Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 89: Câu trần thuật - Trần Văn Chiến

n tộc ấy là tiêu biểu cho một dân tộc anh hùng . 
 ( Hồ Chí Minh , Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ) 
b/ Thốt nhiên một người nhà quê , mình mẩy lấm láp , quần áo ướt đầm , tất tả chạy xông vào , thở không ra lời : 
 - Bẩm  quan lớn  đê vỡ mất rồi ! 
 	 ( Phạm Duy Tốn , Sông chết mặc bay) 
Đọc các đoạn trích sau và trả lời câu hỏi : 
 Các câu trong đoạn (a) và (b) đều không có đặc điểm hình thức của câu nghi vấn , câu cầu khiến và câu cảm thán . 
? Những câu nào trong các đoạn trích trên không có đặc điểm hình 
 thức của câu nghi vấn,câu cầu khiến hoặc câu cảm thán ? 
Đọc các đoạn trích sau và trả lời câu hỏi : 
c/ Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gầy , tuổi độ bốn lăm , năm mươi . Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại . 
 ( Lan Khai , Lầm than) 
d/ Ôi Tào Khê ! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy ! Nhưng dòng nước Tào Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thủy của ta ! 
 ( Nguyên Hồng , Một tuổi thơ văn ) 
 Chỉ có câu “ Ôi Tào Khê “ ở đoạn (d) có đặc điểm hình thức của câu cảm thán . Các câu còn lại ở đoạn (c) và ( d) đều không có đặc điểm của câu nghi vấn , câu cầu khiến,câu cảm thán . 
? Những câu nào trong các đoạn trích trên không có đặc điểm hình 
 thức của câu nghi vấn,câu cầu khiến hoặc câu cảm thán ? 
I/ Đặc điểm hình thức và ch ức năng : 
CÂU TRẦN THUẬT 
1. Đặc điểm hình thức : 
Câu trần thuật không có đặc điểm hình thức của câu nghi vấn , cầu khiến , cảm thán . 
2.Chức năng : 
a/ Lịch sử ta có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta . Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng , Bà Triệu , Trần Hưng Đạo , Lê Lợi , Quang Trung , Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc , vì các dân tộc ấy là tiêu biểu cho một dân tộc anh hùng . 
 ( Hồ Chí Minh , Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ) 
b/ Thốt nhiên một người nhà quê , mình mẩy lấm láp , quần áo ướt đầm , tất tả chạy xông vào , thở không ra lời : 
- Bẩm  quan lớn  đê vỡ mất rồi ! 
 	 ( Phạm Duy Tốn , Sông chết mặc bay) 
Đọc các đoạn trích sau và trả lời câu hỏi : 
Nhận định 
Kể 
Yêu cầu 
Kể,tả 
Thông báo 
? Những câu này dùng để làm gì ?( chức năng ) 
Đoạn (c): 
	- Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gầy , tuổi độ bốn lăm , năm mươi . 
Miêu tả 
Miêu tả 
Nhận định 
Bộc lộ tình cảm , cảm xúc . 
- Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại . 
- Nhưng dòng nước Tào Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thủy của ta ! 
Đoạn (d) : 
	- Nước Tào Khê làm đá mòn đấy ! 
? Khi viết câu trần thuật kết thúc bằng dấu gì ? 
? Trong các kiểu câu nghi vấn , cầu khiến , cảm thán và 
Trần thuật , kiểu câu nào được dùng nhiều nhất ? Vì sao ? 
I/ Đặc điểm hình thức và ch ức năng : 
CÂU TRẦN THUẬT 
1. Đặc điểm hình thức : 
Câu trần thuật không có đặc điểm hình thức của câu nghi vấn , cầu khiến , cảm thán . 
2. Chức năng : 
a. Thường dùng để kể , thông báo , nhận định , miêu tả  
b. Ngoài ra còn dùng để yêu cầu , đề nghị hay bộc lộ tình cảm , cảm xúc  
3. Dấu hiệu khi viết : 
Thường kết thúc bằng dấu chấm , nhưng đôi khi nó có thể kết thúc bằng dấu chấm than hoặc dấu chấm lửng . 
4. Khả năng sử dụng : 
Đây là kiểu câu cơ bản được dùng phổ biến trong giao tiếp . 
CÂU TRẦN THUẬT 
II/ Bài tập : 
1. Xác định kiểu câu và chức năng : 
a. Câu 1: Câu trần thuật 
 Câu 2: Câu cảm thán 
 Dùng để kể 
Câu 2, 3: Câu trần thuật 
Bộc lộ tình 
 cảm cảm xúc 
b. Câu 1: Câu trần thuật 
 Dùng để kể 
Vì có từ cảm thán “ quá ” 
Bộc lộ tình cảm,cảm xúc . 
Câu 3;4:Câu trần thuật 
 Bộc lộ tình cảm,cx . 
CÂU TRẦN THUẬT 
II/ Bài tập : 
1. Xác định kiểu câu và chức năng : 
2. Nhận xét kiểu câu và ý nghĩa : 
 Ý nghĩa : “ Đêm nay trăng đẹp gây sự xúc động mãnh liệt cho nhà thơ , khiến cho nhà thơ muốn làm điều gì đó ”. 
+ Dịch nghĩa : “ Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào ? 
Nguyên tác : “ Đối thử lương tiêu nại nhược hà ? “ 
Câu nghi vấn 
 + Dịch thơ : “ Cảnh đẹp đêm nay , khó hững hờ ” 
Câu trần thuật 
CÂU TRẦN THUẬT 
II/ Bài tập : 
1. Xác định kiểu câu và chức