Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 25+26: Chiếu cầu hiền

n bản. 
1. Đọc. 
 2. Thể loại Chiếu: Là loại công văn thời xưa (nghị luận chính trị – xã hội) nhà vua dùng để ban bố lệnh cho bề tôi hoặc chỉ thị cho mọi người. Văn thể chiếu trang trọng, lời lẽ rõ ràng, tao nhã. 
- Năm 1788, Lê Chiêu Thống rước quân Thanh vào xâm lược nước ta. Nguyễn Huệ lên ngôi, quét sạch quân Thanh. Triều Lê sụp đổ, trước sự kiện trên, một số bề tôi của triều Lê đã bỏ trốn hoặc đi ở ẩn... Quang Trung giao cho Ngô Thì Nhậm thay mình viết “Chiếu cầu hiền” nhằm thuyết phục sĩ phu Bắc Hà, tức các tri thức của triều đại cũ( Lê -Trịnh ) ra cộng tác với triều đại Tây Sơn. 
3. Hoàn cảnh ra đời : 
Tiết 25+26 Chiếu cầu hiền 
 (Cầu hiền chiếu) 
	 	 - Ngô Thì Nhậm 
Vua Quang Trung 
Tượng Quang Trung 
4. Giải nghĩa từ ngữ khó: 
Hiền: 
Cầu hiền: 
Bắc thần: 
Thiên tử: 
Buổi đầu nền đại định: 
Người hiền (người có tài, đức). 
Sao Bắc cực, tượng trưng cho ngôi vua. 
Con trời. 
Buổi đầu của sự khai sáng. 
Tiết 25+26. Chiếu cầu hiền 
 (Cầu hiền chiếu) 
	 - Ngô Thì Nhậm - 
Cần người có tài và đức. 
5. Bố cục : 
Chiếu cầu hiền 
Phần I 
“Từng nghe.. 
...người hiền 
vậy” 
Phần II 
“Trước đây 
thời thế..... 
của trẫm hay 
 sao?” 
Phần III 
“Chiếu nà y 
ban xuống. 
Mọi người 
đều biết.” 
Theo em bài Chiếu cầu hiền được chia làm mấy phần? 
Hướng dẫn về nhà. 
 Đọc lại văn bản thật kỹ. 
- Soạn bài tiếp tiết 2. 
- Các nhóm chuẩn bị bài theo câu hỏi sau đây: 
Nhóm 1. Quan điểm của nhà vua về người hiền tài như thế nào? 
Nhóm 2. Trước việc Nguyễn Huệ đem quân ra Bắc diệt Trịnh, nho sỹ Bắc Hà có thái độ như thế nào? Nhận xét cách sử dụng hình ảnh và hiệu quả đạt được ? 
Nhóm 3. Triều đình buổi đầu của nền đại định gặp phải những khó khăn nào? Tâm trạng của nhà vua ra sao qua 2 câu hỏi: Hay trẫm ít đức? Hay đang thời đổ nát? 
Nhóm 4. Đường lối cầu hiền của vua Quang Trung là gì? Có bao nhiêu cách tiến cử? 
Thảo luận nhóm : Thời gian 5 phút 
6. Tìm hiểu giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản. 
6.1. Phần I : “Từng nghe ... người hiền vậy” 
- Người hiền tài có mối quan hệ với thiên tử. 
+ Người hiền phải do thiên tử sử dụng. 
+ Không làm như vậy là trái với đạo trời, trái với quy luật cuộc sống. 
- Tác giả ví người hiền: Như sao sáng trên trời 
	 Sao sáng ắt chầu về ngôi Bắc Thần (ngôi vua) 
 Dùng hình ảnh so sánh, lấy từ luận ngữ. Có sức thuyết phục mạnh đối với sĩ phu Bắc Hà. 
Tiết 2. Chiếu cầu hiền 
 (Cầu hiền chiếu) 
	 - Ngô Thì Nhậm - 
Nhóm 1. 
Đọc phần 1 và cho biết quan điểm của nhà vua về người hiền tài như thế nào? 
6.2. Phần II : “Trước đây, thời thế suy vị ... của trẫm hay sao ?” 
- Cách ứng xử của bậc hiền tài khi Tây Sơn ra Bắc diệt Trịnh: 
Cách ứng xử của bậc hiền tài 
Cách sử dụng hình ảnh 
Hiệu quả 
Mai danh ẩn tích bỏ phí tài năng “ Trốn tránh việc đời”. 
- Ra làm quan: sợ hãi, im lặng như bù nhìn “ không dám lên tiếng” hoặc làm việc cầm chừng “đánh mõ, giữ cửa”. 
- Một số đi tự tử “ra biển vào sông ” 
Lấy từ kinh dịch 
Hình ảnh mang ý nghĩa tượng trưng 
Hình ảnh mang ý nghĩa tượng trưng 
Vừa châm biếm nhẹ nhàng vừa tỏ ra người viết bài Chiếu có kiến thức sâu rộng, có tài năng văn chương. 
Tiết 2. Chiếu cầu hiền 
 (Cầu hiền chiếu) 
	 - Ngô Thì Nhậm - 
Nhóm 2. 
Đọc phần 2 và cho biết: Trước việc Nguyễn Huệ đem quân ra Bắc diệt Trịnh, nho sỹ Bắc Hà có thái độ như thế nào? Nhận xét cách sử dụng hình ảnh và hiệu quả đạt được ? 
- Câu hỏi : “ Hay trẫm ít đức không đáng để phò tá chăng?” 
Hay đang thời đổ nát chưa thể ra phụng sự Vương hầu chăng?” 
 Khiến người nghe không thể không thay đổi cách sống. Phải ra phục vụ và phục vụ hết lòng cho triều đại mới. 
- Tính chất của thời đại: 
Trời còn tối tăm 
Buổi đầu đại định 
Triều chính còn nhiều khiếm khuyết 
 Gặp nhiều khó khăn đòi hỏi sự trợ giúp của nhiều bậc hiền tài. 
Tiết 2. Chiếu cầu hiền 
 (Cầu hiền chiếu) 
	 - Ngô Thì Nhậm - 
Nhóm 3. 
Triều đình buổi đầu của nền đại định gặp phải những khó khăn nào? Tâm trạng của nhà vua ra sao qua 2 câu hỏi: Hay trẫm ít đức? Hay đang thời đổ nát?