Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 76+77: Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

 + Thể loại : Ngâm khúc . 
 + Câu thơ viết bằng thể “ trường đoản cú ”, bản dịch thể “song thất lục bát ” 
 + Ngôn ngữ : nguyên tác ( Hán ) – bản dịch ( Nôm ) 
- Nội dung: 
 + Tố cáo chiến tranh phi nghĩa . 
 + Nỗi đau của người chinh phụ . 
 + Khát vọng hòa bình , khát vọng hạnh phúc lứa đôi . 
3. Đoạn trích : 
 a. Xuất xứ : Trích “ Chinh phụ ngâm ” ( bản dịch ) 
 b. Đại ý : 
 Đoạn trích diễn tả tình cảnh và tâm trạng của người chinh phụ có chồng đi chiến trận mãi không về . 
c. Chú thích : Sách giáo khoa trang 87, 88. 
d. Đọc diễn cảm đoạn trích : 
Đọc diễn cảm tám câu thơ đầu , em hãy cho biết tâm trạng của người chinh phụ diễn ra trong thời gian và không gian như thế nào ? 
II. Đọc – hiểu văn bản : 
1. Bối cảnh tâm trạng của người chinh phụ : 
 - Thời gian : 
 + Ngày - Đêm 
( dạo hiên , ngoài rèm ) ( đèn , hoa đèn , ) 
 + Đêm -> thức trắng năm canh nhớ chồng 
( Gà eo óc gáy sương năm trống ) 
 - Không gian : 
 + hiên vắng gắn bó nhiều kỉ 
 + ngồi rèm , trước gương niệm đôi lứa . 
 Thời gian , không gian làm nền cho tâm trạng của người chinh phụ . Nỗi nhớ chồng da diết của nàng . 
 2. Tâm trạng của người chinh phụ : 
 Đọc diễn cảm tám câu thơ tiếp , tâm trạng của người chinh phụ được tác giả miêu tả như thế nào ? Bằng những thủ pháp nghệ thuật gì? 
Chi tiết nào diễn tả hành động của người chinh phụ ? 
 - So sánh : 
 + khắc giờ = niên ( năm ) 
 + mối sầu = miền biển xa 
 Nỗi nhớ triền miên , trải dài theo bước đi thời gian , mênh mông rộng lớn như biển cả . 
 Tình yêu thương chồng sâu sắc , vô bờ . 
 - Từ láy : “ đằng đẵng ”, “ dằng dặc ” 
- Chi tiết : 
 + hương gượng đốt > < hồn mê mải 
 + gương gượng soi > < lệ lại châu chan 
 + gượng gảy ngón đàn > sợ tình chồng vợ chia lìa mãi mãi . 
 Nghệ thuật : lặp , đối ,  => những thú vui tao nhã , thói quen trang điểm giờ trở nên miễn cưỡng , gượng gạo . Mọi cố gắng của người chinh phụ đều vô nghĩa => Cô đơn , đau khổ tột cùng . 
 - Nỗi nhớ : diễn tả độc đáo , sáng tạo : 
 + Lãng mạn : nhờ gió xuân mang lời yêu thương chung thủy đến người chồng nơi biên ải. 
 + So sánh : “ nhớ chàng ” = “ đường lên bằng trời ” 
 -> chiều cao . 
 + Từ láy : “ đau đáu ” -> nỗi nhớ = niềm đau ( có tâm điểm ) => nhức nhối hơn -> độ sâu . 
 Tác giả cụ thể hóa nỗi nhớ của người chinh phụ bằng hai đại lượng thời gian và không gian , cho người đọc thấy những cung bậc phong phú , giàu sắc thái , đa diện , đa chiều của nỗi nhớ => Tài hoa 
NỖI NHỚ 
Thời gian 
Không gian 
Chiều dài 
Chiều rộng 
Chiều cao 
Chiều sâu 
Khát vọng hạnh phúc lứa đôi chính đáng nhưng mong manh , tuyệt vọng . 
III. Tổng kết : 
Câu hỏi 1 : Em hãy khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật đoạn trích ? 
Câu hỏi 2 : Cảm nhận của em về nỗi nhớ của người chinh phụ trong đoạn trích ? 
* Ghi nhớ : Sách giáo khoa trang 88. 
IV. Luyện tập : 
 Hãy vận dụng các biện pháp nghệ thuật tả tâm trạng của đoạn trích để viết một đoạn văn ( hoặc thơ ) ngắn miêu tả một nỗi buồn hay niềm vui của bản thân anh ( chị ). 
Ng ồi buồn nhặt lá vàng rơi 
Xếp thành bốn chữ đời tôi cô đơn 
V. Dặn dò : 
  Học thuộc lòng đoạn trích . Tập phân 
 tích bài thơ bằng lời văn của mình . 
  Làm các bài tập 1 trang 88 - Sgk . 
  Soạn bài : “ Trao duyên ” của Nguyễn Du . 
Giáp mặt rồi phút bỗng chia tay 
Bộ khơn bằng ngựa , thủy khơn bằng thuyền 
Múa gươm rượu tiễn chưa tàn 
Cảm ơn quý thầy cô và các em đã theo dõi 
bài giảng này !