Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 73: Lưu biệt khi xuất dương - Hà Huyền Hoài Hà

âi đặt Quốc hiệu Việt Nam vào năm 1804. 
 Cường Để – Phan Bội Châu 
 Các nhà Cách mạng Việt Nam 
Ông là lãnh tụ của phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX: Duy Tân , Đông Du , 
Là một nhà thơ lớn sáng tác thơ văn cổ động tuyên truyền Cách mạng . 
2. Tác phẩm : 
- Việt Nam vong quốc sử (1905) 
Hải ngoại huyết thư (1906) 
- Ngục trung thư (1914) 
- Trùng Quang tâm sử 
- Phan Bội Châu niên biểu (1929) 
- Phan Sào Nam văn tập ,  
Phan Châu Trinh (1872-1926) 
MỘT SỐ TÁC PHẨM TIÊU BIỂU 
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ PHAN BỘI CHÂU 
 Nhà lưu niệm PBC – Nam Đàn 
 Mộ cụ Phan Bội Châu 
 Ngôi trường mang tên PBC 
 Con đường mang tên PBC 
3. Bài thơ : 
Hoàn cảnh sáng tác : 
 - 1905 khi tác giả chia tay bạn bè , đồng chí sang Nhật tìm đường cứu nước . 
b. Thể thơ : 
 - Thất ngôn bát cú Đường luật – chữ Hán . 
c. Đọc diễn cảm bài thơ : So sánh bản phiên âm và bản dịch thơ . 
Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào ? Viết bằng 
ngôn ngữ và thể thơ gì ? Bản dịch đã lột tả hết ý 
thơ trong nguyên tác chưa ? 
XUẤT DƯƠNG LƯU BIỆT 
Phiên âm : 
Sinh vi nam tử yếu hi kì , 
Khẳng hứa càn khôn tự chuyển di . 
Ư bách niên trung tu hữu ngã , 
Khởi thiên tải hậu cánh vô thuỳ . 
Giang sơn tử hĩ sinh đồ nhuế , 
Hiền thánh liêu nhiên tụng diệc si ! 
Nguyện trục trường phong Đông hải khứ , 
Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi. 
Dịch thơ : 
Làm trai phải lạ ở trên đời , 
Há để càn khôn tự chuyển dời . 
Trong khoảng trăm năm cần có tớ , 
Sau này muôn thuở , há không ai ? 
Non sông đã chết , sống thêm nhục , 
Hiền thánh còn đâu , học cũng hoài ! 
Muốn vượt bể Đông theo cánh gió , 
Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi . 
LƯU BIỆT KHI XUẤT DƯƠNG 
XUẤT DƯƠNG LƯU BIỆT 
Phiên âm : 
Sinh vi nam tử yếu hi kì , 
Khẳng hứa càn khôn tự chuyển di . 
Ư bách niên trung tu hữu ngã , 
Khởi thiên tải hậu cánh vô thuỳ . 
Giang sơn tử hĩ sinh đồ nhuế , 
Hiền thánh liêu nhiên tụng diệc si ! 
Nguyện trục trường phong Đông hải khứ , 
Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi. 
Dịch thơ : 
Làm trai phải lạ ở trên đời , 
Há để càn khôn tự chuyển dời . 
Trong khoảng trăm năm cần có tớ , 
Sau này muôn thuở , há không ai ? 
Non sông đã chết , sống thêm nhục , 
Hiền thánh còn đâu , học cũng hoài ! 
Muốn vượt bể Đông theo cánh gió , 
Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi . 
II. ĐỌC – HIỂU BÀI THƠ : 
 Làm trai phải lạ ở trên đời , 
 Há để càn khôn tự chuyển dời . 
Thảo luận quan niệm về chí làm trai của Phan Bội Châu trong hai câu đề ? 
II. ĐỌC – HIỂU BÀI THƠ : 
 1. Hai câu đề : Quan niệm về chí làm trai của tác giả . 
Tư thế , tầm vóc ngang tầm vũ trụ 
Hành động cao đẹp : “ xoay chuyển vũ trụ ”, “ xoay chuyển thời thế ” 
 Cảm hứng lớn lao , ý tưởng mãnh liệt của người trai đối với đất nước , phù hợp yêu cầu thời đại bấy giờ . 
So sánh : 
 Ca dao 
 Phạm Ngũ Lão Phan Bội Châu có gì khác ? 
 Nguyễn Công Trứ 
2. Hai câu thực : Cái tôi trách nhiệm của nhà thơ . 
 Trong khoảng trăm năm cần có tớ , 
 Sau này muôn thuở , há không ai ? 
Ý thức trách nhiệm của Phan Bội Châu thể hiện như thế nào trong hai câu thực ? 
2. Hai câu thực : 
- Nghệ thuật đối rất chuẩn : 
 Trăm năm - tớ > < Sau này - ai 
 ( Hiện tại ) ( Tương lai ) 
- Câu hỏi tu từ “ Há không ai ?” 
 Cái tôi cá nhân được khẳng định , được đề cao . Độc đáo nhất là cách thể hiện của tác giả , Phan Bội Châu đã đồng nhất cái tôi cá nhân với cái tôi công dân đầy trách nhiệm . Đó là khát vọng cống hiến vì dân , vì nước , vì bản thân mình – nhân văn , nhân bản , tiến bộ . 
So sánh cách thể h