Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tuần 1: Vào phủ Chúa Trịnh (Trích: “Thượng kinh kí sự”)

ất : Yêu nước, trách nhiệm nhân ái. 
 d. Năng lực: Tự học và tự chủ, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực ngôn ngữ và văn học. 
2. Đối tượng học sinh 
 Số lượng: 14 0 học sinh 
 Lớp: 11A1 ; 11D1 ; 11D4 
 Khối lớp: 11 
B. NỘI DUNG BÀI HỌC 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Lê Hữu Trác (1724 – 1791) 
 - Hiệu là Hải Thượng Lãn Ông. 
 - Là một danh y không chỉ chữa bệnh mà còn soạn sách và mở trường dạy nghề thuốc để truyền bá y học. Là nhà văn, nhà thơ với những đóng góp đáng ghi nhận cho VH nước nhà 
 - Tác phẩm chính: “Hải thượng y tông tâm lĩnh ” gồm 66 quyển, sọa n trong 40 năm là công trình nghiên cứu y học xuất sắc nhất thời trung đại. 
2. Tác phẩm 
 Thượng kinh kí sự 
 - Là tập kí sự bằng chữ Hán, hoàn thành năm 1783 xếp cuối cuốn bộ “Hải thượng y tông tâm lĩnh ” . 
Thể loại: Kí sự 
- Nội dung: Tả quang cảnh ở kinh đô, cuộc sống xa hoa của phủ chúa Trịnh và quyền uy thế lực nhà chúa... 
3. Vị trí đoạn trích: 
 Cảnh LHT vào phủ bắt mạch kê đơn cho Trịnh Cán 
 II. Đọc hiểu văn bản: 
 1. Đọc hiểu khái quát 
 - Đọc 
 - Bố cục 
 + Giới thiệu sự kiện. 
 + Quang cảnh và cung cách sinh 
 hoạt nơi phủ chúa. 
 + Chuyện bắt mạch kê đơn 
 cho Thái tử. 
 2. Đọc hiểu chi tiết: 
 a. Giới thiệu sự kiện: 
 - Thời gian : Sáng tinh mơ mồng 1 tháng 2 
 - Sự kiện : Có Thánh chỉ triệu vào phủ chầu ngay... 
=> Cách giới thiệu tự nhiên, chân thực, rõ ràng, chính xác -> tạo độ tin cậy cao - đặc điểm của thể kí. 
b . Quang cảnh trong phủ chúa: 
* Ngoại phủ: 
 - Phải đi qua nhiều lần cửa, ở mỗi cử a đều có vệ sĩ canh gác, ai muốn ra vào phải có thẻ, người truyền báo rộn ràng... 
- Vườn hoa: cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa... 
- Khuôn viên: C ó điếm Hậu mã quân túc trực . (trạm), cây lạ lùng, hòn đá kì lạ... Kiểu cách thật là xinh đẹp... 
 -> Cảnh đẹp thơ mộng, trang nghiêm, đầy uy quyền của nhà Chúa. 
 Tác giả nhận xét : cảnh giàu sang khác hẳn người thường, C ả trời N am sang nhất là đây. Khác nào ngư phủ Đào nguyên thưở nào. 
Nội phủ : 
 Đại đường, Quyển bồng, Gác tía, đồ nghi trượng sơn son thếp vàng... 
-> Những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy. 
* Nội cung thế tử ở : 
Phải đi qua năm sáu lần trướng gấm, tối om 
Trong phòng thắp nến, hương hoa ngào ngạt, có sập thếp vàng, ghế rồng sơn son thếp vàng, người hầu hạ, cung nhân chầu chực, xúm xít... 
=> Chốn thâm nghiêm, kín cổng cao tường, t ráng lệ, xa hoa lộng lẫy nhưng k hông khí ngột ngạt, tù đọng, thiếu sinh khí. 
C. Cung c ách sinh hoạt ở trong phủ chúa: 
- Cách tiếp đón: V ào phủ phải có thánh chỉ -> trang nghiêm 
L ời lẽ, hành động phải cung kính, lễ phép. (lạy...). 
- Đồ ăn: của ngon, vật lạ, mâm vàng chén bạc -> T ác giả mỉa mai, châm biếm: Tôi bấy giờ mới biết cái phong vị của nhà đại gia . 
 Phòng ở của Thế tử : Tối om, đông đảo người phục vụ , Thế Tử mới 5,6 tuổi mà cũng có phi tần chầu chực... 
Cảnh sống xa hoa nhưng ngột ngạt thiếu sinh khí 
=> ăn chơi hưởng lạc của nhà chúa và uy quyền tột đỉnh. 
d. Thái độ của nhân vật tôi – tác giả LHT trước cuộc sống nơi phủ chúa và khi chữa bệnh cho Trịnh Cán 
* Cách nhìn, thái độ của LHT với cuộc sống ở phủ chúa 
 Ngạc nhiên -> khen cái đẹp, cái sang nơi phủ chúa: Cảnh giàu sang của vua chúa khác hẳn người thường, “Cả trời Nam sang nhất ...”, ... Đồ đạc nhân gian chưa từng thấy , Phong vị của nhà đại gia... 
 Thái độ thờ ơ, dửng dưng trước những quyến rũ vật chất nơi đây . Không đồng tính với cuộc sống quá no đủ, tiện nghi sang trọng nhưng thiếu khí trời và không khí tự do . 
> Thái độ mỉa mai, châm biếm. 
* . Thái độ khi chữa bệnh cho Thế Tử của tác giả 
- Có sự mâu thuẫn, giằng co: 
+ Hiểu căn bệnh, biết cách chữa trị nhưng sợ chữa có hiệu quả ngay sẽ được chúa tin dùng, bị công danh trói buộc. 
+ Muốn chữa cầm chừng nhưng lại sợ trái với lương tâm, y đức, sợ phụ lòng cha ông. 
- Cuối cùng phẩm chất, lương tâm của người thầy thuốc đã thắng. Ông gạt sang một bên sở thích cá nhân để làm tròn trách nhiệm. 
 Là một thầy thuốc giỏi,