Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 71+72: Người lái đò sông Đà

Phong cách: 
NGÔNG 
Thảo luận nhóm 
“Ngông” ở đây thực chất là biểu hiện những đặc điểm gì trong phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân ? 
Thể hiện một nhân cách nghệ sỹ tài hoa, uyên bác, khao khát đi tìm cái đẹp và cái thật. 
Văn chương tự do, phóng túng, ý thức sâu sắc về cái tôi cá nhân. 
Phát hiện 
con người và cảnh vật ở phương diện văn hóa nghệ thuật, tài hoa nghệ sĩ. . 
NGÔNG 
Phong cách nghệ thuật 
	 Nguyễn Tuân xứng đáng được xem là một nghệ sĩ lớn, một nhà văn hoá lớn 
 - Thể loại : 
- Hoàn cảnh ra đời : 
Đây là thành quả của Nguyễn Tuân trong chuyến đi gian khổ và hào hứng tới miền Tây Bắc rộng lớn, xa xôi (1958) Được in trong tập “Sông Đà” ( 1960) 
=> Tác phẩm tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân 
2. Tác phẩm: 
Tùy bút 
Chúng thủy giai Đông tẩu 
Đà giang độc Bắc lưu 
Dòng sông có hướng chảy độc đáo, đi ngược với quy luật tự nhiên. Sông Đà có tính cách độc đáo, riêng biệt. 
Chúng thủy giai đông tẩu – Đà giang độc bắc lưu” 
 (thơ Nguyễn Quang Bích) 
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1. Nội dung: 
1.1. Hình tượng Sông Đà: 
Tính cách hung bạo: 
Thể hiện ở: 
Không gian âm u, hiểm trở, nhiều vách đá: “những cảnh đá bờ sông cái yết hầu” 
- Những thác nước dữ dội “dài hàng cây sốsuốt năm” 
Bờ đá dựng vách thành 
- Những cái hút nước đầy nguy hiểm “giống nhưmóng cầu” 
- 
Nghệ thuật nhân hóa “nước ở đây thở.bị sặc” những dòng nước như những con thủy quái muốn gây nguy hiểm cho con người 
Nhiều thác nước nguy hiểm “còn xa lắmbùng bùng”. 
Đá “sóng bọt đã trắng xóa cả một chân trời đá”; những hòn đá lập lờ cạm bẫy, đá chìm đá nổi trên sông 
 Miêu tả rất đặc biệt (âm thanh nhiều cung bậc, liên tưởng, tưởng tượng đôc đáo), sông nước sống động như một sinh thể, dữ dội tột cùng 
Ba trận thủy chiến trên SĐ 
 Sông Đà 
Vòng 1: bốn cửa tử, một cửa sinh lệch về tả ngạn, liên tiếp gây nguy hiểm cho con thuyền 
 Vòng 2: tăng cửa tử, một cửa sinh lệch về hữu ngạn 
 Vòng 3: bên trái, bên phải đều là luồng chết, luồng sống ở giữa bọn đá hậu vệ 
Sông Đà 
 Bày thạch trận khắp lòng sông; đá tạo những boong –ke chìm, và pháo đài đá nổi; nước và đá phối hợp hung hăng, hò la, thanh viện; sóng nước liều mạng đá trái thúc gối vào bụng và hông thuyền, có lúc đội cả thuyền lên 
- Đặc biệt là đá như biết dàn bày thạch trận trên sông. 
- Sử dụng nghệ thuật nhân hóa, liên tưởng độc đáo 
- Thạch trận: chân trời đá- hòn nhỏ, hòn to từng hàng, từng đám ẩn nấp, mai phục, rình rập ... chúng sẵn sàng nhổm dậy vồ lấy thuyềnhòn nào cũng ngỗ ngược, nhăn nhúm, méo móđòi ăn chết con thuyền 
=> Sông Đà biểu tượng cho sức mạnh dữ dội, vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên, đất nước. 
 Với sự quan sát tinh tường, trí tưởng tượng phong phú, sự am hiểu nhiều lĩnh vực, kết hợp với các thủ pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa sống động và cách miêu tả thiên nhiên với vẻ đẹp hùng vĩ của Nguyễn Tuân, con Sông Đà hiện lên thật hùng vĩ, đầy sức sống, song cũng hết sức hung bạo, dữ dằn, hiểm nguy - con sông như một sinh thể có hồn, có tâm trạng, có tính cách trông như con thủy quái khổng lồ đang quẫy mình, như kẻ thù số một của con người Tây Bắc. 
Hùng vĩ, tràn đầy sức sống 
Hung bạo, dữ dằn như thủy quái đang quẫy mình, như kẻ thù số một của con người. 
Sông Đà 
Sự quan sát tinh tường;Liên tưởng, tưởng tượng;Am hiểu nhiều lĩnh vực;Thủ pháp so sánh, nhân hóa 
b. Tính cách thơ mộng, trữ tình 
Hình dáng sông Đà: nhìn từ trên cao: SĐ như một sợi dây thừng ngoằn ngoèo; Con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình 
=> hiền hòa, mềm mại, huyền ảo như mái tóc người thiếu nữ kiều diễm 
- Màu sắc nước sông Đà: 
 Mùa xuân xanh ngọc bích; mùa thu lừ lừ chín đỏ 
 => biến đổi theo mùa, mỗi mùa có một vẻ đẹp riêng 
- Sông Đà gợi cảm: Với mỗi người, SĐ gợi một cách 
Với tác giả, SĐ như một cố nhân  
 Cảnh ven sông: chuồn chuồn, bươm bướm trên SĐ; bờ sông lặng tờ, nương ngô nhú lên mấy lá ngô non, cỏ gianh đồi núi đang ra những búp nõn, một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm sương