Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 25: Chiếu cầu hiền

 Hình thành kiến thức 
Em hãy trình bày những hiểu biết của mình về tác giả Ngô Thì Nhậm ? 
 TƯỢNG ĐỒNG CỦA NGÔ THÌ NHẬM 
Đền thờ dòng họ Ngô Thì  Thanh oai , Thanh Trì , Hà Nội 
CHIẾU CẦU HIỀN  ( Cầu hiền chiếu ) Ngô Thì Nhậm 
I. Tìm hiểu chung : 
 1. Tác giả : 
2. Tác phẩm 
 a. Hoàn cảnh sáng tác: 
“ Chiếu cầu hiền ” được viết vào khoảng năm 1788- 1789, nhằm thuyết phục sĩ phu Bắc Hà ra cộng tác với triều đại Tây Sơn 
* Hoạt động 2: Hình thành kiến thức 
b. Thể loại : Chiếu 
- Là loại công văn hành chính thời phong kiến được Vua dùng để ban lệnh xuống cho bề tôi , cáo thị với dân chúng 
c. Bố cục : 3 phần 
- Phần 1: Từ đầu ....người hiền vậy 
-> Quy luật xử thế của người hiền 
- Phần 2: Tiếp theo .. của trẫm hay sao 
-> Cách ứng xử của hiền tài Bắc Hà và nhu cầu của đất nước 
- Phần 3 : còn lại 
-> Đường lối,chính sách cầu hiền của vua Quang Trung 
Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài chiếu ? 
Chiếu là gì ? 
Nêu bố cục bài chiếu ? 
CHIẾU CẦU HIỀN  ( Cầu hiền chiếu ) Ngô Thì Nhậm 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc - hiểu : 
1. Quy luật xử thế của người hiền 
* Mở đầu bằng hình ảnh so sánh 
- Người hiền - ngôi sao sáng  ; 
- Thiên tử - sao Bắc Thần ( tức Bắc Đẩu ) 
→ Trân trọng vai trò của người có tài , có đức 
Tác giả đã so sánh người hiền và thiên tử với những hình ảnh nào ? 
Hình ảnh so sánh đó có ý nghĩa gì ? 
* Lập luận 
- Sao sáng ắt chầu về ngôi Bắc Thần ( Thiên Tử ) -> Quy luật tự nhiên 
- Người hiền tài phải quy thuận về với vua , phụng sự cho vua -> quy luật xử thế 
* Nêu phản đề : 
* Hoạt động 2: Hình thành kiến thức 
 + Nếu : Che mất ánh sáng , giấu đi vẻ đẹp 
 Có tài mà không được đời dùng 
+ Thì : Không phải ý trời sinh ra người hiền vậy 
Tác giả còn nêu lên phản đề gì để nói đến tác dụng của người hiền ? 
Có tài mà không được đời dùng là trái với ý trời , trái với quy luật cuộc sống , phụ lòng người . 
CHIẾU CẦU HIỀN  ( Cầu hiền chiếu ) Ngô Thì Nhậm 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Đọc - hiểu : 
1. Quy luật xử thế của người hiền 
* Lập luận 
* Mở đầu bằng hình ảnh so sánh 
* Nêu phản đề : 
→ D ẫn ý từ luận ngữ của Khổng Tử 
 - Đã tạo nên tính chính danh cho bài chiếu . 
- Đã đánh trúng vào tâm lí sĩ phu Bắc Hà 
- Vua Quang Trung là người có học vấn và am hiểu sách Thánh hiền 
* Hoạt động 2: Hình thành kiến thức 
( Thảo luận nhóm , theo tổ ) 
 Tại sao tác giả lại mượn lời của Khổng Tử ? Cách nói như thế có ý nghĩa gì ? 
=> Lời mở đầu trang trọng , có ấn tượng , tác động mạnh đến người nghe ( sĩ phu Bắc Hà ) 
CHIẾU CẦU HIỀN  ( Cầu hiền chiếu ) Ngô Thì Nhậm 
* Hoạt động 3: LUYỆN TẬP 
 2. Mục đích của Chiếu cầu hiền là : 
 A. Kêu gọi các tầng lớp nhân dân dốc sức vì đất nước . 
 B. Chiêu dụ trí thức cả nước ủng hộ Tây Sơn . 
 C. Thuyết phục sĩ phu Bắc Hà cộng tác với Tây Sơn . 
 D. Thông báo rộng rãi chiến thắng của Tây Sơn 
 1. Tác phẩm " Chiếu cầu hiền " của Ngô Thì Nhậm thuộc loại văn gì ? 
 A. Tự sự 
 B. Trữ tình 
 C. Nghị luận 
 D. Kịch 
3. Trong phần mở đầu chiếu cầu hiền , tác giả ví người hiền như sao sáng trên trời và quy luật của tinh tú là chầu về ngôi “ Bắc Thần ”. “ Bắc Thần ” tượng trưng cho : 
Tổ quốc 
Thiên tử(vua ) 
Triều đình 
Nhân dân 
CHIẾU CẦU HIỀN  ( Cầu hiền chiếu ) Ngô Thì Nhậm 
* Hoạt động 3: LUYỆN TẬP 
 5. Ngô Thì Nhậm dẫn luận ngữ của Khổng Tử có tác dụng gì ? 
Tạo tính chính danh cho bài chiếu 
Đánh trúng vào tâm lý của sĩ phu Bắc Hà 
Cho biết Quang Trung là vị vua có học vấn và am hiểu sách thánh hiền 
Tất cả các phương án trên đều đúng 
 4. Phần đầu bài chiếu , tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào ? 
So sánh 
Nhân hóa 
Phép điệp 
Phép đối 
CHIẾU CẦU HIỀN  ( Cầu hiền chiếu ) Ngô Thì Nhậm 
* Hoạt động 4: VẬN DỤNG, MỞ RỘNG 
Câu 1: Theo em , hiền tài có vị trí , vai trò như thế nào trong  công cuộc xây dựng đất nước hiện nay? Ngay từ bây giờ và mai sau bản thân em sẽ làm những gì để thực sự trở thành người hiền tài của đất nước ? 
Câu 2: Giả sử em có 1 người bạn đã từng đạt giải olympic