Bài giảng Vật lý Lớp 9 - Bài 42: Thấu kính hội tụ

 Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính là chùm hội tụ 
C2: Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm ở hình 42.2. 
 Tia tới 
 Tia ló 
Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤ 
I - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
Thí nghiệm 
 Hình dạng của thấu kính hội tụ 
C3: Tìm hiểu, so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí nghiệm. 
Trả lời: Phần rìa của thấu kính hội tụ mỏng hơn phần giữa 
Thấu kính được làm bằng vật liệu trong suốt( Thuỷ tinh hoặc nhựa) 
 Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ như hình 42.3d. 
Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤ 
I - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
II - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
1. Trục chính 
Trong các tia tới vuông góc với mặt thấu kínhhội tụ, có một tia cho tia ló truyền thẳng không đổi hướng. Tia này trùng với một đường thẳng gọi là ( Δ ) của thấu kính. 
Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤ 
I - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
II - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
Trục chính 
 Quang tâm 
Trục chính của thấu kính hội tụ đi qua một điểm O trong thấu kính mà mọi tia sáng tới điểm này đều đi thẳng không đổi hướng. Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính. 
 O 
Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤ 
I - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
II - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
Trục chính 
 Quang tâm 
 Tiêu điểm 
C5: Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình 42.4. 
O 
F 
Trả lời: Điểm hội tụ F của chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính, nằm trên trục chính. 
C6: Vẫn thí nghiệm trên, nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kiacủa thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì? 
O 
F’ 
F 
Trả lời: Khi đó chùm tia ló vẫn hội tụ tại một điểm trên trục chính(điểm F’). 
Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤ 
I - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
II - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
Trục chính 
 Quang tâm 
 Tiêu điểm 
O 
F 
O 
F’ 
F 
Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại điểm F nằm trên trục chính. Điểm đó gọi là tiêu điểmcủa thấu kính hội tụ và nằm khác phía với chùm tia tới. 
Mỗi thấu kính hội tụ có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính. 
Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤ 
I - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
II - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
Trục chính 
 Quang tâm 
 Tiêu điểm 
 Tiêu cự 
O 
F 
O 
F’ 
F 
Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF’ = f gọi là tiêu cự của thấu kính 
Nếu cho tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính thì thấy tia ló song song với trục chính. 
Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤ 
I - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
II - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
III - VẬN DỤNG 
C7: Trên hình 42.6 có vẽ thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính Δ , hai ti ê u đ i ểm F v à F’, c ác tia t ới 1, 2, 3. H ãy v ẽ tia l ó c ủa c ác tia n ày . 
F 
F ’ 
S 
O 
S ’ 
(1) 
(2) 
(3) 
F’ 
s 
Tiết 46 – Bài 42 THẤU KÍNH HỘI TỤ 
I - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
II - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 
III - VẬN DỤNG 
C8: Trả lời câu hỏi bạn Kiên nêu ra ở phần mở bài. 
Trả lời: Thấu kính hội tụ là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa. Nếu chiếu một chùm sáng tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ thì chùm tia ló sẽ hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính. 
Ghi nhớ 
Thấu kính hội tụ thường dùng có phần rìa mỏng hơn phần giữa. 
Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính. 
Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ: 
Tia tới quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới. 
Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm. 
Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trụ