chủ đề tác phẩm. 
 Là tác phẩm khẳng định tài năng của Nam Cao. 
_ Chí: chí hướng 
_ Phèo: bất, không 
=> Chí Phèo: Không chí hướng. Từ đầu đến cuối là con số không. 
II. Đọc – hiểu văn bản  
1. Bức tranh làng Vũ Đại ngày ấy 
1. Bức tranh làng Vũ Đại ngày ấy 
* Làng Vũ Đại : là bức tranh thu nhỏ của làng Đại Hoàng, quê hương Nam Cao. 
- Là làng điển hình cho nông thôn Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám với những mâu thuẫn điển hình: 
 + Nông dân >< địa chủ 
 + Địa chủ >< địa chủ 
- Đó là một làng quê “xa phủ, xa tỉnh”, khép kín trong “một cái ao đời” tù đọng, “dân không quá hai nghìn” người. 
=> Trở thành một miếng mồi béo bở cho bọn cường hào, địa chủ. 
* Cư dân : 
- Trong làng có nhiều thành phần: 
Làng Vũ Đại được khắc họa như thế nào? 
+ Loại vai vế : Bá Kiến, Đội Tảo, Bát Tùng, Cánh Tư Đam 
=> Nhiều bè cánh, hiện tượng phổ biến ở nông thôn Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám. 
+ Loại cùng đinh : 
~ Những người nông dân nghèo khổ, tha hóa (Năm thọ, Binh Chức, Chí Phèo ) 
~ Đám đông vô danh (sợ sệt, nhu nhược, ghét lôi thôi) 
2. Hình tượng nhân vật Chí Phèo 
2.1 Sự xuất hiện độc đáo của hình tượng Chí Phèo 
Chửi trời 
Chửi đời 
Chửi tất cả làng Vũ Đại 
Chửi đứa nào không chửi nhau với hắn 
Chửi đứa nào đẻ ra Chí Phèo 
 Không ai lên tiếng, không ai ra điều 
Cách vào truyện của Nam Cao có gì đặc biệt? 
Chí Phèo chửi những ai? 
Thái độ của mọi người thế nào? 
 Gây ấn tượng sâu sắc về nhân vật chính - một kẻ say rượu vừa quen vừa lạ. Nó quen như bao gã đang ngập chìm trong hơi men, nhưng nó lại khác người bởi cái sự chửi lạ lùng. 
 Đằng sau những tiếng chửi là sự vật vã, tuyệt vọng của một tâm hồn đau khổ, khao khát giao tiếp với đồng loại. 
 Ngôn ngữ kể chuyện đa giọng điệu: vừa trần thuật nửa trực tiếp, vừa tả một cách khách quan, vừa nhập vào nhân vật để kể và nghĩ. 
Caûm nhaän cuûa em veà yù nghóa cuûa tieáng chöûi ñoù? 
2.2 Quá trình tha hóa của Chí Phèo 
Từ người nông dân hiền lành, lương thiện trở thành thằng lưu manh 
Chí vốn là một đứa trẻ tội nghiệp bị bỏ rơi, là một anh canh điền hiền lành, chất phác, lương thiện, giàu lòng tự trọng. 
=> Cuộc đời Chí là một con số không to tướng: không cha, không mẹ, không người thân, không tình thương, không một tấc đất cắm dùi. 
“Hai mươi tuổi, người ta không là đá, nhưng cũng không hoàn toàn là xác thịt. Người ta không thích cái gì người ta khinh” 
Bá Kiến vì ghen tuông  âm mưu hãm hại , vu cáo 
Người nông dân lương thiện 
Tên lưu manh 
2.2 Quá trình tha hóa của Chí Phèo 
Nhà tù thực dân 
Trở về l àng sau 7,8 năm ở nhà tù thực dân, Chí đã trở thành Chí Phèo: 
+ Về nhân hình: 
đặc như thằng săng đá, cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất cơng cơng, hai mắt gườm gườm trông gớm chết, mình đầy vết xăm 
 Hình dáng của một thằng lưu manh, một tên côn đồ. 
+ Về nhân tính: 
Rạch mặt ăn vạ, kêu làng, triền miên say, tiếng chửi thách thức 
 Dễ bị mua chuộc, lợi dụng. 
 Con quỉ dữ của làng Vũ Đại 
 Là sản phẩm, phương tiện của bọn thống trị. 
 Bị tàn phá tâm hồn, bị hủy hoại từ nhân hình đến nhân tính. 
Nam Cao ñaõ mieâu taû ngoaïi hình Chí Pheøo 
sau khi ra tuø nhö theá naøo? 
Phá tan bao nhiêu cơ nghiệp, đập nát bao nhiêu cảnh yên vui, làm chảy máu và nước mắt bao nhiêu người lương thiện. 
2.3 Quá trình hồi sinh của Chí Phèo 
- Đêm trăng gặp gỡ 
 Được khơi dậy bản năng của một người bình thường. 
- Trận ốm  dịu tính nết , thay đổi tâm lí sâu sắc. 
- Sáng hôm sau: 
 + Bắt đầu có lại những cảm xúc của một con người 
 + Lần đầu sau khi ra tù , Chí biết xúc động trước những âm thanh bình dị, đời thường. 
Em hãy thuật lại diễn biến tâm lí và hành động 
của Chí Phèo sau khi gặp Thị Nở? 
Tiếng chim hót vui vẻ, tiếng anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá, tiếng cười nói, trò chuyện của người đi chợ 
Thấy bâng khâng, lòng mơ hồ buồn 
- Nhớ lại quá khứ 
- Liên tưởng đến hiện tại 
- Lo