Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 43+44: Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh

 thuyết minh cú tớnh khỏch quan, xỏc thực, hữu ớch. cung cấp thụng tin để người đọc, người nghe hiểu rừ về đối tượng. Văn bản thuyết minh giỳp người đọc hiểu lai lịch, cấu tạo, cơ chế hoạt động để sử dụng, bảo quản đối tượng. 
2. -Văn thuyết minh cung cấp tri thức để nõng cao hiểu biết cho con người.- Văn thuyết minh sử dụng lối tư duy khoa học , đũi hỏi tụn trọng sự thật, chớnh xỏc rạch rũi, khụng dựng cảm quan cỏ nhõn để thay đổi thụng tin đối tượng, sự việc được thuyết minh.- Phải tớch lũy kiến thức, điều tra, nghiờn cứu.- Văn thuyết minh khụng phụ thuộc cảm xỳc cỏ nhõn. Khụng được hư cấu, tưởng tượng, -> Tất cả những gỡ trỡnh bày, giới thiệu, giải thớch phải phự hợp với quy luật khỏch quan, đ ều phải đỳng như  đặc trưng, bản chất của nú. 
  VD: Trong truyền thuyết “bỏnh chưng, bỏnh giầy” cú đoạn: Chàng bốn chọn thứ gạo nếp thơm lừng, trắng tinh, hạt nào hạt nấy trũn mẩy, đem vo thật sạch, lấy đậu xanh, thịt lợn làm nhõn, dựng lỏ dong trong vườn gúi thành hỡnh vuụng, nấu một ngày, một đờm thật nhừ. Để đổi vị, đổi kiểu, cũng thứ gạo nếp ấy, chàng đồ lờn, gió nhuyễn, nặn hỡnh trũn. ? Đoạn văn trờn thuộc kiểu văn bản nào? Vỡ sao em biết thuộc kiểu văn bản đú? 
     TL: Đú là đoạn văn cú tớnh chất thuyết minh. Vỡ nú trỡnh bày: nguyờn liệu, cỏch làm bỏnh chưng , bỏnh giầy. -  
- Đoạn văn khiến người đọc hiểu khỏ rừ về hai loại bỏnh truyền thống. Từ đú hiểu sõu sắc hơn ý nghĩa tượng trưng cao quý của chỳng. 
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh trong đời sống con người 
1.Vai trò của văn bản thuyết minh trong đời sống con người 
 Đại t ướng Vừ Nguyờn Giỏp sinh ng ày 25 thỏng 8 năm 1911 , m ất ng ày 4 thỏng 10 năm 2013 , cũn được gọi là tướng Giỏp hoặc anh Văn , là một nhà chỉ huy quõn sự và chớnh trị gia Việt Nam. ễng là Đại tướng đầu tiờn, Tổng tư lệnh của Quõn đội Nhõn dõn Việt Nam , ụng là người chỉ huy đầu tiờn Quõn đội Nhõn dõn Việt Nam, là một trong những người gúp cụng thành lập n ước Việt Nam Dõn chủ Cộng hũa, là người học trũ xuất sắc và gần gũi của Chủ tịch Hồ Chớ Minh, là chỉ huy chớnh trong cỏc chiến dịch và chiến thắng chớnh trong Chiến tranh Đụng Dương (1946 - 1954) đỏnh bại Thực dõn Phỏp, Chiến tranh Việt Nam (1960 - 1975) đỏnh đuổi đế quốc Mỹ, thống nhất đất nước và Chiến tranh biờn giới Việt-Trung (1979) chống quõn Trung Quốc tấn cụng biờn giới phớa Bắc. 
 Xuất thõn là một giỏo viờn dạy s ử, ụng trở thành một trong những nhà lónh đạo quõn sự kiệt xuất nhất trong lịch sử Việt Nam. ễng được đỏnh giỏ là một trong những vị tướng kiệt xuất trờn thế giới. 
PHÂN BIỆT VĂN BẢN THUYẾT MINH VỚI CÁC THỂ LOẠI VĂN BẢN KHÁC 
TỰ SỰ ẽ 
MIấU TẢ 
BIỂU CẢM 
NGHỊ LUẬN 
- Trỡnh bày sự việc, diễn biến, nhõn vật. Cú cốt truyện 
- Trỡnh bày chi tiết cụ thể, cho ta cảm nhận sự vật, con người 
- Bộc lộ cảm xỳc chủ quan của người viết về đối tượng 
- Trỡnh bày ý kiến, luận điểm, thể hiện quan điểm của người viết 
- Trỡnh bày đặc điểm, tớnh chất, nguyờn nhõn,.. tiờu biểu của sự vật, hiện tượng trong tự nhiờn và xó hội. 
THUYẾT MINH 
II. Luyện tập : 
Bài tập 1/117,118: 
 Cỏc văn bản sau đõy cú phải là văn bản thuyết minh khụng ? Vỡ sao ? 
Khởi nghĩa Nụng Văn Võn. 
b) Con giun đất. . 
 TL :Cỏc văn bản trờn là văn bản thuyết minh. 
Vỡ :a/ Văn bản cung cấp kiến thức về lịch sử.b/ Văn bản cung cấp kiến thức khoa học sinh vật . 
 BÀI TẬP CỦNG CỐ 
 ? Đặc điểm quan trọng để phõn biệt văn bản 
thuyết minh với cỏc kiểu văn bản khỏc? 
A. Cung cấp những tri thức hư cấu và sự vật, sự việc. 
B. Cung cấp những tri thức mà người đọc suy luận ra 
 từ sự vật, sự việc. 
C. Cung cấp những tri thức khỏch quan về sự vật, 
 sự việc giỳp cho người đọc cú thể hiểu đầy đủ về 
 sự vật, sự việc. 
D. Cung cấp cho người đọc những tỡnh cảm chủ quan 
 của người viết về sự vật, sự việc. 
O 
 2/ ẹaởc ủieồm chung cuỷa vaờn baỷn thuyeỏt minh:  3/ Caực vaờn baỷn treõn coự theồ xem laứ vaờn baỷn tửù sửù ( hay mieõu taỷ, nghũ luaọn, bieồu caỷm) khoõng ? Taùi sao ? Chuựng khaực vụựi caực vaờn baỷn aỏy ụỷ choó naứo ? 4/ Caực vaờn baỷn treõn coự nhửừng ủaởc ủieồm chung naứo laứm chuựng trụỷ thaứnh moọt kieồu rieõng ? 5/ Caực vaờn baỷn treõn ủaừ thuyeỏt minh veà ủoỏi tửụùng baống nhửừng phửụng thửực naứo ? Ngoõn ngửừ cuỷa vaờn baỷn treõn coự ủaởc ủieồm gỡ ? 
Hửụựng daón chuaồn bũ baứi ụỷ nha ứ : 
1 / Sưu tầm một số kiểu văn bản thuyết minh đó học?