Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Văn bản: Đất nước (Tiết 2)

g nhân hậu, nơi có bạn bè vô tư, hồn nhiên, trong sáng tuổi thần tiên, nơi dạy ta biết yêu quê hương. 
Đất là nơi anh đến trường 
+ Nước: là dòng sông, bến nước hàng ngày nơi em tắm giặt, là quê hương quen thuộc lưu giữ những kỉ niệm tuổi thơ, nuôi dưỡng tâm hồn mỗi con người, cho ta những bài học về tình yêu đất nước. 
Nước là nơi em tắm 
+ Là nơi gắn với kỉ niệm tình yêu đôi lứ a : Đó là nỗi nhớ thầm lặng nhưng tha thiết mãnh liệt trong tình yêu đôi lứa 
Đất Nước là nơi ta hò hẹn  Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm 
-> Đất Nước không gian riêng tư, không gian gắn liền với tình yêu đôi lứa. Ở không gian đó, anh và em đã lần đầu hò hẹn, đã trao cho nhau những rung động thầm kín của mối tình đầu, để từ ngày đó, em biết thương, biết nhớ, biết gửi vào chiếc khăn tay kỉ niệm bao rung động thổn thức của trái tim yêu buổi ban đầu. 
Câu thơ: “ Đất Nước ... nỗi nhớ thầm ” được sáng tạo từ bài ca dao ngọt ngào, đằm thắm: " Khăn thương nhớ ai ”. Đó là nỗi nhớ tha thiết, bâng khuâng, thầm kín, dịu dàng của người con gái đã làm nên một phần diện mạo tinh thần đất nước. 
 - Đất Nước bao gồm cả núi sông, rừng bể: Lấy ý từ câu hát dân gian Bình Trị Thiên 
	Đất là nơi "con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc"	Nước là nơi "con cá ngư ông móng nước biển khơi“ 
 	+ Những từ "núi bạc", "biển khơi",...mang âm hưởng dân gian gợi ra một không gian Đất Nước mênh mông, rộng lớn. 
	+ Đất nước không chỉ được đo bằng chiều dài cương vực lãnh thổ mà được đo bằng cả khúc ca ngọt ngào, bằng sự ngân vang của câu hát. Đất nước ta là đất của rừng vàng, là nước của biển bạc. Thật trù phú, tươi đẹp, yên ả, thanh bình. 
 Trong cái nhìn về không gian đất nước, Nguyễn Khoa Điềm nghiêng nhiều về các không gian đời thường, thân quen với mọi người. 
L à ng quê Việt Nam luôn thanh bình 
2. Về phương diện thời gian : Đất nước được cảm nhận theo chiều dài thời gian năm tháng của lớp lớp thế hệ cha ông 
- Đất Nước là sự tiếp nối của cộng đồng người Việt qua biết bao thế hệ như một sợi dây tinh thần vô hình : 
 + Q uá khứ ( Những ai đã khuất ) : Đó là lớp lớp cha ông đi trước đã dựng xây, giữ gìn và phát triển. Họ đã đánh đổi máu xương, hy sinh cho sự trường tồn và phát triển của Đất Nước. 
+ H iện tại ( Những ai bây giờ ) : Trách nhiệm của thế hệ hôm nay vô cùng nặng nề nhưng vinh quang. Chúng ta vừa phải gánh vác những công việc nhọc nhằn, nặng nề mà cha ông giao lại, vừa phải dặn dò con cháu chuyện mai sau một cách ân cần, chu đáo. 
+ C ác thế hệ tương lai ( yêu nhau và sinh con đẻ cái - Dặn dò con cháu chuyện mai sau ) : sẽ tiếp tục đưa đất nước đi xa đến một chân trời hòa bình, hạnh phúc, ấm no, giàu mạnh. 
- Đất Nước là sự thống nhất chung trong truyền thống qua tháng năm: 
	 Hằng năm ăn đâu làm đâu 
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ 
LỄ GIỔ TỔ HÙNG VƯƠNG 
+ Thái độ: Mỗi người có thể làm ăn, lập nghiệp ở bất cứ nơi đâu. Nhưng trong thẳm sâu tâm hồn mỗi chúng ta đều mang trong hồn dòng máu Việt. Vì thế, họ không bao giờ được quên ngày giỗ Tổ. Đó là truyền thống, thực hiện đạo lí “ uống nước nhó nguồn ”. 
LỄ GIỔ TỔ HÙNG VƯƠNG 
+ Hành động "cúi đầu": đong đầy thành kính, thiêng liêng, đem đến cảm nhận: dường như mọi thế hệ người dân Việt, từ những ai đã khuất đến những ai bây giờ đều im lặng cúi đầu hướng về nguồn cội, tổ tiên 
LỄ GIỔ TỔ HÙNG VƯƠNG 
 3. Về phương diện chiều sâu lịch sử: 
 * Đất Nước gắn liền với huyền thoại Lạc Long Quân và Âu Cơ , truyền thuyết các vua Hùng dựng nước 
"Đất l à nơi Chim về 
Nước l à nơi Rồng ở 
Lạc Long Quân v à Âu Cơ 
Đẻ ra đồng b à o ta trong bọc trứng" . 
- Những hình tượng quen thuộc trong thần thoại, truyền thuyết như Chim, Rồng, Lạc Long Quân, Âu Cơ, bọc trăm trứng cùng tụ về trong trường liên tưởng của nhà thơ làm bật lên ý thơ có tầm khái quát cao: dân tộc ta là con Rồng cháu Tiên - trai tài, gái sắc. 
Lạc Long Quân và Âu Cơ 
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng 
- Đất Nước ta là nơi đất lành Chim về, là đất thiêng nơi Rồng ở. Dân tộc Việt là anh em một nhà cùng sinh