Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 27: Tình thái từ

Khéo thay mang lấy sắc tài mà chi ! 
(Nguyễn Du, Truyện Kiều ) 
d. Em chào cô ạ ! 
 - Em chào cô ! 
 Tiết 27 Tình thái từ 
? Nếu lược bỏ những từ in đậm ở từng câu thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi ? 
a. - Mẹ đi làm rồi à ? 
 b. - Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo: 
 - Con nín đi ! 
 ( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu ) 
c. Thương thay cũng một kiếp người, 
Khéo thay mang lấy sắc tài mà chi ! 
 Câu nghi vấn thành câu trần thuật đơn. 
 không còn câu cầu khiến 
 Không tạo được câu 
cảm thán 
. 
. 
(Nguyễn Du, Truyện Kiều ) 
d. Em chào cô ạ ! 
 - Em chào cô ! 
->Tính lễ phép, tình cảm không cao 
 Các từ “ à, đi, thay, ạ ” là tình thái từ. 
 Tiết 27 Tình thái từ 
I. Chức năng của tình thái từ. 
Chức năng: 
Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử, chứ, chăng 
Tình thái từ cầu khiến : đi, nào, với 
Tình thái từ cảm thán: thay, sao 
Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm : ạ, nhé, cơ, mà,.. 
Một số loại tình thái từ 
Là những từ được thêm vào trong câu để cấu tạo câu nghi vấn , câu cầu khiến , câu cảm thán . 
để biểu thị sắc thái tình cảm, thái độ, cách đánh giá của người nói . 
 Tiết 27 Tình thái từ 
I. Chức năng của tình thái từ. 
Tình thái từ là những từ được thêm vào trong câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị sắc thái tình cảm của người nói. 
Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý sau: 
Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, chứ, chăng 
Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với 
Tình thái từ cảm thán: thay, sao 
Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà,.. 
Ghi nhớ 
 Tiết 27 Tình thái từ 
I. Chức năng của tình thái từ. 
Lưu ý: Tình thái từ không có khả năng độc lập tạo thành câu, không làm thành phần biệt lập của câu như thán từ. 
Bài tập 1 ( SGK, Tr.81) 
Trong các câu sau từ nào là tình thái từ, từ nào không phải là tình thái từ ? 
Em thích trường nào thì thi vào trường ấy . 
Nhanh lên nào anh em ơi ! 
tình thái từ 
đại từ 
 Tiết 27 Tình thái từ 
II. Sử dụng tình thái từ. 
? Các tình thái từ in đậm dưới đây được dùng trong những hoàn cảnh giao tiếp ( quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm,) khác nhau như thế nào ? 
a. Bạn chưa về à ? 
b.Thầy mệt ạ ? 
c. Bạn giúp tôi một tay nhé ! 
d.Bác giúp cháu một tay ạ ! 
Ghi nhớ 
Khi nói, khi viết, cần chú ý sử dụng tình thái từ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp ( quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm,) 
Chú ý: vai trên - dưới, vai ngang hàng, vai dưới - trên. 
 Tiết 27 Tình thái từ 
II. Sử dụng tình thái từ. 
VD: 
* Khi bày tỏ một ý khác người ta dùng từ kia. 
 Ông hỏi ai kia ? 
 * Khi bày tỏ sự miễn cưỡng thường dùng từ vậy : 
 - Thôi thì anh chia ra vậy . 
* Khi bày tỏ sự phân trần giải thích: 
 - Mẹ đã nói rồi mà. 
 Tiết 27 Tình thái từ 
II. Sử dụng tình thái từ. 
? Dùng tình thái từ để thay đổi sắc thái ý nghĩa của câu: 
 - Hoa học bài. 
Hoa học bài à ? 
Hoa học bài hả ? 
 Hoa học bài đi ! 
 Tiết 27 Tình thái từ 
III. Luyện tập. 
Bài 1: Trong các câu dưới đây, từ nào( trong các từ in đậm) là tình thái từ, từ nào không phải tình thái từ ? 
c. Làm như thế mới đúng chứ ! 
d. Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu. 
 e. Cứu tôi với ! 
g. Nó đi chơi với bạn từ sáng. 
h. Con cò đậu ở đằng kia . 
i. Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia. 
TTT 
TTT 
TTT 
QHT 
Chỉ từ 
trợ từ 
 Tiết 27 Tình thái từ 
III. Luyện tập. 
Bài tập 2: Giải thích ý nghĩa của các tình thái từ in đậm trong những câu dưới đây: 
Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang: 
 - Bác trai đã khá rồi chứ ? 
 ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn) 
b. - Con chó là của cháu nó mua đấy chứ !...Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt 
 ( Nam Cao, Lão Hạc) 
-> Nghi vấn , điều muốn hỏi đã ít nhiều khẳng đinh 
-> Nhấn mạnh điều vừa khẳng định, cho là không thể khác được 
 Tiết 27 Tình thái từ 
III. Luyện tập. 
Bài tập 2: Giải thích ý nghĩa của các tình thái từ in đậm trong những câu dưới đây: 
c. Một ngườ