Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 107: Hội thoại

nh×n t«i . T«i l¹i im lÆng cói ® Çu xuèng ® Êt : lßng t«i cµng th¾t l¹i , khoÐ m¾t t«i ®· cay cay.C « t«i liÒn vç vai t«i c­êi mµ nãi r»ng : 
- Mµy d¹i qu ¸, cø vµo ® i,tao ch¹y cho tiÒn tµu.Vµo mµ b¾t mî mµy may v¸ s¾m söa cho vµ th¨m em bÐ chø . 
Tá sù ngËm ngïi th­¬ng xãt thÇy t«i , c« t«i chËp chõng nãi tiÕp : 
-Sao c« biÕt mî con cã con? 
 C« t«i vÉn cø t­¬i c­êi kÓ c¸c chuyÖn cho t«i nghe . Cã mét bµ hä néi xa vµo trong Êy c©n g¹o vÒ b¸n . Bµ ta mét h«m ®i qua chî thÊy mÑ t«i ngåi cho con bó ë bªn ræ bãng ® Ìn .[...] 
 C« t«i ch­a døt c©u , cæ häng t«i ®· nghÑn ø khãc kh«ng ra tiÕng . Gi ¸ nh÷ng cæ tôc ®· ®µy ®o¹ mÑ t«i lµ mét vËt nh ­ hßn ®¸ hay côc thuû tinh,®Çu mÈu gç , t«i quyÕt vå lÊy mµ c¾n, mµ nhai , mµ nghiÕn cho k× n¸t vôn míi th«i . 
- VËy mµy hái c« Th«ng - tªn ng­êi ®µn bµ hä néi xa kia - chç ë cña mî mµy råi ®¸ nh giÊy cho mî mµy , b¶o dï sao còng ph¶i vÒ . Tr­íc sau còng mét lÇn xÊu , ch ¶ nhÏ b¸n xíi m·i ®­ îc sao ? 
C« t«i bçng ® æi giäng , l¹i vç vai , nh×n vµo mÆt t«i , nghiªm nghÞ : 
[...] T«i c­êi dµi trong tiÕng khãc , hái c« t«i : 
- MÊy l¹i r»m th¸ng t¸m nµy lµ giç ® Çu cËu mµy , mî mµy vÒ dï sao còng ® ì tñi cho cËu mµy ,vµ mµy còng cßn ph¶i cã hä , cã hµng , ng­êi ta hái ® Õn chø ? 
( Nguyªn Hång , Nh÷ng ngµy th ¬ Êu ) 
Câu 1: Quan hệ giữa các nhân vật 
tham gia hội thoại trong đoạn 
 trích trên đã cho là quan hệ gì ? 
 Ai ở vai trên ? Ai là vai dưới ? 
Quan hệ gia tộc 
 Người cô của Hồng : vai trên 
 Chú bé Hồng : vai dưới 
I.Vai xã hội trong hội thoại : 
Vai 
 trên 
Vai 
dưới 
Câu 2: Cách xử sự của người cô có 
gì đáng chê trách ? 
+ Với quan hệ gia tộc , người cô đã xử sự 
 không đúng với thái độ chân thành , thiện 
chí của tình cảm ruột thịt . 
 + Với tư cách là người lớn tuổi , vai bề trên , 
người cô đã không có thái độ đúng mực 
của người lớn đối với trẻ em . 
Thảo luận : 
Câu 3: Tìm những chi tiết cho thấy nhân vật 
chú bé Hồng đã cố gắng kìm nén sự bất 
bình của mình để giữ thái độ lễ phép ? 
  tôi cúi đầu không đáp 
 Tôi lại im lặng cúi đầu 
xuống đất  cổ họng tôi 
 đã nghẹn ứ khóc không 
 ra tiếng  
? Giải thích vì sao Hồng phải làm như vậy ? 
Vì Hồng là người thuộc vai dưới , có bổn 
 phận tôn trọng người trên . 	 
Vai xã hội là gì ? 
	 Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại 
Vai xã hội là gì ? 
	 Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại 
Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội nào ? 
 Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng ( theo tuổi tác , thứ bậc trong gia đình và xã hội ) 
 Quan hệ thân – sơ ( mức độ quen biết ) 
Khi tham gia hội thoại , mỗi chúng ta cần chú ý điều gì ? 
 Vì quan hệ xã hội vốn đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng , nhiều chiều.Khi ta tham gia hội thoại , mỗi người cần xác định vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp . 
Ghi nhí 
* Vai xaõ hoäi laø vò trí cuûa ngöôøi tham gia hoäi thoaïi ñoái vôùi ngöôøi khaùc trong cuoäc thoaïi . Vai xaõ hoäi ñöôïc xaùc ñònh baèng caùc quan heä xaõ hoäi : 
 + Quan heä treân – döôùi hay ngang haøng ( theo tuoåi taùc , thöù baäc trong gia ñình vaø xaõ hoäi ); 
 + Quan heä thaân – sô ( theo möùc ñoä quen bieát , thaân tình ) 
* Vì quan heä xaõ hoäi voán raát ña daïng neân vai xaõ hoäi cuûa moãi ngöôøi cuõng ña daïng , nhieàu chieàu . Khi tham gia hoäi thoaïi , moãi ngöôøi caàn xaùc ñònh ñuùng vai cuûa mình ñeå choïn caùch noùi cho phuø hôïp . 
Mét häc sinh líp 8 
ë nh µ ( trong gia đình ) 
ë trưêng ( ngoµi x· héi ) 
¤ ng bµ 
Cha mÑ 
Anh chÞ 
Em 
ThÇy c« 
Anh chÞ khèi 9 
B¹n cïng khèi 
C¸c em khèi 6,7 
Ch¸u 
Con 
Em 
Anh-chÞ 
Häc trß 
Em 
B¹n bÌ 
Anh-chÞ 
* C¸c mèi quan hÖ cña vai x· héi . 
Vai d­íi 
Vai trªn 
Vai d­íi 
Vai ngang hµng 
Vai trªn 
Đa d¹ng 
 THỰC HÀNH : Đóng vai mẹ - cô giáo và con - học sinh , thực hiện 2 cuộc hội thoại ngắn trong 2 hoàn cảnh sau : 
b/ Ở nhà . 
a/ Ở trường ( trong lớp học ) 
HỊCH 
TƯỚNG 
SĨ 
 Bài tập1: Hãy