Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài: Câu ghép (Tiếp theo)

Phạm Văn Đồng) 
Hãy xác định các vế câu trong câu ghép sau 
Quan hệ giữa các vế câu là quan hệ gì? 
Trong mối quan hệ đó, mỗi vế câu biểu thị ý nghĩa gì? 
Vế 1 
Có l ẽ tiếng Việt của chúng ta / đẹp . 
Vế 2 
bởi vì tâm hồn của người V N ta / rất đẹp 
Vế 3 
bởi vì  tới nay / là cao quý  rất đẹp. 
 Quan hệ nhân - quả ( vế 1: chỉ kết quả; vế 2, 3: chỉ nguyên nhân) 
QUAN HỆ Ý NGHĨA GIỮA CÁC VẾ CÂU GHÉP 
Quan hệ nhân - quả 
Quan hệ điều kiện - kết quả 
Quan hệ tương phản 
Quan hệ tăng tiến 
Quan hệ lựa chọn 
Quan hệ giải thích 
Quan hệ bổ sung 
Quan hệ tiếp nối 
Quan hệ đồng thời 
Mỗi quan hệ thường đánh dấu bằng những quan hệ từ , cặp quan hệ từ hoặc cặp từ hô ứng nhất định. Em hãy nối tên mối quan hệ với dấu hiệu nhận biết (QHT/ Cặp QHT) tương ứng 
B. Dấu hiệu hình thức 
a) Nếu ... thì... / Hễthì 
b) không những ... mà còn 
c) ... càng ... càng... 
d) Mặc dù (Tuy) ... nhưng... 
e) ... hay / hoặc ... 
f) ... và/ rồi ... 
g)  nghĩa là/ dấu ( : ) 
h) vừa  v ừa 
i) Vì/ Tại/ Nh ờ ... nên 
 A. Các mối quan hệ 
1. Quan hệ tăng tiến 
2. Quan hệ điều kiện 
3. Quan hệ tương phản 
4. Quan hệ giải thích 
5. Quan hệ bổ sung 
6. Quan hệ lựa chọn 
7. Quan hệ tiếp nối 
8. Quan h ệ nguyên nhân 
9. Quan hệ đồng th ời 
 Biển luôn thay đổi màu tuỳ theo sắc mây trời. Trời xanh thẳm, biển cũng xanh thẳm như dâng cao lên, chắc nịch. 
 Biển luôn thay đổi màu tuỳ theo sắc mây trời. Trời xanh thẳm, biển cũng xanh thẳm như dâng cao lên, chắc nịch. 
 Dựa vào văn cảnh đề xác định quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu. 
(Quan hệ đồng thời) 
( Quan hệ điều kiện - kết quả) 
12 
CÁCH XÁC ĐỊNH QUAN H Ệ Ý NGHĨA GIỮA CÁC VẾ CÂU GHÉP 
DỰA VÀO DẤU HIỆU HÌNH THỨC (CÁC TỪ NỐI) 
DỰA VÀO VĂN CẢNH HOẶC HOÀN CẢNH GIAO TIẾP 
BÀI TẬP NHANH 
Xác định quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu ghép sau 
a . Không những chị ấy đẹp mà chị ấy còn giỏi giang. 
b . Vì trời mưa nên đường trơn. 
c. Mình đọc hay tôi đọc? 
d. Hoa quỳnh nở nghĩa là đêm đã khuya. 
e. Chị không nói gì nữa và chị lại khóc. 
f. Nếu em còn đi muộn nữa thì cô cho nghỉ luôn. 
g. Cảnh vật chung quanh tôi thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học 
h. Ta càng nhân nhượng thực dân Pháp càng lấn tới. 
i. Tuy rét vẫn kéo dài, mùa xuân đã đến bên bờ sông Lương. 
a . Không những chị ấy đẹp mà chị ấy còn giỏi giang. 
Quan hệ bổ sung 
b . Vì trời mưa nên đường trơn. 
Quan hệ nhân – quả 
c. Mình đọc hay tôi đọc? 
Quan hệ lựa chọn 
d. Hoa quỳnh nở nghĩa là đêm đã khuya. 
Quan hệ giải thích 
e. Chị không nói gì nữa và chị lại khóc. 
Quan hệ đồng thời 
f. Nếu em còn đi muộn nữa thì cô cho nghỉ luôn. 
Quan hệ điều kiện 
g. Cảnh vật chung quanh tôi thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học 
Quan hệ nguyên nhân 
h. Ta càng nhân nhượng thực dân Pháp càng lấn tới. 
Quan hệ tăng tiến 
i. Tuy rét vẫn kéo dài, mùa xuân đã đến bên bờ sông Lương. 
Quan hệ tương phản 
II. Luyện tập 
 KHỈ CON 
QUA SÔNG 
CHÚC MỪNG 
Xác định quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu ghép sau, cho biết mỗi vế câu biểu thị ý nghĩa gì : Hai người giằng co, du đẩy nhau, rồi ai nấy đều buông gậy ra, áp vào vật nhau Kết cục, anh chàng “hầu cận ông lý” yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm. 
Câu 1: Quan hệ tiếp nối ; Câu 2: Quan hệ nhân - quả (vế 1: nguyên nhân, vế 2: kết quả) 
Cô giáo giảng bài, chúng em chăm chú lắng nghe . 
Mình còn trực nhật hay bạn trực giúp mình với! 
Đặt một câu ghép có quan hệ đồng thời và một câu ghép có quan hệ lựa chọn. 
a/ Nếu em học giỏi thì ba mẹ rất vui lòng . 
b/ Nếu thời gian còn nhiều thì chúng tôi sẽ đi biển. 
Điền thêm vế câu để tạo câu ghép có quan hệ điều kiện- kết quả: 
a/ Nếu em học giỏi thì... 
b/  t hì chúng tôi sẽ đi biển. 
Chỉ ra quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu ghép trong câu: Nếu trong kho lịch sử loài người xoá các thi nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xoá hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo