Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 29: Qua đèo Ngang

6 bài thơ gồm: Thăng Long thành hoài cổ; Chiều hôm nhớ nhà; Chùa Trấn Bắc; Cảnh chiều hôm; Đền Trấn Võ; Qua Đèo Ngang) 
TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
 Tác giả và tác phẩm 
Bà Huyện Thanh Quan 
* Tác phẩm: Bài thơ được ra đời khoảng thế kỷXIX, khi bà Huyện Thanh Quan lần đầu xa nhà, xa quê, vào kinh đô Huế nhận chức “cung trung giáo tập” (dạy nghi lễ cho các cung nữ, phi tần theo chỉ dụ của nhà vua). 
TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG 
Bà Huyện Thanh Quan 
Bước tới đèo ngang bóng xế tà, 
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. 
Lom khom dưới núi, tiều vài chú, 
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà. 
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc, 
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia. 
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước, 
Một mảnh tình riêng, ta với ta. 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
*Tác giả và tác phẩm 
Bài thơ được sáng tác theo thể thơ nào? 
TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG 
Bà Huyện Thanh Quan 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
 * Tác giả và tác phẩm 
- Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật: 
 + Đường luật là luật thơ có từ đời Đường, từ năm 618 
 đến năm 907 ở Trung Quốc. 
 + Số câu: gồm 8 câu trong 1 bài . 
 + Số chữ: 7 chữ trong 1 câu. 
 + Cách gieo vần: chỉ 1 vần – cuối các câu 1, 2, 4, 6, 8. 
 + Phép đối sử dụng ở các cặp câu: 3 – 4; 5 – 6 . 
 + Có luật bằng trắc, luật niêm chặt chẽ. 
 + Bố cục có 4 phần: Đề - Thực - Luận - Kết . 
--> Không theo đúng những điều trên bị coi là thất luật. 
Qua đèo Ngang 
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà 
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa 
Lom khom dưới núi tiều vài chú 
Lác đác bên sông chọ mấy nhà 
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc 
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia 
Dừng chân đứng lại trời, non, nước 
Một mảnh tình riêng, ta với ta . 
Bà Huyện Thanh Quan 
Đề 
Thực 
Luận 
Kết 
Đối 
Đối 
TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG 
II. Đọc - hiểu văn bản : 
 1. Cảnh Đèo Ngang 
Thời gian : bóng xế tà -> thường gợi nỗi buồn man mác. 
- Không gian: cao rộng, bát ngát 
- Cảnh vật: Cỏ, cây, đá, lá, hoa. 
- Điệp từ: “Chen” , điệp âm “ đá, lá, hoa ” -> cảnh thiên nhiên hoang vu buồn vắng lúc chiều tà, gợi buồn. 
Bà Huyện Thanh Quan 
? Cảnh Đèo Ngang được miêu tả vào thời điểm nào? Theo em thời điểm đó thường gợi cảm xúc gì? 
Cảnh được gợi tả bằng những chi tiết nào? Sự lặp lại từ chen có sức gợi tả một cảnh tượng thiên nhiên như thế nào? 
Lom khom d­íi nói tiÒu vµi chó 
L¸c ®¸c bªn s«ng chî mÊy nhµ. 
- Tõ l¸y ( lom khom, lác đác) 
- §èi ( dưới núi – bên sông ) 
- §¶o ng÷ 
=> Cảnh hoang sơ heo hút, thấp thoáng sự sống của con người 
 Trong bốn câu đầu của bài thơ khung cảnh được miêu tả _____ ___ 
 Thiên nhiên và con người đều mang sắc thái _______ 
 Trong bốn câu đầu của bài thơ, khung cảnh được 
 miểu tả như thế nào? 
3 
rất vắng vẻ. 
buồn. 
Em hãy phân tích biện pháp nghệ thuật của hai câu luận? 
II. Tìm hiểu văn bản : 
2.Tâm trạng của con người 
 Nhớ nước đau lòng con quốc quốc 
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia 
 - Phép đối 
 - Chơi chữ 
 - Nhân hóa 
Hoài cổ, nhớ nước, thương nhà, buồn, cô đơn. => Sự nuối tiếc thời vàng son rực rỡ, tâm trạng nặng trĩu thương nhớ, buồn, đau. 
Hãy nêu biện pháp nghệ thuật và nội dung của hai câu cuối? 
II. Tìm hiểu văn bản : 
2.Tâm trạng của con người 
 Dừng chân dứng lại, trời, non, nước, 
 Một mảnh tình riêng ta với ta . 
 Đối lập 
=> Nỗi buồn cô quạnh, thầm lặng. 
II. Tìm hiểu văn bản : 
3. Nêu ý nghĩa văn bản 
 Bài thơ thể hiện tâm trạng cô đơn thầm lặng, nỗi niềm hoài cổ của nhà thơ trước cảnh vật “ Đèo ngang” 
Nhận xét chung của em về cảnh Đèo Ngang? 
* Cảnh Đèo Ngang là một bức tranh thiên nhiên lúc chiều tà, hùng vĩ, bát ngát, thấp thoáng có sự sống của con người nhưng còn hoang sơ, gợi cảm giác buồn vắng lặng. 
TIẾT 29: QUA ĐÈO NGANG 
Bà Huyện Thanh Quan 
? Theo em tâm trạng của tác giả là tâm trạng gì? Tại sao tác giả lại có tâm trạng đó? 
II. Tìm hiểu văn bản : 
 1. Cảnh Đèo Ngang 
 2.Tâm trạng của con người 
Buồn nhớ cô đơn (nghệ thuật tả cảnh ngụ tình – Tình được thể hiện gián tiếp qua cảnh) 
Nhận xét của em về cách kết thúc bài t