Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 46: Câu ghép (Tiếp theo)

i ữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt ) 
 Bài tập 1 .  Hãy xác đ ịnh các vế câu trong câu ghép sau . - Quan hệ giữa các vế câu là quan hệ gì? - Trong mối quan hệ đ ó , mỗi vế câu biểu thị ý nghĩa gì? 
 Ví dụ : Có lẽ tiếng Việt của chúng ta // đ ẹp bởi vì tâm hồn của người Việt Nam ta // rất đ ẹp , bởi vì đ ời sống , cuộc đ ấu tranh của nhân dân ta từ trước tới nay // là cao quí , là vĩ đại, nghĩa là rất đ ẹp . 
-> Có ba vế câu => Các vế câu có quan hệ nguyên nhân - Hệ qu ả 
Tiết 46:  Câu ghép ( tiếp theo ) 
I. Quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu 
Tiết 46 : Câu ghép ( tiếp theo ) 
 * Ví dụ : 1.Caùc em phaới cọỳ gàừng õóứ thỏửy meỷ õổồỹc vui loỡngvaỡ õóứ thỏửy daỷy caùc em õổồỹc sung sổồùng . 
 ( Thanh Tởnh ) 
 -> Các vế có quan hệ mục đ ích 
 2. Nếu ai buồn phiền cau có th ì gương cũng cau có theo . ( Băng Sơn ) 
 -> Quan hệ đ iều kiện - Gi ả thiết 
 3. Mặc dầu trời mưa to nhưng em vẫn đ ến lớp sớm . 
 -> Quan hệ tương phản 
I . Quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu 
Tiết 46 : Câu ghép ( tiếp theo ) I. Quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu  
4 . Caỡng gioù to thỗ lổớa caỡng bọỳc lón cao . 
 -> Quan hệ tăng tiến 
5.Địch phải đ ầu hàng hoặc chúng bị tiêu diệt . 
 -> Quan hệ lựa chọn 
6. Chị không nói gì nữa và chị lại khóc . 
 -> Quan hệ đ ồng thời 
7. Bé Lan không nói gì nữa rồi nó oà khóc . 
 -> Quan hệ nối tiếp 
8. Không thấy tiếng súng bắn tr ả: Đ ịch đã rút chạy. 
 -> Quan hệ giải thích 
Tiết 46 : Câu ghép ( tiếp theo ) I. Quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu ghép  * Ghi nhớ : 
Quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu ghép 
Dấu hiệu hình thức thường gặp 
 Quan hệ nguyên nhân 
Vì  nên  tại  nên , nhờ  nên ..., 
 Quan hệ đ iều kiện ( gi ả thiết ) 
Nếu  th ì , gi á  th ì .., hễ ... th ì..., 
 Quan hệ tương phản 
Tuy  nhưng ...,  
 Quan hệ tăng tiến 
Càng  càng ,  
 Quan hệ lựa chọn 
Hay, hoặc ,  
 Quan hệ bổ sung 
Không những  mà còn ,.. 
 Quan hệ tiếp nối 
Rồi ,  
 Quan hệ đ ồng thời 
vừa  vừa , 
 Quan hệ giải thích 
Dấu hai chấm (:),  
Tiết 46 : Câu ghép ( tiếp theo ) I. Quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu ghép 
II.Luyện tập 
Bài tập 1/124 
? Xác đ ịnh các vế câu trong câu ghép sau và mối quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu đ ó . Cho biết mỗi vế câu biểu thị ý nghĩa gì trong mối quan hệ ấy . 
 a. - Cảnh vật chung quanh tôi đ ang thay đ ổi vì chính lòng tôi đ ang thay đ ổi : hôm nay tôi đi học . 
 ( Tôi đi học - Thanh Tịnh ) 
b. Có 2 vế câu -> Quan hệ đ iều kiện (Đ iều kiện - Kết qu ả) - Vế 1: Đ iều kiện - Vế 2: Kết qu ả c. Có 5 vế câu -> Quan hệ tăng tiến ( Chẳng những .mà còn ) d. Có 2 vế câu -> Mối quan hệ tương phản  e. - Câu 1: 2 vế câu -> Quan hệ nối tiếp  - Câu 2: 2 vế câu -> Quan hệ nguyên nhân 
a. - Cảnh vật chung quanh tôi // đ ang thay đ ổi vì chính lòng tôi // đ ang thay đ ổi : hôm nay tôi // đi học . 
 ( Tôi đi học - Thanh Tịnh ) 
-> Vế 1- 2: Nguyên nhân - kết qu ả 
 Vế 3 : Giải thích cho vế 2 
Tiết 46 : Câu ghép ( tiếp theo ) I. Quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu ghép 
Bài tập 2/125- 125 
a.Biển luôn thay đ ổi màu tuỳ theo sắc mây trời . Trời 
xanh thẳm, biển cũng xanh thẳm nh ư dâng cao lên , chắc 
nịch . Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi 
sương . Trời âm u mây mưa, biển xám xịch , nặng nề . 
Trời ầm ầm dông gió , biển đ ục ngầu , giận dữ 
 ( Theo Vũ Tú Nam, Biển đ ẹp ) 
- 4 câu , các vế câu có quan hệ đ iều kiện - kết qu ả 
 -> Dựa vào văn cảnh để xác đ ịnh - Có thể thêm cặp quan 
 hệ từ “ Nếu . th ì” 
Tiết 46 : Câu ghép ( tiếp theo ) I. Quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu ghép  II. Luyện tập 
Bài tập 2 /124-125 
b. Vào mùa sương ngày ở Hạ Long nh ư ngắn lại. Buổi sớm , mặt trời lên // ngang cột buồm , sương // tan trời mới quang . Buổi chiều , nắng // vừa nhạt, sương // đã buông nhanh xuống mặt biển . ( Thi Sảnh ) 
- 4 câu -> Quan hệ đ iều kiện - kết qu ả. 
- Dựa vào văn cảnh để xác đ ịnh ý nghĩa của các vế câu - Thêm vào trước các vế câu cặp quan hệ từ “ Nếu  th ì 
 2 câu -