Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 133: Chương trình địa phương - Phần tiếng Việt

íi vÎ mÆt xóc ® éng Êy vµ hai tay vÉn ®­a vÒ phÝa tr­íc , anh chÇm chËm b­íc tíi , giäng lÆp bÆp run run : 
Ba ®©y con! 
Ba ®©y con! 
Tõ ® Þa ph­¬ng 
Tõ toµn d©n 
thÑo 
sÑo 
lÆp bÆp 
l¾p b¾p 
ba 
bè , cha 
b. Nghe mÑ nã b¶o gäi ba vµo ¨n c¬m th × nã b¶o l¹i: 
 - Th × m¸ cø kªu ®i. 
 MÑ nã ®©m næi giËn , qu ¬ ® òa bÕp do¹ ®¸ nh , nã ph¶i gäi nh­ng nãi træng : 
 - V« ¨n c¬m ! 
	 Anh S¸u vÉn ngåi im , gi ¶ vê kh«ng nghe , chê nã gäi “ Ba v« ¨n c¬m ”. Con bÐ cø ® øng trong bÕp nãi väng ra : 
 - C¬m chÝn råi ! 
	 Anh còng kh«ng quay l¹i. Con bÐ bùc qu ¸ quay l¹i mÑ vµ b¶o : 
 - Con kªu råi mµ ng­êi ta kh«ng nghe . 
Nhãm 2 
Tõ ® Þa ph­¬ng 
Tõ toµn d©n 
m¸ 
mÑ 
®©m 
trë thµnh 
kªu 
gäi 
® òa bÕp 
® òa c¶ 
nãi træng 
nãi trèng kh«ng 
v« 
vµo 
Nhãm 2 
B÷a sau ® ang nÊu c¬m th × mÑ nã ch¹y ®i mua thøc ¨n. MÑ nã dÆn , ë nh µ cã g× cÇn th × gäi ba gióp cho . Nã kh«ng nãi kh«ng r»ng cø lui cui d­íi bÕp . Nghe nåi c¬m s«i nã gië n¾p lÊy 
 ® òa bÕp s¬ qua – nåi c¬m h¬i to, nh¾m kh«ng thÓ nh¾c xuèng ®Ó ch¾t n­íc ®­ îc , ® Õn lóc ®ã nã míi nh×n lªn anh S¸u . T«i nghÜ thÇm , con bÐ ® ang bÞ dån vµo thÕ bÝ , ch¾c nã ph¶i gäi ba th«i . Nã nh×n d¸o d¸c mét lóc råi kªu lªn : 
 - C¬m s«i råi ch¾t n­íc giïm c¸i ! – Nã còng l¹i nãi træng . 
Nhãm 3 : 
 3. Trong hai c©u ®è sau tõ nµo lµ tõ ® Þa ph­¬ng ? nh÷ng tõ ®ã t­¬ng ®­¬ ng víi nh÷ng tõ nµo trong ng«n ng ÷ toµn d©n ? 
 a . Kh«ng c©y , kh«ng tr¸i kh«ng hoa 
 Cã l¸ ¨n ®­ îc ®è lµ l¸ chi 
 ( C©u ®è vÒ l¸ bón ) 
 b . 	 KÝn nh ­ b­ng l¹i kªu lµ trèng 
 Trèng hæng trèng h¶ng l¹i kªu lµ buång 
( C©u ®è vÒ c¸i trèng vµ buång cau ) 
 3. Trong hai c©u ®è sau tõ nµo lµ tõ ® Þa ph­¬ng ? nh÷ng tõ ®ã t­¬ng ®­¬ ng víi nh÷ng tõ nµo trong ng«n ng ÷ toµn d©n ? 
 a . Kh«ng c©y , kh«ng tr¸i kh«ng hoa 
 Cã l¸ ¨n ®­ îc ®è lµ l¸ chi 
 ( C©u ®è vÒ l¸ bón ) 
 b . 	 KÝn nh ­ b­ng l¹i kªu lµ trèng 
 Trèng hæng trèng h¶ng l¹i kªu lµ buång 
( C©u ®è vÒ c¸i trèng vµ buång cau ) 
Nhãm 4 
Nhãm 4 
Tõ ® Þa ph­¬ng 
Tõ toµn d©n 
Tr¸i 
qu ¶ 
chi 
g× 
Kªu 
gäi 
trèng hæng trèng h¶ng 
trèng huÕch trèng ho¸c 
 2. 	 § èi chiÕu c¸c c©u sau ®©y, cho biÕt tõ “ kªu ” ë c©u nµo lµ tõ ® Þa ph­¬ng , tõ “ kªu ” ë c©u nµo lµ tõ toµn d©n . H·y dïng c¸ch diÔn ®¹t kh¸c hoÆc dïng tõ ® ång nghÜa®Ó lµm râ sù kh¸c nhau ®ã 
a. Nã nh×n d¸o d¸c mét lóc råi kªu lªn : 
	- C¬m s«i råi ch¾t n­íc giïm c¸i ! – Nã còng l¹i nãi træng . 
b. Con kªu råi mµ ng­êi ta kh«ng nghe . 
 ( ChiÕc l­îc ng µ - NguyÔn Quang S¸ng ) 
Kªu a : nãi to -> tõ toµn d©n 
Kªu b : gäi -> tõ ® Þa ph­¬ng 
thÑo 
sÑo 
lặp bÆp 
l¾p b¾p 
ba 
cha 
m¸ 
mÑ 
®©m 
trë thµnh 
kªu 
gäi 
® òa bÕp 
® òa c¶ 
nãi træng 
nãi trèng kh«ng 
v« 
vµo 
lui cui 
lói hói 
n¾p 
vung 
nh¾m 
cho lµ 
Giïm 
gióp 
Tr¸i 
qu ¶ 
chi 
g× 
Kªu 
gäi 
trèng hæng trèng h¶ng 
trèng huÕch trèng ho¸c 
4. B¶ng tæng hîp 
5. B ình luận về cách dùng từ địa phương 
Kh«ng nªn ®Ó bÐ Thu dïng tõ ng ÷ toµn d©n v× bÐ Thu sinh ra t¹i ® Þa ph­¬ng ®ã, ch­a cã ®ñ diÒu kiÖn häc tËp vµ quan hÖ x· héi réng r·i . Do ®ã ch­a thÓ cã ®ñ mét vèn tõ ng ÷ toµn d©n cÇn thiÕt thay thÕ cho tõ ng ÷ ® Þa ph­¬ng . 
b. Trong lêi kÓ cña t¸c gi ¶ cã mét sè tõ ng ÷ ® Þa ph­¬ng ®Ó t¹o s¾c th¸i ® Þa ph­¬ng cho c©u chuyÖn . Møc ®é sö dông cña t¸c gi ¶ lµ võa ph¶i , kh«ng qu ¸ khã hiÓu cho ng­êi ® äc kh«ng ph¶i lµ ng­êi ® Þa ph­¬ng . 
 LuyÖn tËp 
Chuyện kể : có hai ông nằm viện với nhau , một ông người Bắc , một ông người Huế . Khi thấy có một bệnh nhân nằm bên kia chết , ông người Huế hỏi :- Ông nớ đau răng mà chết ? Ông người bắc nói :- Không phải đau răng mà chết .- Ông người Huế tưởng ông người bắc chế nhạo mình định xông vào đánh nhau . 
Một ông khách nghe thấy thế , ôm bụng cười nói rằng : 
Hai ông hiểu nhầm nhau rồi . Ý ông người Huế muốn hỏi ông kia đau bệnh gì mà chết . Còn ông ngươig bắc lại tưởng ông người Huế bảo ông kia bị bệnh đau răng mà chết.Có thế thôi hai ông đã hiểu chưa . 
1. Tõ c©u chuyÖn sau em rót ra l­u ý g× trong viÖc dïng