Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 82+83: Đây thôn Vĩ Dạ

 xinh xắn ẩn hiện giữa những vườn cảnh , cây trái xum xuê , màu mỡ rất đẹp . 
a. Xuất Xứ : 
b. Hoàn cảnh sáng tác : 
II. Học văn bản : 
2. Phân tích văn bản 
Hình thức 
Nội dung 
- Câu hỏi tu từ mang sắc 
thái tự nhiên thân mật 
- Sáu thanh bằng liên tiếp 
Câu thơ vừa hỏi vừa nhắc , 
vừa trách móc và mời mọc , 
 ân cần tha thiết 
Lời tự hỏi , bày tỏ nỗi lòng ao ước 
thầm kín của thi nhân 
Khơi dậy trong nhà thơ bao kỉ niệm sâu sắc , bao hình ảnh đẹp đẽ , 
đáng yêu về xứ Huế 
 Câu 1: “Sao anh không về chơi thôn Vĩ ” ? 
1. Đọc 
a. Khổ thơ 1: 
 Hai câu tiếp : ► 
Câu hỏi thảo luận : Trong thế giới hoài niệm của tác giả , thôn Vĩ hiện lên như thế nào qua những hình ảnh ? 
- Hình ảnh thôn Vĩ hiện lên lúc bình minh qua điệp từ “ nắng ” rất ấn tượng 
 hình ảnh “ nắng mới lên ”: là nắng đầu tiên của một ngày rất mới mẻ ấm áp . 
“ Nắng hàng cau ” là nắng thanh tân , tinh khôi 
- Khu vườn thôn Vĩ : 
 Tính từ “ mướt ” toát lên vẻ mượt mà , óng ả của vườn cây 
 Biện pháp so sánh , miêu tả hình ảnh độc đáo “ xanh như ngọc ” → Gợi vẻ đẹp thanh khiết , cao sang. 
 Màu sắc “ xanh ” → Gợi sự mát mẻ , trong lành 
Thôn Vĩ tràn đầy sức sống , vẻ đẹp tươi non, trong trẻo 
Câu hỏi : Qua bức tranh trên , em thấy con người thôn Vĩ hiện lên như thế nào ? 
Câu 4: 
“ Lá trúc che ngang mặt chữ điền ” 
Lá trúc che ngang mặt chữ điền 
Kín đáo , tình tứ 
Phúc hậu , 
đoan trang 
Thanh mảnh , mềm 
 mại , xinh xắn 
Câu thơ tạo hình → Gợi cái thần thái giữa 
sự hài hòa của thiên nhiên với con người 
Thảo luận : Từ các hình ảnh đã phân tích trên , theo em nội dung chính của khổ thơ là gì ? 
Khổ 1: Vẻ đẹp thiên nhiên con người xứ Huế và 
niềm hạnh phúc của thi nhân 
b. Khổ thơ 2: 
Gió theo lối gió , mây đường mây 
Dòng nước buồn thiu , hoa bắp lay 
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó 
Có chở trăng về kịp tối nay 
Câu hỏi : Thiên nhiên ở hai câu đầu và hai câu sau được tác giả tái hiện vào thời điểm nào ? Cảnh vật hiện lên ra sao ? 
 Cảnh vật : tả thực 
Thời gian : ban ngày 
+ Gió theo lối gió 
+ mây đường mây 
→ Cách ngắt nhịp 4/3 và nghệ thuật tiểu đối gợi cảnh chia lìa 
+ Dòng nước buồn thiu → Biện pháp nhân hóa , con sông trở thành một sinh thể có tâm trạng để giãi bày tâm tư của mình 
+ Hoa bắp lay → Từ “lay” gợi sự lay động nhẹ nhàng , đặt trong hoàn cảnh gợi sự hiu hắt thưa vắng . 
 Ở hai câu thơ đầu 
 Ở hai câu thơ sau 
Cảnh vật : hư ảo 
Thời gian : ban đêm với những hình ảnh quen thuộc trong văn học cổ , có ý nghĩa tượng trưng 
+ Trăng : tượng trưng cho tình yêu , hạnh phúc . 
+ Dòng sông : Ngập tràn ánh trăng →lung linh , mờ ảo . 
+ Con thuyền : Nằm đơn côi trên bến trăng 
+ Bến : Bến bờ hạnh phúc 
Buồn bã và khắc khoải , chờ đợi , hoài nghi 
(qua từ phíếm chỉ và câu hỏi tu từ ) 
Khổ 2: 
“ Gió theo lối gió , mây đường mây 
 Dòng nước buồn thiu , hoa bắp lay 
 Thuyền ai đậu bến sông trăng đó 
 Có chở trăng về kịp tối nay” 
Qua việc phân tích trên , em hãy đặt nhan đề nội dung cho khổ 2? 
Cảnh sông nước mây trời xứ Huế và dự cảm hạnh phúc chia li 
C. Khổ 3: 
 Câu đầu : Mơ khách đường xa , khách đường xa 
Mơ tưởng 
Con người : → Thôn Vĩ 
 Nhà thơ 
 Câu hai : Áo em trắng quá nhìn không ra 
Con người xứ Huế ( hoặc em gái xứ Huế ) 
Ngôn từ cực tả “ sắc trắng ” 
Nhòe dần , tan loãng trong khói sương 
Gợi sự xa cách → giai nhân chỉ là ảo ảnh 
Hai câu thơ trên tái hiện thế giới mộng tưởng trong tâm trí nhà thơ 
Nhịp thơ 4/3 → giọng thơ gấp gáp khắc khoải và điệp cụm 
 từ gợi sự hướng vọng của thi nhân tới người mình mơ tưởng 
 Hai câu thơ sau : ► 
Trước cảnh vật con người xa xôi hư ảo , thi sĩ có tâm trạng gì ? 
 Ở đây : Từ xác định mơ hồ ( Quy Nhơn ? Vĩ Dạ ?) 
 Sương khói mờ nhân ảnh : mù mịt , mờ ảo , không rõ nét 
Cảnh vật , con người mơ hồ 
 Câu hỏi tu từ và điệp đại từ phiếm chỉ “ ai ” → gợi tâm trạng xót xa , khao khát yêu thương và hòa nhập cuộc sống của thi sĩ 
Vậy hai câu thơ sau là thế giới thực tại của nhà thơ 
3. CỦNG CỐ: 
a. Nội dung: 
Tình yêu thiên nhiên con