Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Văn bản: Chí phèo - Cao Văn Cẩn

b. Những thay đổi sau khi gặp thị Nở 
“ Khi Chí Phèo mở mắt thì trời sáng đã lâu. Mặt trời chắc đã lên cao, và nắng bên ngoài chắc là rực rỡ. Cứ nghe chim ríu rít bên ngoài đủ biết. Nhưng trong cái lều ẩm thấp vẫn hơi lờ mờ Nhưng bây giờ thì hắn tỉnh. Hắn bâng khuâng như tỉnh dậy, hắn thấy miệng đắng, lòng mơ hồ buồn. Người thì bủn rủn, chân tay không buồn nhấcHắn sợ rượu cũng như những người ốm thường sợ cơm. Tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá! Có tiếng cười nói của những người đi chợ. Anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá. Những tiếng quen thuộc ấy hôm nào chả có. Nhưng hôm nay hắn mới nghe thấyChao ôi là buồn!” 
“Hình như có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ . Chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải. Chúng lại bỏ một con lợn nuôi để làm vốn liếng. Khá giả thì mua dăm ba sào ruộng làm”. 
“Tỉnh dậy hắn thấy hắn già mà vẫn còn cô độc . Buồn thay cho đời!... Hắn đã tới cái dốc bên kia của đời. Ở những người như hắn, chịu đựng biết bao nhiêu là chất độcmột trận ốm có thể gọi là dấu hiệu báo rằng cơ thể đã hư hỏng nhiềuChí Phèo hình như đã trông trước thấy tuổi già của hắn, đói rét và ốm đau, và cô độc, cái này còn đáng sợ hơn đói rét và ốm đau. ” 
Chí Phèo tỉnh dậy, tỉnh rượu 
Nhìn và phán đoán: 
 cái lều ẩm 
 thấp vẫn chỉ 
hơi 
lờ mờ 
Suy nghĩ 
Quá khứ: ao ước  
Hiện tại: 
+ già rồi 
+ cô độc 
+ sang bên kia cái dốc cuộc đời 
Tương lai : 
+ tuổi già 
+ đói rét 
+ cô độc, ốm đau - sợ nhất là cô độc 
Sống dậy 
 ý thức về bản thân 
Nhận thức thế giới bên ngoài 
Sống dậy những cảm xúc 
Bước đầu của sự hồi sinh 
Nghe : tiếng 
 chim 
hót , tiếng 
 cười nói, tiếng 
 gõ 
m ái 
 chèo 
Cảm giác : miệng đắng  
lòng 
m ơ hồ 
buồn  
r ùng mình 
 sợ rượu 
 NHÓM 3,4 
Tâm trạng của Chí Phèo đã thay đổi như thế nào sau khi nhận bát cháo hành từ thị Nở? 
NỘI DUNG 
HÌNH THỨC 
“ Hết ngạc nhiên thì hắn thấy mắt mình hình như ươn ướt . Bởi vì lần này là lần thứ nhất hắn được một người đàn bà choHắn nhìn bát cháo bốc khói mà bâng khuâng Hắn vừa vui, vừa buồn. Và một cái gì nữa như là ăn năn. Trời ơi. Cháo mới thơm làm sao! Hắn húp một húp và nhận ra rằng: những người suốt đời không ăn cháo hành không biết rằng cháo hành ăn rất ngon. Nhưng tại sao mãi đến tận bây giờ hắn mới nếm mùi vị cháo ? Hắn nhớ đến bà ba, cái con quỷ cái hay bắt hắn bóp chân ” 
“Trời ơi! Hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hòa với mọi người biết bao! Thị Nở sẽ mở đường cho hắn. Thị có thể sống yên ổn với hắn thì sao người khác lại không thể được Hắn băn khoăn nhìn thị Nở như thăm dò. Thị vẫn im lặng , cười tin cẩn. Hắn thấy tự nhiên nhẹ người. Hắn bảo thị: 
Giá cứ thế này mãi thì thích nhỉ? 
 Bằng một cái giọng nói và một vẻ mặt rất phong tình theo ý hắn, hắn bảo thị: 
- Hay là mình sang đây ở với tớ một nhà cho vui”. 
Diễn biến 
 tâm lí Chí Phèo khi 
ăn cháo hành 
Cảm xúc 
Ngạc nhiên, 
xúc động 
Cảm nhận 
hương vị 
cháo 
Ăn năn 
Nhớ đến 
 “bà ba” 
Suy nghĩ 
Muốn làm hòa 
Thèm lương thiện 
Tỏ tình với thị 
Khát khao 
 Sống dậy cảm xúc, ý thức, lương tri, khát vọng 
 Những thay đổi sau khi gặp thị Nở 
TỈNH RƯỢU 
TỈNH NGỘ 
Cảm nhận cuộc sống xung quanh 
Nhận ra cuộc đời mình: quá khứ - hiện tại và tương lai 
NGẠC NHIÊN, XÚC ĐỘNG 
Lần đầu tiên được chăm sóc, yêu thương 
ƯỚC MƠ, KHAO KHÁT 
Hạnh phúc và hoàn lương 
Ngòi bút miêu tả tâm lý tài tình, sắc sảo của Nam Cao 
 Ý nghĩa quá trình thức tỉnh 
Ca ngợi vẻ đẹp nhân vật, vai trò tình yêu thương 
Khẳng định 
 niềm tin vào giá trị con người 
Trân trọng khát vọng 
hạnh phúc, tình yêu 
Tố cáo 
xã hội 
Giá trị nhân đạo 
 V ới quá trình hoàn lương của Chí, Nam Cao đã gieo vào lòng người đọc niềm tin vững chắc vào bản chất tốt đẹp của con người. Và như thế những trang văn của ông đã thực hiện một cách xuất sắc chức năng hướng thiện, hướng người đọc đến những điều tốt đẹp. 
 Trăng nở nụ cười   Đâu Thị Nở, đâu Chí Phèo  Đâu làng Vũ Đại đói nghèo Nam Cao  Vẫn vườn chuối gió lao xao  Sông Châu vẫn chảy nôn nao mạn thuyền  Ả ngớ ngẩn  Gã khùng đ