Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 75: Câu nghi vấn - Đỗ Thị Kim Chi

 nghi vấn :( ai , gì, nào , sao , tại sao , đâu, bao giờ , bao nhiêu , à, ư, hả, chứ , ( có ) không , (đã)chưa...) hoặc có từ hay ( nối các vế có quan hệ lựa chọn ). 
- Có chức năng chính là dùng để hỏi . 
 * Khi viết , câu nghi vấn kết thúc bằng dấu chấm hỏi . 
Bài 1: Xác đ ịnh câu nghi vấn trong những đoạn trích sau . Những đ ặc đ iểm hình thức nào cho biết đ ó là câu nghi vấn ? 
Rồi hắn chỉ luôn vào mặt chị Dậu : 
- Ch ị khất tiền sưu đến chiều mai phải khụng ? Đấy!Chị hóy núi với ụng cai , để ụng ấy ra đỡnh kờu với quan cho!Chứ ụng lớ tụi thỡ khụng cú quyền dỏm cho chi khất một giờ nào nữa ! ( Ngụ Tất Tố,Tắt đốn ) 
b Tại sao con người lại phải khiêm tốn nh ư thế ? Đ ó là vì cuộc đ ời là một cuộc đ ấu tranh bất tận , mà tài nghệ của mỗi cá nhân tuy là quan trọng , nhưng thật ra chỉ là những giọt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la. 
 (Theo Lâm Ngữ Đư ờng , Tinh hoa xử thế ) 
Bài 2: Xét các câu sau và tr ả lời câu hỏi : 
a. Mình đ ọc hay tôi đ ọc ? 
b. Em đư ợc th ì cho anh xin 
Hay là em để làm tin trong nh à? 
c. Hay tại sự sung sướng bỗng đư ợc trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đ ẹp nh ư thuở còn sung túc ? 
- Căn cứ vào đâu để xác đ ịnh những câu trên là câu nghi vấn ? 
- Trong các câu đ ó , có thể thay từ hay bằng hoặc đư ợc không ? Vì sao ? 
Căn cứ vào từ hay và dấu hỏi chấm để nhận biết . 
- Không thể thay thế đư ợc nếu thay câu sẽ sai ng ữ pháp và biến thành câu trần thuật và có ý nghĩa khác hẳn. 
Bài 3: Có thể đ ặt dấu chấm hỏi ở những câu sau đư ợc không ? Vì sao ? 
a. Nay chúng ta đ ừng làm gì nữa , thử xem lão Miệng có sống đư ợc không . 
b. Bây giờ th ì tôi hiểu tại sao lão không muốn bán con chó vàng của lão . 
c. Cây nào cũng đ ẹp , cây nào cũng quý , nhưng thân thuộc nhất vẫn là tre nứa . 
d. Biển nhiều khi rất đ ẹp , ai cũng thấy nh ư thế . 
Không , vì đ ó không phải là câu nghi vấn : 
- Câu a, b có chứa các từ nghi vấn : có - không , tại sao , nhưng những kết cấu có chứa những từ này chỉ làm chức năng bổ ng ữ trong một câu . 
- Câu c, d: Các từ : nào , ai chỉ là những từ phiếm đ ịnh 
Thảo luận 
Nhóm 
(4 phút ) 
Bài tập 3 
Chú ý: 
 Có những câu có từ nghi vấn nhưng 
 không phải là câu nghi vấn bởi vì từ 
nghi vấn chỉ có chức năng bổ ng ữ 
hoặc là những từ phiếm đ ịnh trong 
câu . 
Bài 4: Phân biệt hình thức và ý nghĩa của hai câu sau : 
a. Anh có khỏe không ? 
b. Anh đã khỏe chưa? 
 Xác đ ịnh câu tr ả lời thích hợp đ ối với từng câu . Đ ặt một số cặp câu khác và phân tích để chứng tỏ sự khác nhau giữa câu nghi vấn theo mô hình có  không với câu nghi vấn theo mô hình đã chưa. 
a.- Hình thức : Dùng cặp từ có  không 
 - ý nghĩa : Thời đ iểm hiện tại, không biết trước đ ó thế nào . 
b. - Hình thức : Dùng cặp từ đã chưa 
 - ý nghĩa : Thời đ iểm hiện tại, nhưng biết rõ tình trạng sức khỏe trước đ ó không tốt . 
Bài 5; Hãy cho biết sự khác nhau về hình thức và ý nghĩa của hai câu sau : 
a. Bao giờ anh đi Hà Nội ? 
b. Anh đi Hà Nội bao giờ ? 
a. Bao giờ đ ứng đ ầu câu 
Hỏi về thời đ iểm hoạt đ ộng đi ( tương lai ) 
b. Bao giờ đ ứng cuối câu 
Hỏi về thời gian diễn ra hành đ ộng đ i.(qu á khứ ) 
Bài 6: Cho biết hai câu nghi vấn sau đây đ úng hay sai ? Vì sao ? 
a. Chiếc xe máy bao nhiêu ki-lô-gam mà nặng thế ? 
Đ úng . Người hỏi tiếp xúc với sự vật 
b. Chiếc xe này gi á bao nhiêu mà rẻ thế ? 
Sai . Người hỏi chưa biết chính xác gi á của xe . 
1. Dòng nào đ úng nhất với dấu hiệu nhận biết câu nghi vấn : 
A. Có các từ nghi vấn 
B. Có từ hay để nối các vế có quan hệ lựa chọn 
C. Khi viết ở cuối câu có dấu chấm hỏi 
D. Gồm cả ba ý trên 
2. Dòng nào nói lên chức năng chính của câu nghi vấn : 
A. Dùng để yêu cầu 
B. Dùng để hỏi 
C. Dùng để bộc lộ cảm xúc 
D. Dùng để kể lại sự việc 
Một bé gái hỏi mẹ : 
Mẹ ơi, ai sinh ra con? 
Mẹ cười : 
- Mẹ chứ còn ai ? 
- Thế ai sinh ra mẹ ? 
- Bà ngoại chứ còn ai ? 
- Thế ai sinh ra bà ngoại? 
- Cụ ngoại chứ còn ai ? 
- Thế ai sinh ra cụ ngoại? 
- Khổ lắm! Sao con hỏi nhiều thế ? 
B