Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài: Lựa chọn trật tự từ trong câu - Nguyễn Thị Lệ Giang

hú 
Lác đác bên sông chợ mấy nhà. 
3 
Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. Ở tù thì hắn coi là thường. 
4 
Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. 
5 
Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn . 
🡪 Chị Dậu vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn, xám mặt . 
🡪 Chị Dậu chạy đến đỡ lấy tay hắn, vội vàng đặt con xuống đất, xám mặt . 
.. 
Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn . 
🡺 Biểu thị trật tự trước sau 
Biểu thị trật tự trước sau 
Trên – Dưới 
Dưới – Trên 
Xa – Gần 
Gần – Xa 
Ngoài – Trong 
Trong – Ngoài 
 Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương . 
🡪 Bán chính: Bóng đèn 
🡪 Bán phụ: Vàng hương 
🡺 Biểu thị thứ bậc quan trọng, cao thấp 
Biểu thị thứ bậc quan trọng, cao thấp 
Vai vế trong gia đình 
VD: Ông, bà, cha, mẹ, anh, chị, em 
Hữu hình 🡪 Trừu tượng 
VD: Tre xanh, nhũn nhặn 🡪 Tre khiêm tốn, kiên cường, can đảm 
Hình thức 🡪 Nội dung 
Vật chất 🡪 Tinh thần 
Lom khom dưới núi tiều vài chú 
Lác đác bên sông chợ mấy nhà . 
🡪 Đảo “lom khom”, “lác đác” lên đầu 
🡺 Biểu thị điểm nhấn của người nói/ người viết 
Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. Ở tù thì hắn coi là thường. 
🡪 Đảo “ở tù” lên đầu câu (2) để tạo sự liên kết với câu (1) 
🡺 Đảm bảo sự liên kết của câu 
Đảm bảo sự liên kết của câu 
(Câu đầu tiên nhắc đến đối tượng nào thì câu tiếp theo sẽ bắt đầu bằng sự vật đó) 
	Chả mấy khi được lộc vua ban, bố cứ thưa với làng ngả thịt hai trâu và đồ hai thúng gạo nếp để mọi người ăn một trận cho sướng miệng. Còn một trâu và một thúng gạo , ta sẽ xin làng làm phí tổn cho bố con ta trẩy kinh lo liệu việc đó. 
Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. 
Kết thúc 4 âm tiết tạo sự âm vang (2 thì cảm giác hẫng) 
 Sự xen kẽ giữa nhịp điệu (nhờ thanh bằng trắc) dễ nghe, dễ thuộc, dễ đi vào lòng người 
Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. 
🡺 Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói 
Đảm bảo sự liên kết của câu 
(Rất dễ thấy trong thơ) 
	Em ơi Ba Lan mùa tuyết tan 
Đường bạch dương, sương trắng nắng tràn 
	 Chiều đi trên đồi êm như tơ 
Chiều đi trong lòng êm như mơ 
🡺 Tất cả đều là thanh bằng 
1 
2 
3 
4 
Tác 
dụng của sự sắp xếp trật tự từ 
5 
Biểu thị trật tự trước sau 
Biểu thị thứ bậc quan trọng, cao thấp 
Biểu thị điểm nhấn của người nói/ người viết 
Đảm bảo sự liên kết của câu 
Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói 
II. Luyện tập 
Cuộc đua 
Truy tìm kho báu 
4 nhóm sẽ lần lượt giải 3 mật thư trong vòng 3 – 3 – 5 phút 
Thư kí sẽ đi thu từng mật thư sau khi hết giờ, không thu sẽ không được tính điểm 
GV sẽ chữa và các thư kí kiểm phiếu. 1 câu đúng = 1 từ khóa 
Nhóm sẽ dựa vào từ khóa 🡪 Viết ra nơi chứa kho báu 🡪 Nhận kho báu 
Mật thư 1 
Câu 1: Mục đích của việc chọn trật tự từ trong câu là gì ? 
A. Thể hiện tài năng của người nói. 
B. Làm cho câu trở nên sinh động và thu hút hơn. 
C. Thể hiện quan niệm của người nói về sự việc được nói đến trong câu. 
D. Làm cho sự việc được nói đến trong câu trở nên dễ hiểu hơn. 
Câu 2: Ý nào sau đây không nói lên được tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ trong câu?  a. Thể hiện thứ tự nhất định; nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.  b. Làm cho sự việc được nói đến trong câu trở nên dễ hiểu hơn.  c. Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.  d. Đảm bảo sự hài hoà về mặt ngữ âm trong lời nói.  
Câu 3: Hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong câu thơ “ Xanh xanh bãi mía bờ dâu” là gì? 
A. Nhằm miêu tả vẻ đẹp của bãi mía bờ dâu. 
B. Nhằm nhấn mạnh màu xanh tràn đầy sức sống của bãi mía bờ dâu. 
C. Nhằm giúp người đọc hình dung ra màu sắc của bãi mía bờ dâu. 
D. Cả A, B, C đều sai. 
Câu 4. Trật tự từ của câu nào nhấn mạnh đặc điểm của sự vật được nói đến ? 
A. Sen tàn