Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 47: Phương pháp thuyết minh - Hà Thanh Thủy

 , người ta có thể sử dụng phối hợp nhiều phương pháp thuyết minh nh ư: Nêu đ ịnh nghĩa , giải thích , liệt kê, nêu ví dụ , dùng số liệu so sánh , phân tích , phân loại... 
Bài tập nhanh : Nối nội dung ở cột A với nội dung ở cột B để có nội dung của phương pháp thuyết minh. 
A 
B 
1. Phương pháp nêu đ ịnh nghĩa , giải thích . 
2. Phương pháp liệt kê. 
3. Phương pháp nêu ví dụ , dùng số liệu . 
4. Phương pháp so sánh . 
5. Phương pháp phân loại, phân tích . 
a . Là phương pháp thuyết minh chia đ ối tượng ra từng mặt , từng khía cạnh, từng vấn đề để lần lượt thuyết minh giúp người đ ọc hiểu đ ầy đủ, toàn diện về đ ối tượng . 
b . Là phương pháp đưa ví dụ cụ thể , những số liệu chính xác rõ ràng theo thứ tự . Thuyết phục người đ ọc tin vào những đ iều mà người viết cung cấp . 
c . Là phương pháp thuyết minh đ em cái chưa biết đ ối chiếu so sánh với cái đã biết để làm nổi bật cái chưa biết . 
d . Là phương pháp kể ra lần lượt , rõ ràng , chính xác nhiều thuộc tính , biểu hiện của đ ối tượng cần thuyết minh 
e . Là phương pháp thuyết minh nêu đ ặc đ iểm riêng nổi bật của đ ối tượng một cách ngắn gọn , chính xác . 
A – Bài học 
 I- Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh: 
Phương pháp thuyết minh 
1, Quan sát , học tập , tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh. 
2, Phương pháp thuyết minh. 
a, Phương pháp nêu đ ịnh nghĩa , giải thích . 
c, Phương pháp nêu ví dụ , dùng số liệu (con số ). 
e, Phương pháp so sánh . 
f, Phương pháp phân loại, phân tích . 
b, Phương pháp liệt kê. 
B- Luyện tập : 
d, Phương pháp nêu ví dụ , dùng số liệu (con số ). 
II. Ghi nhớ 
Phương pháp thuyết minh 
Luyện tập 
Bài tập 1 
Tác gi ả bài “ Ôn dịch thuốc lá đã nghiên cứu , tìm hiểu rất nhiều ” để nêu lên yêu cầu chống nạn hút thuốc lá. 
Em hãy chỉ ra những kiến thức cần có để thể hiện trong bài viết . 
Kiến thức của một bác sỹ . 
Kiến thức của người quan sát đ ời sống xã hội . 
Kiến thức của một người có tâm huyết với những vấn đề xã hội bức xúc . 
Bài tập 2 
Bài viết “Ôn dịch thuốc lá” đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào để nêu bật tác hại của viêc hút thuốc lá. 
Phương pháp so sánh đ ối chiếu . 
+ Ôn dịch thuốc lá với bệnh dịch khác . 
+ Tác hại của thuốc lá với giặc gặm nhấm . 
+ Thanh niên Việt Nam bằng thanh niên Mĩ. 
Phương pháp phân loại, phân tích . 
+ Tác hại đ ối với người hút . 
+ Tác hại đ ối với người bên cạnh. 
+ Tác hại đ ến nhân cách . 
+ Cách phòng chống . 
Phương pháp liệt kê. 
+ Liệt kê tác hại của thuốc lá đ ối với người hút . 
+ Tác hại của thuốc lá đ ối với người bên cạnh. 
Phương pháp dùng số liệu và nêu ví dụ . 
( ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đô la). 
Bài tập 3 
Đ ọc văn bản sau 
NGã BA đ ồng lộc 
 Ngã ba Đ ồng Lộc là giao đ iểm giữa hai đư ờng tỉnh lộ 8 và 15 thuộc vùng đ ất đ ồi Hà Tĩnh . Trên một đoạn đư ờng khoảng 20km mà có những 44 trọng đ iểm đá nh phá của giặc Mỹ và đã phải chịu đ ựng hơn 2057 trận bom . ở đây có một tập thể kiên cường gồm 10 cô gái tuổi đ ời từ 17 đ ến 20 làm nhiệm vụ san lấp hố bom , làm đư ờng , đào hầm trú ẩn , bảo đảm an toàn cho xe và người qua lại. Ngày 24-7-1968, sau 18 lần giặc Mỹ cho máy bay đá nh phá vào khu vực này , cả 10 chị em vẫn trụ lại kiên cường , bất khuất , gi ữ vững mạch đư ờng đ ến hơi thở cuối cùng . 
 Cũng trên mảnh đ ất anh hùng này đã sinh ra những người anh hùng trẻ tuổi La Thị Tám , một cô gái đ ầy nhiệt tình cách mạng, gan dạ, mưu trí . Liên tục 116 ngày đêm làm nhiệm vụ , chị đã quan sát , đá nh dấu những qu ả bom chưa nổ ở các trọng đ iểm đ ịch bắn phá ác liệt . Ba lần bị bom nổ vùi lấp , chị vẫn kiên cường bám sát trận đ ịa , đá nh dấu đủ, rõ các hút bom , phục vụ đắc lực cho việc phá bom , đảm bảo giao thông thông suốt . 
 Ngày nay Ngã ba Đ ồng Lộc trở thành một nơi tưởng niệm những tấm gương oanh liệt của các cô gái thanh niên xung phong trong thời kháng chiến chống Mỹ . 
 ( Báo Quân đ ội nhân dân,1975) 
Bài tập3 (1) 
Văn bản đ òi hỏi cần có những kiến thức nào ? 
K iến thức 
Đ ịa lý : 
Ngã ba Đ ồng Lộc là giao đ iểm giữa hai đư ờng tỉnh lộ 8 và 15 thuộc vùng đ ất đ ồi Hà Tĩnh . 
Lịch sử 
Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước ; những cô gái thanh niên xung phong . 
Khoa học quân sự 
Về các loại máy bay, bom . 
Đ ời sống xã hội 
Về đ ời sống , cuộc sống của các nữ thanh niên xung phong thời kỳ chống Mỹ cứu nước . 
Bài tập 3 (2) 
Văn bản đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào ? 
Phương pháp 
Nêu đ ịnh nghĩa . 
Dùng phân loại, phân tích . 
Dùng số liệu , con số . 
Nêu ví dụ 
Ph ươ ng pháp thuyết minh 
1. Phương phỏp nờu định nghĩa 
2. Phương phỏp liệt kờ 
3. Phương phỏp nờu vớ dụ , dựng số liệu 
4. Phương phỏp so sỏnh 
5. Phương phỏp phõn loại , ph â n tớch 
Hướng dẫn tự học ở nhà : 
 + Học bài . 
 Sưu tầm , đọc thờm cỏc văn bản thuyết minh sử dụng phong phỳ cỏc phương phỏp để học tập . 
 Đọc kĩ một số đoạn văn thuyết minh. 
 + Soạn bài : 
 Bài toỏn dõn số 
 + Chuẩn bị : 
	 Sưu tầm tư liệu về Hồ Gươm