Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 87: Chiều tối

ngủ , 
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không ; 
Cô em xóm núi xay ng ô tối , 
Xay hết , lò than đã rực hồng . 
 ( Người dịch : Nam Trõn ) 
暮 
Mộ 
Chiều tối 
- Câu 2: 
Bỏ ch ữ “cô” 
Chữ “mạn mạn” dịch là “ nhẹ ” 
Câu 3:+ Bản dịch thêm ch ữ “ tối ” 
 + Chữ “ thiếu nữ” dịch là “ cô em ” 
Dịch chưa sát 
 2. Thể th ơ: Thất ngôn tứ tuyệt Đư ờng luật 
 3. Bố cục : 
 - Hai câu đ ầu : Bức tranh thiên nhiên buổi chiều muộn 
 Hai câu cuối : Bức tranh đ ời sống con người 
II. Đọc hiểu văn bản 
1. So sánh nguyên tác với bản dịch th ơ. 
Chiều tối 
( Mộ ) 
- Hồ Chí Minh 
I. Tiểu dẫn 
III. Tìm hiểu bài th ơ 
1. Bức tranh thiên nhiên buổi chiều tối 
- Đ iểm nhìn : Bầu trời 
Chiều tối 
( Mộ ) 
- Hồ Chí Minh 
_ Hình ả nh 
Cánh chim 
Chòm mây 
I. Bức tranh thiên nhiên buổi chiều tối 
Chiều tối 
( Mộ ) 
- Hồ Chí Minh 
- Chim mỏi : mang tâm trạng con người 
 + Chim mỏi mệt sau một ngày vất vả kiếm sống 
 + Người tù mỏi mệt sau một ngày bị đày ải 
Sự hoà hợp , cảm thông giữa tâm hồn nh à th ơ và cảnh vật thiên nhiên 
- Chim về rừng 
Về với cuộc sống hàng ngày gần gũi 
Gắn bó với hiện thực , sự sống 
Quan niệm : Cái đ ẹp là ở phía sự sống 
* Hình ả nh : “ chim bay về tổ ” 
Ư ớc lệ , cổ đ iển 
I. Hai câu đ ầu : Bức tranh thiên nhiên buổi chiều tối 
Chiều tối 
( Mộ ) 
- Hồ Chí Minh 
* Hình ả nh : “ chòm mây ” 
“mạn mạn” : lững lờ chầm chậm trôi 
phong thái ung dung, thanh thản 
“ độ thiên không ” : giữa bầu không 
không gian cao rộng , trong trẻo , êm ả 
“cô vân ” : lẻ loi 
gợi buồn 
Hình ả nh th ơ vừa biểu hiện không gian vừa biểu hiện tâm trạng 
B. Tìm hiểu bài th ơ 
I. Bức tranh thiên nhiên buổi chiều tối 
Chiều tối 
( Mộ ) 
- Hồ Chí Minh 
A. Tìm hiểu chung 
 chấm phá, tả cảnh ngụ tình , lấy đ iểm tả diện 
Không gian bao la, yên tĩnh 
Tâm hồn êm ả, th ư thái 
Nội dung 
Thiờn nhiờn vựng sơn cước đẹp nhưng thoỏng chỳt buồn 
Con người : ung dung thư thỏi , nghị lực phi thường 
Tỡnh yờu thiờn nhiờn mà chiều sõu là tỡnh yờu sự sống 
Nghệ thuật 
III. Tìm hiểu bài th ơ 
1. Bức tranh thiên nhiên buổi chiều tối 
Chiều tối 
( Mộ ) 
- Hồ Chí Minh 
2: Bức tranh đ ời sống con người 
Đ iểm nhìn : mặt đ ất 
Hình ả nh Cô gái xay ng ô 
 Lò than rực hồng 
* Hình ả nh : “ Thiếu nữ xóm núi xay ng ô” 
 Con người : thiếu nữ xóm núi chủ thể , trung tâm của bức tranh 
- Công việc : Xay ng ô Vất vả nặng nhọc 
 Hình ả nh con người trong lao đ ộng : Trẻ trung , khoẻ mạnh, sống đ ộng 
 Hoài Thanh : “ Đ ó là hình ả nh tuyệt đ ẹp về cuộc đ ời lao đ ộng vất vả mà vẫn ấm cúng vẫn đá ng quý đá ng yêu ”. 
 Quan niệm : Cái đ ẹp là ở cuộc sống lao đ ộng 
III. Tìm hiểu bài th ơ 
1. Hai câu đ ầu : Bức tranh thiên nhiên buổi chiều tối 
Chiều tối 
( Mộ ) 
- Hồ Chí Minh 
2. Hai câu kết : Bức tranh đ ời sống con người 
* Hình ả nh : “ Thiếu nữ xóm núi xay ng ô” 
- Hồ Chí Minh quên cảnh ngộ của mình , quan tâm , chia sẻ , cảm thông với cuộc sống nhọc nhằn , vất vả của người dân nghèo . 
 => Lòng yêu thương con người 
 - Điệp cuối đầu “ma bao túc ”- “ bao túc ma hoàn ” : 
 + Nhịp tuần hoàn , sự nhịp nhàng , uyển chuyển trong đ ộng tác xay ng ô 
 + Cô gái chăm chỉ , cần mẫn với công việc 
III. Tìm hiểu bài th ơ 
1. Hai câu đ ầu : Bức tranh thiên nhiên buổi chiều tối 
Chiều tối 
( Mộ ) 
- Hồ Chí Minh 
2. Hai câu kết : Bức tranh đ ời sống con người 
* Hình ả nh : “ Thiếu nữ xóm núi xay ng ô” 
 Nguyên tác không nói đ ến ch ữ tối mà trời tối tính hàm súc trong th ơ Đư ờng 
 “ Nguyên văn không nói đ ến tối mà tự nhiên nói đ ến . Thời gian trôi dần theo cánh chim và làn mây , theo những vòng xoay của cối ng ô, quay quay mãi  và đ ến khi cối xay dừng lại th ì lò đã rực hồng tức trời tối , trời tối th ì lò rực lên ” 
Lê Trí Viễn 
III. Tìm hiểu bài th ơ 
1. Hai câu đ ầu : Bức tranh thiên nhiên buổi chiều tối 
Chiều tối 
( Mộ ) 
- Hồ Chí Minh 
2. Hai câu kết : Bức tranh đ ời sống con người 
* Hình ả nh : “ Thiếu nữ xóm núi xay ng ô” 
 * Hình ả nh : “ lò than rực hồng ” 
Lò than rực hồng