Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 41: Chữ người tử tù

nh diện nghệ thuật : Họ là tri kỷ, tri âm đều yêu cái đẹp. 
1. Tình huống truyện 
- Gặp nhau nơi tù ngục 
+ Tên đại nghịch cầm đầu cuộc 
 nổi loạn. 
+ Viên quản ngục - đại diện cho 
nhà tù. 
Huấn Cao 
Quản ngục 
=> Tình thế éo le, tạo kịch tính cho câu chuyện. 
+ Đại diện cho cái đẹp. . 
+ Có sở thích yêu cái đẹp. 
+ Tên đại nghịch cầm đầu cuộc 
 nổi loạn. 
+ Đại diện cho cái đẹp. . 
2. Nhân vật Huấn Cao 
a. Một nho sĩ tài hoa 
- “nét chữ vuông tươi tắn nó nói lên cái hoài bão tung hoành của một đời con người” 
- Khắp vùng tỉnh Sơn đều khen: “tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp”. 
- Lời ngợi ca của QN: “Chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm”. 
- Lời mong ước của QN: “có được chữ ông Huấn mà treo là có một báu vật trên đời ”. 
 Tài năng hiếm có t r ong nghệ thuật viết thư pháp 
* Chữ Hán và nghệ thuật thư pháp 
- Chữ Hán (chữ nho): là chữ tượng hình, viết bằng bút lông mực tàu. 
- Nghệ thuật thư pháp là nghệ thuật viết chữ đẹp. 
=> Qua nét chữ phần nào có thể thấy được tài năng , tâm hồn, ước mơ, khát vọng của người viết. 
CHỮ CHÂN PHƯƠNG 
CHỮ CÁCH ĐIỆU 
CHỮ MÔ PHỎNG 
CHỮ THƯ HỌA 
Thư pháp bài “Khuê oán” 
CHỮ TẠO HÌNH 
b. Tâm hồn trong sáng 
+ vì “cảm cái tấm lòng biệt nhỡn liên tài” của VQN HC cảm động, cho chữ. 
+ “Tính ông vốn khoảnh, trừ chỗ tri kỉ, ông ít chịu cho chữ .” 
 chính trực, trọng nghĩa . 
+ “ không vì vàng ngọc hay quyền thế mà ép mình viết câu đối” 
=> Lẽ sống của HC : Không được phụ tấm lòng cao đẹp của người khác. 
 khinh lợi, sống thanh cao. 
 cho chữ những người biết trân trọng cái tài và yêu quý cái đẹp. 
c. Hiên ngang , bất khuất 
+ Câu trả lời quản ngục: “ Ta muốn người đừng đặt chân vào đây “ 
 Sự khinh bạc, không sợ kẻ có quyền . 
+ Thái độ trước cái chết: “Đến cái cảnh chết chém ông còn chẳng sợ nữa là” 
 không sợ chết, xem thường, khinh bỉ giai cấp thống trị. 
+ Hành động: “ lạnh lùng chúc mũi gông thuỳnh một cái” 
 Thái độ ngạo mạn, không sợ gì. 
+ Hành động khi được biệt đãi: thản nhiên không lấy làm trọng 
 Phong thái tự do, ung dung. 
+ Hành động: dám đứng lên chống lại triều đình mà ông căm ghét. 
=> Hiên ngang, bất khuất trước cái xấu, cái ác nhưng mềm lòng trước cái thiện, cái đẹp. 
Nhân vật Huấn Cao 
Nho sĩ tài hoa 
Tâm hồn trong sáng 
Hiên ngang, bất khuất 
Nhân vật lý tưởng có sự kết hợp hài hòa giữa 
tâm - tài, đẹp - thiện . 
* Quan niệm thẩm mĩ của nhà văn 
 Cái đẹp và cái thiện không thể tách rời nhau. 
- Một nhân cách cao đẹp là sự thống nhất giữa cái tâm và cái tài. 
 Là quan niệm thẩm mĩ, tiến bộ. 
* Thái độ của nhà văn 
- Yêu mến, ca ngợi Huấn Cao. 
- Gián tiếp thể hiện sự tiếc nuối những người như ông Huấn. 
Thể hiện kín đáo tình cảm yêu mến, trân trọng những giá trị văn hoá truyền thống. 
 Tinh thần dân tộc, lòng yêu nước kín đáo của nhà văn. 
3. Nh©n vËt qu¶n ngôc 
* Tr­íc khi HuÊn Cao bÞ gi¶i ®Õn ®Ò lao : 
+ B¶o ngôc tèt quÐt dän l¹i buång giam. 
 Bµy tá t×nh c¶m kÝn ®¸o víi HuÊn Cao. 
+ DÆn lÝnh canh phßng. 
 Lµ ng­êi tËn tuþ vµ cã tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc. 
+ Cã së thÝch cao ®Ñp: chơi chữ. 
 Yêu cái đẹp. 
* Khi gÆp HuÊn cao : 
 + Lµm tr¸i víi phong tôc nhËn tï hµng ngµy : nh×n tï nh©n víi cÆp m¾t hiÒn lµnh, lßng kiªng nÓ. 
 + BiÖt nhìn riªng víi HuÊn Cao : 
 . D©ng r­îu thÞt. 
 . BÞ khinh b¹c vÉn ©n cÇn chu ®¸o, kh«ng tr¶ thï. 
 . Lêi nãi cung kÝnh, lÔ ®é. 
 . Khi nghe tin HuÊn Cao bÞ gi¶i vµo kinh, mÆt t¸i nhît ®i. 
* Khi ®­îc HuÊn cao cho ch÷: 
Khóm nóm, tr©n träng c¸i ®Ñp. 
* Khi nghe lêi khuyªn cña HuÊn Cao : 
 Qu¶n ngôc c¶m ®éng, nhËn thøc vµ bÞ HuÊn Cao c¶m phôc: “KÎ mª muéi nµy xin b¸i lÜnh”. 
=> Có tâm hồn nghệ sĩ, say mê và quý trọng cái đẹp. 
 => Có tấm lòng biết giá người ngay ., cảm phục tài năng và nhân cách HC. 
* Quan niệm của tác giả 
+ Trong mỗi con người đều ẩn chứa tâm hồn yêu cái đẹp, cái tài. 
+ Có khi, có lúc cái đẹp tồn tại ở trong môi trường của cái ác, cái xấu. 
4. C¶nh cho ch÷ 
Kh«ng gian: Buång tèi chËt hÑp, Èm ­ít, t­êng ®Çy m¹ng nhÖn, ®Êt bõa b·