Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 10: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc - Doãn Thị Đông

tác 
+ Phạm Văn Đồng viết bài “Nguyễn Đình Chiểu ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc” nhân dịp kỉ niệm 75 năm ngày mất của Nguyễn Đình Chiểu (3.7.1963). Tác phẩm được đăng trên tạp chí văn học tháng 7 năm 1963 
+ 1963 là một thời điểm đặc biệt trong lịch sử dân tộc. Cuộc chiến tranh chống Mỹ đang ở giai đoạn ác liệt và hào hùng. 
- Ý nghĩa tác phẩm: Ôn lại tư tưởng Nguyễn Đình Chiểu, hồi tưởng lại những áng văn thơ yêu nước của ông nhằm động viên, bồi dưỡng niềm tự hào về quá khứ, củng cố tinh thần yêu nước trong thế hệ con người Việt Nam thời chống Mỹ 
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC 
Sinh viên học sinh xuống đường 
Phong trào đấu tranh đô thị Sài Gòn trước 1975 
II. Tìm hiểu văn bản 
1.Bố cục- hệ thống luận điểm 
Phần một: đặt vấn đề. Từ đầu đến “...đất nước chúng ta” 
=> Nêu luận điểm trung tâm của bài viết: “Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu đáng lẽ phải sáng tỏ hơn nữa trên bầu trời văn nghệ dân tộc nhất là lúc này” 
- Phần hai: Giải quyết vấn đề. Tiếp theo đến “...văn hay của Lục Vân Tiên” 
+ Luận điểm 1: Cuộc đời và thơ văn Nguyễn Đình Chiểu là của một chiến sĩ hi sinh phấn đấu vì một nghĩa lớn. 
 + Luận điểm 2: Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu làm sống lại trong tâm trí của chúng ta phong trào kháng Pháp oanh liệt và bền bỉ của nhân dân Nam Bộ từ 1860 về sau. 
- Phần 3: Kết thúc vấn đề (đoạn còn lại): kết luận, đánh giá vị trí của Nguyễn Đình Chiểu trong văn học dân tộc 
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC 
Câu hỏi: em hãy phân bố cục văn bản và gọi ra những luận điểm chính 
+ Luận điểm 3: Truyện Lục Vân Tiên, tác phẩm lớn nhất của Nguyễn Đình Chiểu, tác phẩm có tầm ảnh hưởng sâu rộng trong dân gian Nam Bộ 
Câu hỏi: Em có nhận xét gì về lập luận của bài viết? 
Nguyễn Đình Chiểu vì sao có ánh sáng khác thường 
Ánh sáng khác thường 
Trong cuộc đời 
Và quan niệm 
Thơ văn 
Ánh sáng khác thường 
 trong thơ văn 
Yêu nước 
Ánh sáng khác thường 
Trong “Lục Vân Tiên” 
Vẻ đẹp nhân cách và vị trí Nguyễn Đình Chiểu trong văn học dân tộc 
-> Bố cục tác phẩm rõ ràng, lập luận chặt chẽ,các luận điểm triển khai đều bám sát vào vấn đề trung tâm của bài viết đã nêu từ phần đặt vấn đề 
II. Tìm hiểu văn bản 
2. Phần đặt vấn đề 
Luận điểm bao trùm:” Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu, một nhà thơ lớn của nước ta, đáng lẽ phải sáng tỏ hơn trong bầu trời dân tộc, nhất là trong lúc này” 
+ đặt vấn đề một cách trực tiếp, sáng rõ, khúc chiết và hình ảnh 
+ Nguyễn Đình Chiểu là một “ngôi sao” trong văn nghệ dân tộc. Ở thời điểm này chúng ta phải tìm hiểu và đề cao hơn nữa giá trị mọi mặt của “ngôi sao” ấy 
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC 
Câu hỏi: Nhận xét về cách đặt vấn đề, nêu luận điểm? Tác giả đặt vấn đề gì? 
II. Tìm hiểu văn bản 
2. Phần đặt vấn đề 
 Câu hỏi: Sau khi đặt vấn đề, nêu luận điểm, tác giả triển khai vấn đề ra sao? Theo tác giả, lí do gì khiến ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu chưa sáng tỏ hơn trong bầu trời văn nghệ dân tộc? 
- +Nguyễn Đình Chiểu là “vì sao có ánh sáng khác thường”- là một hiện tượng độc đáo, thơ văn Nguyễn Đình Chiểu có vẻ đẹp riêng không dễ nhận ra. 
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC 
-Triển khai bằng thao tác giải thích: 
+ Từ xưa đến nay, trong nghiên cứu, tìm hiểu về Nguyễn Đình Chiểu thì: 
Một số người chỉ biết Nguyễn Đình Chiểu là tác giả của “Lục Vân Tiên” mà hiểu “Lục Vân Tiên” cũng còn khá thiên lệch 
 Còn rất ít biết về thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu 
-> Hoàn toàn thuộc về khách quan, phía “Người nhìn”- người tiếp nhận 
-> Yêu cầu chúng ta phải thay đổi cách nhìn, phải nhìn nhận một cách chăm chú, tức phải nghiên cứu một cách kĩ lưỡng mới thấy được giá trị mọi mặt của sáng tác Nguyễn ĐìnhChiểu 
II. Tìm hiểu văn bản 
3. P hần giải quyết vấn đề 
 Câu hỏi:Với quan điểm “phải chăm chú nhìn mới thấy”, Phạm Văn Đồng đã “thấy” sáng lên những vẻ đẹp nào trong cuộc đời, sáng tác Nguyễn Đình Chiểu? 
- Đời sống và hoạt động của Nguyễn Đình Chiểu