Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 50: Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm

t cái , họ 
được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến 
sĩ bảo vệ công lý và tự do”. 
 ( Nguyễn Ái Quốc , Thuế máu ) 
( những người bản xứ ) 
1. Ví dụ : 
Giải thích để làm rõ họ ngụ ý chỉ ai. 
b. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía , chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây 
 (Theo Đoàn Giỏi , Đất rừng phương Nam) 
( ba khía là một loại còng biển lai cua, càng 
sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn 
 rất ngon ) . 	 
Thuyết minh về một loài động vật mà tên của nó được 
dùng để gọi tên một con kênh , giúp người đọc hình 
dung rõ hơn về con kênh này. 
c. Lí Bạch , nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường , tự Thái Bạch , hiệu Thanh Liên cư sĩ , quê ở Cam Túc ; lúc mới tuổi , gia đình về định cư ở làng Thanh Liên , huyện Xương Long thuộc Miên Châu . 	 	 ( Ngữ văn 7, tập 1) 
( 701-762 ) 
( Tứ Xuyên ) 
Bổ sung thêm thông tin về năm sinh và năm mất của nhà thơ 
Bổ sung thông tin Miên Châu thuộc tỉnh nào 
1.Ví dụ : 
a. Đùng một cái , họ ( những người bản xứ ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “ chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do”. 
 ( Nguyễn Ái Quốc , Thuế máu ) 
b.Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía , chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây ( ba khía là một loại còng biển lai cua , càng sắc tím đỏ , làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon ). ( Theo Đoàn Giỏi , Đất rừng phương Nam) 
c. Lí Bạch ( 701-762 ), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường , tự Thái Bạch , hiệu Thanh Liên cư sĩ , quê ở Cam Túc ; lúc mới năm tuổi , gia đình về định cư ở làng Thanh Liên , huyện Xương Long thuộc Miên Châu ( Tứ Xuyên ). 	 
 ( Ngữ văn 7, tập một ) 
 Ghi nhí 
 Dấu ngoặc đơn dùng để đánh 
dấu phần chú thích ( giải thích , 
 thuyết minh , bổ sung thêm ). 
Bµi tËp nhanh : PhÇn nµo trong c©u ®©y cã thÓ cho vµo dÊu ngoÆc ®¬n? T¹i sao? 
Nam, líp tr­ëng 9A1 häc rÊt giái. 
Mïa xu©n, mïa ®Çu tiªn cña mét n¨m lµ mïa c©y cèi ®©m chåi n¶y léc. 
Bé phim, Ma Lµng do ViÖt Nam s¶n xuÊt rÊt hay. 
( ) 
( ) 
( ) 
Bài tập nhanh 
Đánh dấu phần bổ sung thêm . 
Đánh dấu phần thuyết minh 
Đánh dấu phần giải thích 
Đánh dấu lời dẫn trực tiếp 
 Nêu công dụng của dấu ngoặc đơn trong câu sau : 
 Cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng , phạt nặng những người vi phạm ( ở Bỉ , từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đôla , tái phạm phạt 500 đôla ). 
 ( Ôn dịch , thuốc lá ) 
b 
 Bµi tËp nhanh : Dấu ngoặc đơn trong câu sau đây có công dụng gì?  
- Nguyễn Du ( tác giả truyện Kiều) là một đại thi hào của dân tộc. 
A. Đánh dấu phần giải thích 
B. Đánh dấu phần thuyết minh 
C. Đánh dấu lời dẫn trực tiếp 
D. Đánh dấu phần bổ sung thêm thông tin. 
A 
Lưu ý : 
1. Nam Cao sinh năm 1915 (?) -1951 nhưng có tài liệu ghi năm sinh của ông là 1917. 
2. Một thế kỉ văn minh khai hóa (!) của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt.Tre vẫn còn vất vả mãi với người . 
 ( Thép Mới - Cây Tre Việt Nam). 
3. Trong tất cả những cố gắng của các nhà khai hoá nhằm bồi dưỡng cho dân tộc Việt Nam và dìu dắt họ trên con đường tiến bộ (?) thì phải kể việc bán rượu ti cưỡng bức (! ) 
 ( Nguyễn Ái Quốc ) 
Tỏ ý nghi ngờ . 
Tỏ ý mỉa mai . 
 Nghi ngờ , mỉa mai . 
Rồi Dế Choắt loanh quanh , băn khoăn . Tôi phải bảo :	 
- Được , chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào . 
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng : 
Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh , phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang... 
 ( Tô Hoài , Dế Mèn phiêu lưu kí ) 
b. Như tre mọc thẳng , con người không chịu khuất . Người xưa có câu : “ Trúc dẫu cháy , đốt ngay vẫn thẳng ”. Tre là thẳng thắn , bất khuất ! ( Thép Mới , Cây tre Việt Nam) 
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần , nhưng lần này tự nhiên thấy lạ . Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi , vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : hôm nay tôi đi học . 	 ( Thanh Tịnh , Tôi đi học ) 
1. Ví dụ : DÊu hai chÊm 
Đánh dấu lời đối thoại của Dế Mèn và Dế Choắt 
Đánh dấu lời dẫn trự